Στην ιστοσελίδα της Rheinmetall (Άρματα μάχης KF51 Panther, KF 41 Lynx) διαφημίζονται αυτή, την στιγμή περίπου 1.120 θέσεις εργασίας. Στην Diehl (Σύστημα IRIS-T SL) πάνω από 500 και στην KNDS (Leopard 2) περίπου 200, ενώ η MBDA (Taurus) απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση σε μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία – ή χάρη σε αυτόν -, η αμυντική βιομηχανία της Γερμανίας απενοχοποιείται και ετοιμάζεται να ανταποκριθεί στην πρωτόγνωρη για τις τελευταίες δεκαετίες ζήτηση, απειλώντας να εκθρονίσει ακόμη και την …επίσημη αγαπημένη των Γερμανών, την αυτοκινητοβιομηχανία.
Υπό το φως της ρωσικής απειλής και της στάσης των ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε το σχέδιό της για κινητοποίηση κονδυλίων έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον επανεξοπλισμό των κρατών-μελών της. Λίγες ημέρες μετά, τα κόμματα που διαπραγματεύονται για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού στην Γερμανία, η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), εισηγήθηκαν τη δημιουργία έκτακτου ταμείου ύψους περίπου 400 δισεκατομμυρίων για τον εκσυγχρονισμό της Bundeswehr, θυσιάζοντας ακόμη και το περίφημο «φρένο χρέους», για χάρη του οποίου διαλύθηκε η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς. Οι αμυντικές δαπάνες εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια θα φθάσουν το 3% του ΑΕΠ, το οποίο μεταφράζεται σε περίπου 25,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σε σχετική μελέτη της, η εταιρία συμβούλων Ernst & Young εκτίμησε ότι σε αυτό το πλαίσιο θα δημιουργηθούν 245.000 θέσεις εργασίας, άμεσα ή έμμεσα σχετιζόμενες με την παραγωγή και τη λειτουργία αμυντικών συστημάτων. Το «ράλι» των μετοχών των εταιριών του κλάδου, με άνοδο από 3,4 έως 8,3% ήταν επομένως μάλλον αναμενόμενο. Η Rheinmetall αυτήν την στιγμή «αξίζει» περισσότερο από την Volkswagen και από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο του 2024 μέχρι σήμερα έχει τριπλασιάσει την αξία της.
Η Rheinmetall, η μεγαλύτερη αμυντική βιομηχανία της Γερμανίας μετά την Airbus, ανακοίνωσε επίσης ότι σκοπεύει να αλλάξει την χρήση δύο εργοστασίων της, στα οποία μέχρι τώρα παράγονταν εξαρτήματα αυτοκινήτων, προκειμένου να ενισχύσει την γραμμή παραγωγής των οπλικών συστημάτων της. Στο ίδιο πνεύμα, η Hensoldt, η οποία κατασκευάζει το σύστημα ραντάρ TRML-4D που χρησιμοποιείται στην Ουκρανία, σχεδιάζει να αποσύρει 200 εργαζόμενους από την Bosch και την Continental, δύο από τους μεγαλύτερους προμηθευτές της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Γερμανία. Το ίδιο θα κάνει και η Rheinnetall, η οποία θα «κλέψει» 100 υπαλλήλους της Continental. Ο επικεφαλής της Hensoldt Όλιβερ Ντέρε το δήλωσε χωρίς περιστροφές: «Επωφελούμαστε από τις δυσκολίες της βιομηχανίας αυτοκινήτων». Ενδεικτικά, το 2022 η γερμανική αμυντική βιομηχανία απασχολούσε 387.000 εργαζόμενους, περίπου τους μισούς από τους απασχολούμενους την ίδια χρονιά στη βιομηχανία αυτοκινήτων. Οι πωλήσεις της ωστόσο έφθαναν «μόλις» τα 47 δισεκατομμύρια, έναντι 506 δισεκατομμυρίων στον κλάδο των αυτοκινήτων. «Θα πρέπει πλέον να θεωρούμε την αμυντική βιομηχανία ως κινητήρια δύναμη της γερμανικής οικονομίας. Ο κλάδος θα αποκτήσει πλέον πολύ πιο σημαντικό ρόλο από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια», προέβλεψε ο κ. Ντέρε.
Ευρωπαϊκή άμυνα, ευρωπαϊκά κονδύλια και …αμερικανικά όπλα;
Το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW) εκτίμησε πρόσφατα ότι το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 0,95-1,5%, εάν τα κράτη – μέλη της πλησιάσουν το 3,5% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές δαπάνες. Το «κλειδί» όμως είναι τελικά ένα: από πού θα αγοράσουν οι Ευρωπαίοι τα νέα τους όπλα.
Στην πρόσφατη μελέτη του για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι επισημαίνει ακριβώς αυτό: την περίοδο 2022-2023 σχεδόν τα 4/5 των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την άμυνα κατέληξαν σε προμηθευτές εκτός ΕΕ. Αντίστοιχα, η Deutsche Bank προειδοποίησε τον περασμένο μήνα για τον κίνδυνο οι αυξημένες δαπάνες για την άμυνα να μην ωφελήσουν σημαντικά την ευρωπαϊκή αμυντική αγορά, η οποία είναι ιδιαίτερα κατακερματισμένη, σε σχέση π.χ. με αυτή των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI) στην Στοκχόλμη, οι περισσότερες εταιρίες όπλων με τις υψηλότερες πωλήσεις είναι αμερικανικές. Η Rheinmetall, η Thyssenkrupp, η Hensoldt και η Diehl είναι οι μόνες γερμανικές στην πρώτη 100άδα.
Ο Μίχαελ Σέλχορν, επικεφαλής του τμήματος Άμυνας της Airbus, επέκρινε τα αμυντικά σχέδια του Βερολίνου, τονίζοντας ότι τα δισεκατομμύρια που θα δαπανηθούν δεν πρέπει να καταλήξουν στην αμερικανική αμυντική βιομηχανία και να αυξήσουν τελικά την ευρωπαϊκή εξάρτηση. Αντιθέτως, τάχθηκε υπέρ της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, ακριβώς προκειμένου να περιοριστεί η στρατηγική εξάρτηση. Ο κ. Σέλχορν έδωσε μάλιστα και ένα χαρακτηριστικό – και όχι πλέον τόσο εξωφρενικό – παράδειγμα: «Αν οι δυνάμεις της Δανίας προσπαθούσαν να υπερασπιστούν την Γροιλανδία με τα αμερικανικά μαχητικά F-35, μάλλον θα αποτύγχαναν, λόγω υλικοτεχνικών προβλημάτων. Δεν θα έφθαναν καν εκεί», εκτιμά και προτείνει την ενίσχυση του προγράμματος των Eurofighter, η οποία ούτως ή άλλως συζητείται με την γερμανική κυβέρνηση, για την παραγγελία νέων μαχητικών για την Πολεμική Αεροπορία.
Ειρήνη ή κράτος πρόνοιας;
Ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους θεωρεί ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επανεξοπλιστεί για μια νέα επίθεση σε περίπου οκτώ χρόνια μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Ο στόχος λοιπόν της Ευρώπης είναι – θεωρητικά, τουλάχιστον – να μπορεί έως τότε να αποτρέψει μια τέτοια επίθεση ή, αν χρειαστεί, να αμυνθεί αποτελεσματικά. Στη Γερμανία, όπου οι ένοπλες δυνάμεις είχαν σχεδόν συνειδητά οδηγηθεί σε παρακμιακό επίπεδο μετά την επανένωση της χώρας, είναι ξαφνικά κοινός τόπος η ανάγκη εκσυγχρονισμού της Bundeswehr, πιθανότατα και της επαναφοράς της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας.
Η οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης δεν διαθέτει ανάλογο αμυντικό μηχανισμό, αλλά φαίνεται αποφασισμένη να αποκτήσει, έστω και δημιουργώντας νέα χρέη, με ιδιαίτερη έμφαση στα άρματα μάχης, στα drones και στην άμυνα από κυβερνοεπιθέσεις. Εκτός από τις ακραίες δυνάμεις, οι οποίες …αλληθωρίζουν συστηματικά προς Μόσχα, όλοι συμφωνούν. Ακόμη και οι Πράσινοι δείχνουν να μην θυμούνται και πολλά από τα κινήματα αφοπλισμού που τους ανέδειξαν.
Τα τελευταία τρία χρόνια – με τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία και τους τελευταίοι μήνες με την …αποσύνδεση των ΗΠΑ από το παλιό δόγμα για αληθινή συμμαχία στην Ευρώπη – λένε πολλοί ότι «ξύπνησαν» τους Ευρωπαίους και τους προσγείωσαν στη νέα πραγματικότητα: η ειρήνη κοστίζει και δεν μπορούν πλέον να επενδύουν σε κοινωνικό κράτος, βασιζόμενοι στα αμερικανικά όπλα.
Ο απερχόμενος καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχει επανειλημμένα τονίσει ότι οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί δεν επιτρέπεται να γίνονται σε βάρος της παιδείας, της υγείας ή των υποδομών. Τα επόμενα χρόνια θα αποδείξουν αν έχει δίκιο.
