«Περισκοπικόν ζύγισης»… Η εντολή του κυβερνήτη θα ακουστεί στα ηχεία του «Ματρώζος» και ξαφνικά ένα υποβρύχιο 1.858 τόνων θα καταδυθεί και θα χαθεί από τον ορίζοντα.
Στην εποχή του σύγχρονου υποβρυχιακού πολέμου είναι λίγες οι φορές που το υποβρύχιο θα κινηθεί στην επιφάνεια. Κάτω από την επιφάνεια θα δωθούν οι μάχες, εκεί όπου τα πάντα είναι ήρεμα, εκεί όπου το υποβρύχιο γλυστρά μέσα στο νερό και δεν γνωρίζει την αντάρα του κακού καιρού. Μοιάζει αφύσικο και απόκοσμο αλλά, το πλήρωμα του υποβρυχίου και αγαπά και ζει μέσα στη σιωπή των θαλασσών…
«Το πλήρωμα σε ένα υποβρύχιο είναι «ένα», δεν ξεχωρίζει άντρας και γυναίκα, δεν υπάρχουν διακρίσεις, όλοι δουλεύουν για ένα σκοπό και αυτός είναι η επίτευξη της αποστολής. Το υποβρύχιο και το επιλέγεις και σε «επιλέγει» σαν καριέρα, δεν θα το άλλαζα με τίποτα», ομολογεί με έμφαση μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» και στην εξειδικευμένη εκπομπή για θέματα στρατιωτικής, αμυντικής, αεροδιαστημικής τεχνολογίας, «Ειδικές Αποστολές», ο κυβερνήτης του «ΜΑΤΡΩΖΟΣ» (S-122) Ππλωτάρχης Μπανιάς Δημήτριος. Το «ΜΑΤΡΩΖΟΣ» έφτασε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης στις δύο Ιουλίου στο πλαίσιο της Ναυτικής Εβδομάδας 2025 και θα παραμείνει ανοιχτό για το κοινό μέχρι και το Σάββατο 5 Ιουλίου.
Ένας μοναδικός θαλάσσιος κυνηγός
Σκούρο ανθρακί και μακρύ, με μια παγερή και ψύχραιμη “προσωπικότητα”, ο «Ματρώζος» που από το 2014 φρουρεί στο περιβάλλον… κυνηγιού του, τις θάλασσες μεταφέροντας την ελληνική κυριαρχία, μοιάζει να ξεκουράζεται μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Είναι στην επιφάνεια και είναι εκει που δεν… θέλει να μένει, αυτό το θαυμαστό σκάφος των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Το προσωπικό στωϊκά υποδέχεται επισκέπτες ενώ εκείνοι με προσοχή, άνετα παπούτσια να κατεβαίνουν την στενή σκάλα ώστε να έχουν την τιμή να υπερηφανεύονται πως έμειναν για μερικά λεπτά έμειναν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας μέσα σε ένα σιδερένιο κήτος.
Πως είναι να ζει κανείς κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ενώ παραμένει σε αδιάλειπτη ετοιμότητα; Εδώ όλοι είναι ένα. Για φαγητό στις 12 το μεσημέρι και στις και 8 το βράδυ σε ένα τραπέζι δίπλα στους τορπιλοσωλήνες, με τις κουκέτες ύπνου στην πλάτη. Το βράδυ κοντά στα μεσάνυχτα ίσως ένα σνακ, λίγη σούπα για την βραδινή βάρδια, ύπνος, τραπεζαρία, μαγειρείο, ντουζιέρα, όλοι δίπλα, όλα δίπλα, όλα “ένα”.
Ο κυβερνήτης θα σκανάρει με δύο γρήγορες κινήσεις την επιφάνεια, θα πάρει την συνολική εικόνα του «στόχου» από το περισκόπιο στο μυαλό του. Στη συνέχεια συνθέσει στις τρεις διαστάσεις όλη την επιφάνεια στο μυαλό του με όλες τις πληροφορίες των συστημάτων που χειρίζεται το πλήρωμα στο νου και έπειτα σε ελάχιστο χρόνο θα δώσει εντολές, θα χαράξει πορεία, θα προτεραιοποιήσει τη μάχη εάν χρειαστεί. Σε μια απαιτητική άσκηση μπορεί ν να λειτουργεί με ελάχιστες ώρες ύπνο.
Στα υποβρύχια από το 2007, ο κυβερνήτης του Υ/Β (S-122) εδώ και περισσότερα από χρόνια, ο Πλωτάρχης Δημήτριος Μπανιάς, τέταρτος από το 2014, του συγκεκριμένου υποβρυχίου, σε λίγο καιρό θα φύγει από το σκάφος και η σκυτάλη θα πάει στον ύπαρχο του ή σε όποιον ορίζει το ΠΝ.
Πόσο ήθελε να υπηρετήσει στο υποβρύχιο; «Είναι καθαρά προσωπική μου επιλογή. Λόγω του ιδιαιτέρου του αντικειμένου των υποβρυχίων, ήταν κάτι που με ενθουσίασε από μικρός αξιωματικός και θέλησα να το ακολουθήσω. Εννοείται ότι δεν το έχω μετανιώσει ποτέ, εννοείται πως θα το ξαναέκανα. Η αρχή για την πορεία αυτή είναι οι πανελλήνιες εξετάσεις. Πέρασα στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, στη συνέχεια αποφοίτησα, σταδιοδρόμησα ενάμιση χρόνο σε πλοίο επιφανείας, συγκεκριμένα σε φρεγάτα, και στη συνέχεια επέλεξα σαν σταδιοδρομία τα υποβρύχια. Πέρασα στη Σχολή Υποβρυχίων και από εκεί σταδιοδρόμησα σε υποβρύχια», εξιστορεί ο ήρεμος κυβερνήτης στο μικρό αλλά ζεστό καρέ των αξιωματικών.
Σε επιλέγει το υποβρύχιο ή το επιλέγεις; «Και τα δύο. Βασική προϋπόθεση για να έρθεις είναι να το αγαπάς και από τη στιγμή που θα έρθεις σε αυτό θα πρέπει να εναρμονιστείς μαζί του για να μπορέσετε μαζί να προχωρήσετε, και να πάει για πολλά χρόνια αυτή η σχέση. Είναι φυσικά μια σχέση απαιτητική, με πάρα πολλές στιγμές υψηλών απαιτήσεων, είναι όμως και οι χαρές πάρα πολλές. Και ο απολογισμός είναι πάντα με θετικό πρόσημο», θα σχολιάσει ο κυβερνήτης του υποβρυχίου, κλάσεως «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ», που κατασκευάστηκε στο Σκαραμαγκά και είδε την Ελληνική σημαία να υψώνεται πάνω του την 14η Απριλίου 2014 όταν και εντάχθηκε στη δύναμη του Αρχηγείο Στόλου της Ελλάδας.
Απειλητικό, ήσυχο, κυνηγός
Δεν γίνεται να μην εντυπωσιαστείς όταν πλησιάσεις. Απειλητικό, ήσυχο, με την αύρα του κυνηγού, το υποβρύχιο είναι μία αποστολή και μία καριέρα που το πλήρωμα επιλέγει συνειδητά. Δεν υπάρχει σήμα κινητού, δεν υπάρχει διαδίκτυο, όλοι έχουν την βάρδια τους και κάποιες στιγμές ξεκούρασης στις οποίες θα διαβάσουν ένα βιβλίο, θα δούνε μια ταινία, θα συζητήσουν. Για αυτό και είναι εθελοντικό το «δέχομαι» των πληρωμάτων. Μετά από μια περίπου ώρα μέσα στο κύτος, αντιλαμβάνεσαι τον λόγο για το οποίο ο Πλωτάρχης Μπανιάς τόνισε πως το βασικό όπλο ενός υποβρυχίου είναι «η αφάνεια». Είναι το στοιχείο που, όπως εξηγεί, δημιουργεί στον όποιο αντίπαλο την αίσθηση πως υπάρχει ένας κίνδυνος μέσα στο νερό, κίνδυνος «…δεν βλέπει και πάρα πολύ δύσκολα μπορεί να εντοπίσει».
Πως λειτουργεί ο κυβερνήτης μέσα στο «ΜΑΤΡΩΖΟΣ»; «Η θέση του κυβερνήτη στο υποβρύχιο είναι μια ηλεκτρική καρέκλα. Όλο το υποβρύχιο είναι πάνω στον κυβερνήτη επομένως οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές. Από την άλλη στο πλήρωμα υπάρχει γνώση. Οι γνώσεις για το πως να μην γίνεται το υποβρύχιο αντιλητπό είναι μια κληρονομιά που στο ΠΝ πηγαίνει από κυβερνήτη σε κυβερνήτη και από πλήρωμα σε πλήρωμα.
Εκπαιδευόμαστε σε αυτό και έχουμε φτάσει σε ένα πάρα πολύ καλό σημείο να το επιτυγχάνουμε. Μέσα στο σκάφος, ο κάθε ένας, ακόμη και ο νεότερος του πληρώματος ξέρει τι να κάνει και το έχει πολλές φορές. Οι διαδικασίες είναι τυποποιημένες και για τα στελέχη, είναι σαν να οδηγάμε το αυτοκίνητό μας…», περιγράφει ο πλωτάρχης Μπανιάς.
Κατάδυση και ομάδα
Πως είναι η πορεία σε κατάδυση στο Αιγαίο; «Οι Έλληνες είμαστε συνδεδεμένοι με την θάλασσα. Έτσι όταν επιπλέουμε στο Αιγαίο, είτε εν επιφανεία, είτε εν καταδύσει νιώθουμε πως πλέουμε στη δική μας θάλασσα. Το να πλέεις εν καταδύσει είτε στο Αιγαίο, είτε στη Μεσόγειο, δίνει μια ιδιαίτερη αίσθηση στο πλήρωμα. Νιώθουμε ότι κάνουμε κάτι μοναδικό, κάτι ιδιαίτερο κάτι σημαντικό και αυτό μας γεμίζει και υπερηφάνεια και χαρά», ακούμε από το στέλεχος που είναι και ο κύριος οικοδεσπότης στη Θεσσαλονίκη.
Η διάδραση με το κοινό χαροποιεί ιδιαίτερα το πλήρωμα, τονίζει ο κυβερνήτης του υποβρυχίου της πιο σύγχρονης κλάσης του ΠΝ της Ελλάδας. «Ο κόσμος βλέπει την δουλειά που κάνουμε, όλοι φεύγουν ενθουσιασμένοι και ακούμε πολύ θετικά σχόλια. Αυτή η αποδοχή μας δίνει κίνητρο να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε. Πρέπει να ξέρετε πως δεν υπάρχει κανένας γονιός που να υπηρετεί το παιδί του σε υποβρύχιο και να μην είναι υπερήφανος για αυτό που κάνει», σημειώνει με έμφαση ο κυβερνήτης του σιωπηλού κυνηγού των βαθών.
Οι σκέψεις στη διαδρομή προς έξοδο πολλές και το συναίσθημα απροσδιόριστο. Ίσως τελικά να είναι καλύτερο που ο χρόνος παραμονής του κοινού στο θαυμαστό αυτό κατασκεύασμα είναι περιορισμένος. «Υπάρχει ηρεμία, είμαστε πολύ αγαπημένοι, έχουμε ομαδικό πνεύμα», θα σχολιάσει ο κυβερνήτης όταν η ώρα της αναχώρησης από τα σπλάχνα αυτού του σιδερένιου κήτους θα μείνουμε σε ένα μικρό πηγαδάκι μαζί με το πλήρωμα. Λόγια που έχουν βάρος, τέτοιο που δεν είναι απίθανο θα αποζητήσεις και εσύ ως επισκέπτης την ηρεμία των αποστολών του πληρώματος. Είναι εθιστικό το σπίτι των υποβρυχιάδων…
Οι ώρες επισκεπτηρίου στο «Ματρώζος» είναι από τις 09:00 μέχρι και τις 13:00 το μεσημέρι και από τις 17:00 το απόγευμα μέχρι τις 21:00 το βράδυ μέχρι και το Σάββατο 5 Ιουλίου 2025 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Σωτήρης Κυριακίδης
(Φωτογραφία αρχείου)
