Πρώτη δημοσίευση: Πτήση, τεύχος 91, Μάιος 1992
Του Πάνου Ευαγγέλου
Το 1970 η Ιταλική εταιρία ηλεκτρονικών Selenia εξασφάλισε μερική χρηματοδότηση του υπουργείου ‘μυνας της χώρας για την ανάπτυξη ενός προηγμένου βλήματος, συμβατού με οπλικά συστήματα που χρησιμοποιούσαν βλήματα Sparrow σε εφαρμογές Αέρος-Αέρος και Επιφανείας-Αέρος. Το βλήμα ονομάστηκε ASPIDE και ενώ η γενική αεροδυναμική του διαμόρφωση είναι πανομοιότυπη του Sparrow, εσωτερικά είναι εντελώς διαφορετικό. Το μήκος του βλήματος είναι 3,7 μέτρα και η διάμετρος 203mm, ενώ στην έκδοση AAM ASPIDE 1A το εκπέτασμα πτερύγων είναι 1 μέτρο.
H έκδοση SAM διαθέτει πτυσσόμενες πτέρυγες και τραπεζοειδή ουραία πτερύγια μικρότερου εκπετάσματος των πτερυγίων σχήματος Δέλτα του AAM. Το βάρος εκτόξευσης των 220 κιλών περιορίζεται σε 163 κιλά μετά την εξάντληση των στερεών καυσίμων του πυραυλοκινήτηρα ενός σταδίου (single-stage) της SNIA-BPD, που κατασκεύαζε επίσης τους κινητήρες των βλημάτων AIM-7E Sparrow για τον εξοπλισμό των αεροσκαφών αναχαίτισης Aeritalia F-104S Starfighter της Ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας (AMI).
Σύμφωνα με διάφορες πηγές η μέγιστη ταχύτητα του ASPIDE 1A φθάνει τα 4 Μαχ και η μέγιστη κινηματική ακτίνα τα 100 Χλμ., προφανώς όμως οι επιδόσεις αυτές αναφέρονται σε εκτόξευση από αεροσκάφος με υψηλή υπερηχητική ταχύτητα σε μεγάλο ύψος. O κινητήρας θεωρείται πως προέρχεται από αυτόν του βλήματος AIM-7E, αλλά το μέγεθος είναι ανάλογο του κινητήρα Mk58 των AIM-7F και AIM-7M, καθώς καταλαμβάνει ολόκληρο το ουραίο τμήμα πίσω από τους μηχανισμούς ελέγχου των πτερύγων, δικαιολογώντας τις υψηλές εκτιμήσεις για τις κινηματικές επιδόσεις του ASPIDE 1A.
H πολεμική κεφαλή θραυσμάτων βάρους 33 κιλών της SNIA-BPD βρίσκεται εμπρός από τις πτέρυγες και διαθέτει ηλεκτρομαγνητικό πυροσωλήνα προσέγγισης τύπου Doppler για μέγιστη αντοχή στο clutter εδάφους. Το σύστημα καθοδήγησης τύπου SARH του βλήματος κατασκευάζεται από τη Selenia: ο μονοπαλμικός παθητικός ερευνητής λειτουργεί στην Ι-ζώνη συχνοτήτων – 8-10GHz – και διαθέτει γυροσκοπικά σταθεροποιούμενη κεραία τύπου Cassegrain, διαμέτρου 145mm. Ο κεραμικός θόλος του ρύγχους αναφέρεται ως ειδικά σχεδιασμένος για βελτίωση της αεροδυναμικής επίδοσης σε υψηλές υπερηχητικές ταχύτητες.
H καθοδήγηση εκτελείται με βάση αναλογικές μετρήσεις του περιθωρίου σφάλματος: η αναλογική καθοδήγηση (proportional guidance) αναφέρεται στην κατεύθυνση του βλήματος έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο ρυθμός κίνησης του στόχου ως προς τη γραμμή σκόπευσης. H μέθοδος αυτή ουσιαστικά κατευθύνει το βλήμα προς κάποιο σημείο της μελλοντικής τροχιάς του στόχου, επιτυγχάνοντας ενεργειακά αποδοτικότερη τροχιά αναχαίτισης και αυξημένη ακρίβεια καθοδήγησης. H ικανότητα ελιγμών του βλήματος υπερβαίνει τα 30G. H απαιτούμενη ενέργεια παράγεται από γεννήτρια αερίων στερεών καυσίμων, ενώ ένας ομοαξονικός αεριοστρόβιλος κινεί την ηλεκτρογεννήτρια ισχύος 5kW.
O αεριοστρόβιλος κινεί επίσης την αντλία υδραυλικής πίεσης για τους σερβομηχανισμούς κίνησης της κεραίας και των πτερύγων. H Selenia – τώρα πλέον Alenia – θεωρεί πως οι γενικές επιδόσεις του βλήματος υπερέχουν σαφώς του AIM-7F εφόσον το ASPIDE 1A συνδυάζεται με μονοπαλμικό PD ραντάρ μαχητικού αεροσκάφους, παρέχοντας υψηλότερη αντοχή σε ECM και αυξημένη ικανότητα εμπλοκής στόχων σε μικρότερο ύψος πτήσης, παρά την ύπαρξη έντονου clutter εδάφους ή θαλάσσης.
Πάντως ο μονοπαλμικός ερευνητής καθιστά το Aspide τεχνολογικά συγκρίσιμο του AIM-7M Sparrow. Οι πρώτες εκτοξεύσεις του βλήματος περιλαμβανομένης της έκδοσης AAM πραγματοποιήθηκαν το Μάϊο του 1975, οι δοκιμές πιστοποίησης ολοκληρώθηκαν το 1977, η παραγωγή άρχισε το 1978 και οι τελικές δοκιμές αξιολόγησης ολοκληρώθηκαν το 1980.
Το βλήμα εξόπλισε τα 150 αεροσκάφη F-104S που υποβλήθηκαν στο πρόγραμμα Εκσυγχρονισμού Οπλικού Συστήματος (ASA), κύριο στοιχείο του οποίου είναι η μετατροπή του ραντάρ FIAR R21G/H σε R21G/M1 SETTER με περιορισμένη ικανότητα look-down/shoot-down και υψηλότερη αντοχή σε ECM. Επιπλέον η έκδοση SAM του ASPIDE χρησιμοποιείται στο χερσαίο σύστημα SPADA και στο ναυτικό σύστημα ALBATROS. Οι παραγγελίες πιθανότατα υπερβαίνουν τα 2.300 βλήματα, κυρίως στην έκδοση SAM.
