Δεν σταματούν τα εμπόδια στην εξέλιξη του F-35, καθώς σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του Ελεγκτικού Γραφείου της Αμερικανικής Κυβέρνησης (Government Accountability Office, GAO), το οποίο είναι ένας «Κέρβερος» για όλα τα μεγάλα επενδυτικά προγράμματα του κράτους, η αναβάθμιση λογισμικού F-4 του μαχητικού δεν μπορεί να ολοκληρωθεί έως το 2027 που ήταν ο αρχικός στόχος. Εδώ να μπούμε πως το 2027 είχε μπει ως νέο όριο καθώς το προηγούμενο ήταν το 2024, που και αυτό αναθεωρήθηκε.
Η συγκεκριμένη αναβάθμιση βελτιώνει την λειτουργία του ραντάρ, APG-81 AESA καθώς αυξάνει την υπολογιστική ισχύ, ώστε το τελευταίο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως παρεμβολέας άλλων ραντάρ. Ακόμη η αναβάθμιση επεκτείνει την παλέτα των όπλων που μπορεί να μεταφέρει το αεροσκάφος, βελτιώνει την λειτουργία σύντηξης δεδομένων από όλους τους αισθητήρες, την ανίχνευση εισερχόμενων πυραύλων και την λειτουργία πανοπτικής εικόνας μέσα από το κράνος του πιλότου, ο οποίος μπορεί να «δει» γύρω του ακόμη και κοιτώντας το πάτωμα του αεροσκάφους (το κράνος παράγει μέσω εξωτερικών καμερών μια συνθετική εικόνα της πραγματικότητας με προβολή στοιχείων πτήσης, ναυτιλίας, όπλων κ.λπ.).
Όπως όμως αναφέρει το GAO, ο σχετικός προγραμματισμός που ήθελε την αναβάθμιση να ολοκληρώνεται το 2027 δεν μπορεί να τηρηθεί καθώς έχουν εμφανιστεί νέες καθυστερήσεις αλλά και υπερβάσεις κόστους που ξεπερνούν τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Ένα από μεγάλα προβλήματα είναι οι καθυστερήσεις στο σύστημα προσομοίωσης της λειτουργίας του F-35, στο οποίο δοκιμάζονται όλα τα νέα συστήματα. Η καθυστέρηση δεν έχει γίνει δυνατόν να διορθωθεί ακόμη και δεν υπάρχει σαφές σχετικό χρονοδιάγραμμα οπότε δεκάδες ειδικές δοκιμές συστημάτων έχουν παγώσει. Πέρα από αυτές τις οικονομικές υπερβάσεις, έχει διαπιστωθεί υπέρβαση 1,1 δισεκατομμυρίων σε άλλα προγράμματα εκσυγχρονισμού του F-35, μη σχετιζόμενα με την Block 4 αναβάθμιση.
Τουρκικά εξαρτήματα έως το 2022
Ακόμη το πρόγραμμα παραγωγής του αεροσκάφους εξακολουθεί να ταλανίζεται από προβλήματα στη ροή απαρτιών, από την προσπάθεια να αντικατασταθούν τα συστήματα που κατασκεύαζαν οι τουρκικές εταιρίες (η Τουρκία μετά τις κυρώσεις που έχει δεχθεί από την Αμερικανική κυβέρνηση ουσιαστικά έχει εκδιωχθεί από το πρόγραμμα) αλλά και από θέματα σταθεροποίησης της ποιότητας.
Ειδικά για την Τουρκία η αναφορά λέει πως εκεί παράγονται συνολικά 1.005 εξαρτήματα και πως για όλα πλέον έχουν βρεθεί εναλλακτικές πηγές παραγωγής (εκτός Τουρκίας προφανώς), αλλά πως αυτή η προσπάθεια θα κοστίσει 108 εκατομμύρια δολάρια. Το ενδιαφέρον; Για να μην καθυστερήσει κι άλλο η παραγωγή των αεροσκαφών, ο υφυπουργός Αμύνης αρμόδιος για θέματα προμηθειών δέχθηκε να γίνονται παραλαβές τουρκικών εξαρτημάτων μέχρι να παραδοθεί η 14η παρτίδα παραγωγής, που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2022.
Ζητήματα παραγωγής
Σύμφωνα με την αναφορά του GAO έως το Νοέμβριο του 2020 είχαν διαπιστωθεί 872 ανοιχτά ζητήματα κάθε τύπου στην εξέλιξη του F-35, από κρίσιμα (που απειλούν την ασφάλεια πτήσεων) έως πιο μικρά που όμως επηρεάζουν την απόδοση του σε διάφορες αποστολές. Ευτυχώς τα κατηγορίας 1 προβλήματα (κρίσιμα για την ασφάλεια) είναι μόλις 11 πλέον, ενώ τα υπόλοιπα 861 είναι κατηγορίας 2 (υποβάθμιση απόδοσης).
Ζήτημα παραμένει και η παραγωγή του αεροσκάφους καθώς το 2020 παραδόθηκαν 94 αεροσκάφη, δηλαδή λιγότερα από τα 134 που είχαν παραδοθεί το 2019. Μάλιστα το 2020 τα 65 από τα 94 παραδόθηκαν με καθυστέρηση, κάτι που ίσχυε για μόλις 17 το 2019. Η μείωση της παραγωγής και οι καθυστερήσεις σχετίζονται βέβαια με την πανδημία του Covid-19. Επίσης συνεχίζεται η αργοπορημένη παράδοση κινητήρων καθώς από τους 136 που ετοιμάστηκαν το 2020, οι 115 είχαν καθυστέρηση από το χρονοδιάγραμμα τους. Ταυτόχρονα το 2020 αυξήθηκαν (και πάλι) οι παρατηρήσεις για προβλήματα ποιότητας στους κινητήρες (1.206 το 2020) κάτι που εξηγεί την συνολική καθυστέρηση.
Η έκθεση καταλήγει πως πρέπει -για μια ακόμη φορά- να αναθεωρηθεί το χρονοδιάγραμμα εξέλιξης και να δημιουργούν νέες διαδικασίες ενδιάμεσου ελέγχου της προόδου, όπως και να γίνονται συχνότερες αναφορές για το κάθε στάδιο βελτίωσης ώστε το υπουργείο Εθνικής Αμύνης να έχει πιο σαφή εικόνα. Παρόλα αυτά βέβαια, το F-35 συνεχίζει καθώς και δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή εναλλακτική και αποτελεί ένα τεράστιας επένδυσης πρόγραμμα αλλά και γιατί το αεροσκάφος παραμένει στην αιχμή της τεχνολογίας, παρόλες τις καθυστερήσεις του. Το ζήτημα είναι πως πλέον ανοιχτά η Αμερικανική Αεροπορία αναζήτα μια ενδιάμεση φθηνότερης λειτουργίας λύση (που θα αναλάβει τις πιο απλές αποστολές) ενώ αβέβαιο είναι αν οι παραγγελίες του F-35 φθάσουν τον αρχικό στόχο.
Η Αμερικανική Αεροπορία ψάχνει για αντικαταστάτη των F-16, αλλά αυτός δεν θα είναι F-35
