Scramble! Γιατί η RAF αναχαιτίζει αεροσκάφη έξω από τον βρετανικό εναέριο χώρο

Οι πτήσεις ρωσικών αεροσκαφών στις παρυφές του ΝΑΤΟ μας έχουν χαρίσει από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου εντυπωσιακά πορτραίτα τους και αυτό, όπως έδειξε η πρόσφατη εκδρομή των δύο ‘Bear’ του Βόρειου Στόλου νότια, δεν φαίνεται ότι θα αλλάξει. Γιατί όμως τα μαχητικά επιφυλακής της RAF αναχαιτίζουν ξένα αεροσκάφη εκτός βρετανικού εναερίου χώρου;
Τα οπλισμένα Typhoon FGR4 που βρίσκονται καθημερινά σε ετοιμότητα στις βάσεις Coningsby και Lossiemouth –συν ένα ιπτάμενο τάνκερ Voyager στο Brize Norton για την υποστήριξή τους– θα απογειωθούν σε ελάχιστο χρόνο για δύο λόγους: για την αντιμετώπιση κάποιας τρομοκρατικής απειλής και την αναγνώριση/αναχαίτιση στρατιωτικών αεροσκαφών από εν δυνάμει αντίπαλες χώρες. Τις εξόδους συντονίζουν τα Κέντρα Ελέγχου και Αναφοράς στις βάσεις Boulmer και Scampton ενώ η εντολή για scramble δίδεται από το National Air and Space Operations Centre στο High Wycombe.

Οι ελεγκτές αεράμυνας της RAF συνεργάζονται με τους ελεγκτές εναερίου κυκλοφορίας για την δημιουργία της λεγόμενης ‘Recognised Air Picture’ αλλά και για να κατευθύνουν τα μαχητικά επιφυλακής προς ίχνη που εντόπισαν τα ραντάρ ανάμεσα από τις κινήσεις πολιτικών αεροσκαφών, εάν χρειασθεί. Υπενθυμίζεται ότι η αναγνώριση/αναχαίτιση ξένων στρατιωτικών αεροσκαφών είναι συλλογική υποχρέωση των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, ελεγχόμενη από δύο CAOC (Combined Air Operations Centre) στο Uedem της Γερμανίας και στο Torrejon της Ισπανίας αντίστοιχα.
Μάλιστα τα μέλη της Συμμαχίας παρέχουν μαχητικά για την επιτήρηση εναερίου χώρου χωρών που δεν δύνανται να ανταποκριθούν π.χ Ισλανδία και Εσθονία. Αν και ο εθνικός εναέριος χώρος μιας χώρας εκτείνεται στα 12 μίλια, η RAF αναχαιτίζει άγνωστα ή δυνητικά «εχθρικά ίχνη» πριν περάσουν σε αυτόν για τρείς βασικούς λόγους.

Πρώτον, για την ασφάλεια των πτήσεων. Οι περιοχές όπου παρέχονται υπηρεσίες ελέγχου εναερίου κυκλοφορίας, γνωστές ως FIR (Flight Information Region) εκτείνονται πέραν των 12 μιλίων από τις ακτές ενός κράτους. Από την στιγμή που τα ρωσικά βομβαρδιστικά μεγάλης εμβέλειας περνούν από το London FIR και το Scottish FIR συνήθως χωρίς να υποβάλλουν σχέδια πτήσεως ή να επικοινωνούν με τους ελεγκτές ATC (συχνά δεν κάνουν ούτε ‘squawking’, έχοντας τούς transponders των αεροσκαφών τους εκτός λειτουργίας) στην ουσία είναι «αόρατα» εγκυμονώντας κινδύνους για τα πολιτικά αεροσκάφη.
Η παρακολούθησή τους από τα μαχητικά που εκτελούν καθήκοντα QRA δίνει την δυνατότητα στους ελεγκτές εναερίου κυκλοφορίας να γνωρίζουν τί είναι αυτά τα ίχνη και πού βρίσκονται. Σημειωτέον ότι ο βρετανικός εναέριος χώρος περιλαμβάνει και το Shanwick Oceanic FIR το οποίο εκτείνεται δυτικά και νότια των ακτών της Ιρλανδίας, καλύπτοντας περιοχή πάνω από τον Ατλαντικό.

Η ταχύτητα είναι ο δεύτερος λόγος. Ένα αεροσκάφος που πετά με 600 κόμβους διανύει 12 μίλια σε χρόνο λίγο παραπάνω από λεπτό. Εάν περιμένει κανείς το άγνωστο ή εχθρικό ίχνος να εισέλθει σε εθνικό εναέριο χώρο, τότε είναι πολύ αργά για αναγνώριση, ταυτοποίηση και αναχαίτιση καθώς και ενημέρωση των ανθρώπων που λαμβάνουν τις αποφάσεις για λήψη των απαιτούμενων μέτρων. Τα ρωσικά αεροσκάφη αναχαιτίζονται πρώτα από την Βασιλική Νορβηγική Αεροπορία και σε περίπτωση που οι Ρώσοι συνεχίσουν την… άσκησή τους νοτιότερα, οι Νορβηγοί ελεγκτές αεράμυνας παραδίδουν τα ίχνη στους συναδέλφους της RAF ώστε η επιτήρηση να είναι αδιάκοπη.
Η επίδειξη πρόθεσης και ικανότητας ελέγχου και προάσπισης του εθνικού εναερίου χώρου είναι ο τρίτος λόγος. Η ρωσική Αεροπορία δεν εκτελεί τις πτήσεις αυτές για να ξοδεύει καύσιμο, τις κάνει για εκπαίδευση των πληρωμάτων της και για να τεστάρει τις αντιδράσεις του ΝΑΤΟ. Πότε θα τους αναχαιτίσουν και στα πόσα μίλια; Θα υπάρξουν κενά στην παρακολούθηση; Πόσα μαχητικά θα σηκώσουν; Οποιαδήποτε αστοχία εκλαμβάνεται ως «παραθυράκι» αδυναμίας που αξίζει να διερευνηθεί περαιτέρω. Και οι Ρώσοι ξέρουν καλά αυτό το παιχνίδι.

Όταν το 2016 ένα ζευγάρι στρατηγικών βομβαρδιστικών Tu-160 ‘Blackjack’ κατέβηκε νότια, σηκώθηκε… το μισό ΝΑΤΟ για να τα αναχαιτίσει, με τα γαλλικά μαχητικά στο τέλος να παραδίδουν την σκυτάλη στα βρετανικά και μερικές ωραίες «οικογενειακές» φωτογραφίες με Tu-160, Mirage 2000 και Typhoon –όλα στο ίδιο κάδρο– να κάνουν τον γύρο των ΜΜΕ. Και η «παράδοση» συνεχίζεται. Οι Ρώσοι θα κάνουν την δουλειά τους και αυτοί που τους αναχαιτίζουν την δική τους.
Η δική μας Πολεμική Αεροπορία βεβαίως έχει περάσει σε άλλο επίπεδο. Αναχαιτίζει καθημερινά εχθρικά μαχητικά, συμμαχικής χώρας, εντός ελληνικού εναερίου χώρου τα οποία όχι μόνο πετούν οπλισμένα και συχνά επιδιώκουν την εμπλοκή, αλλά ενίοτε εκτελούν και υπερπτήσεις νησιών στο πλαίσιο συγκεκριμένης αποστολής. Τί να πει το ΝΑΤΟ που βλέπει δύο ρώσικα νότια και το κάνει θέμα…
Αλέξανδρος Θεολόγου