του Josh Rogin*
Παρόλο που η κυβέρνηση του Καζακστάν έκλεισε το Internet της χώρας, οι συνταρακτικές πληροφορίες για την αιματοχυσία και το χάος δεν έχουν σταματήσει. Οι νεκροί είναι δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, κυβερνητικά κτίρια φλέγονται, το καθεστώς προσπαθεί να επιβιώσει και ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έρχεται αντιμέτωπος με άλλη μια κρίση. Η Δύση πρέπει τώρα να χρησιμοποιήσει το νέο πρόβλημα του Πούτιν για να τον εμποδίσει να προκαλέσει άλλη μια κρίση στην Ουκρανία.
Ο Ρώσος Πρόεδρος έχει βέβαια διακηρύξει ότι θα επιβάλει τον ρωσικό έλεγχο σε όλα τα πρώην σοβιετικά εδάφη, περιλαμβανομένου του Καζακστάν. Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η χώρα είναι ένα τεχνητό δημιούργημα του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος την κυβέρνησε για τρεις δεκαετίες με δικτατορικό τρόπο, μιμούμενος το μοντέλο του Πούτιν. Ο ηλικίας 81 ετών Ναζαρμπάγιεφ έχει χάσει πλέον τον έλεγχο της κατάστασης, γεγονός που προκάλεσε την ευθεία παρέμβαση του Πούτιν.
«Πρόκειται για ένα πρωτοφανές σενάριο, όπου μια κυβέρνηση που εμφανίζεται ως ισχυρή και σταθερή καλεί την υπό ρωσική ηγεσία Οργάνωση Συλλογικής Ασφαλείας να παρέμβει», λέει η Έρικα Μάρατ, καθηγήτρια στο National Defense University. «Το Καζακστάν παραδίδει την εθνική του κυριαρχία σε μια στρατιωτική δύναμη υπό την ηγεσία της Ρωσίας, είναι αδιανόητο».
Η Μάρατ επισημαίνει ότι τα αίτια της κρίσης στο Καζακστάν είναι εσωτερικά και έχουν τις ρίζες τους σε δεκαετίες κοινωνικής ανισότητας, διαφθοράς, φτώχειας και κυβερνητικής ανικανότητας. Το θέμα δεν είναι ο Πούτιν, αλλά η ρήξη του κοινωνικού συμβολαίου ανάμεσα στον λαό και το καθεστώς.
Τώρα, όμως, που ο Πούτιν και ο Ναζαρμπάγιεφ μετέτρεψαν την εγχώρια κρίση του Καζακστάν σε γεωπολιτικό γεγονός, είναι αδύνατο να αγνοηθούν οι επιπτώσεις για τις αμερικανορωσικές σχέσεις, οι οποίες γνωρίζουν κρίση λόγω των γεγονότων στην Ουκρανία. Η συγκέντρωση 100.000 Ρώσων στρατιωτών στα σύνορα με την Ουκρανία είχε στόχο να σύρει τη Δύση σε διαπραγματεύσεις για παράλογες ρωσικές απαιτήσεις όπως η απόσυρση του ΝΑΤΟ στα σύνορα του 1997. Μέχρι στιγμής αυτό έφερε αποτελέσματα: την ερχόμενη εβδομάδα θα διεξαχθούν διαπραγματεύσεις στη Γενεύη.
Ο Πούτιν δεν μπορούσε να ξέρει όμως ότι το Αλμάτι θα έπαιρνε φωτιά ακριβώς την ώρα που Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι ξεκινούν συνομιλίες για την Ουκρανία. Ο Ρώσος Πρόεδρος ίσως αναγκαστεί να στείλει στο Καζακστάν στρατιώτες που σταθμεύουν σήμερα στα σύνορα με την Ουκρανία. Οι υπολογισμοί του αλλάζουν, ο κίνδυνος εισβολής στην Ουκρανία απομακρύνεται.
«Η αναταραχή στο Καζακστάν θέτει ένα ζήτημα για τον Πούτιν: πρέπει να συνεχίσει την εκστρατεία εκφοβισμού προς δυσμάς ή να αντιμετωπίσει τους κινδύνους προς νότο; H μπορεί να κάνει και τα δύο;» διερωτάται ο πρώην πρεσβευτής στην Ουκρανία και το Ουζμπεκιστάν Τζον Χερμπστ. «Προς το παρόν, ο Πούτιν προσπαθεί να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο».
Η Δύση πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτό το πρόβλημα για να εξασφαλίσει ότι ο Πούτιν δεν θα κρατά την Ουκρανία σε ομηρία ελέγχοντας ταυτόχρονα στρατιωτικά το Καζακστάν. Κανείς δεν προτείνει βέβαια να εισβάλουν οι ΗΠΑ στο Καζακστάν, κάτι που θα επιβεβαίωνε τον παράλογο ισχυρισμό του Προέδρου Τοκάγιεφ ότι οι διαδηλωτές υποκινούνται από τη Δύση. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να υποστηριχθεί στρατιωτικά και διπλωματικά η Ουκρανία, ώστε να πειστεί ο Πούτιν ότι τυχόν εισβολή στη χώρα θα απέβαινε καταστροφική γι’αυτόν.
Ο Πούτιν είναι οπορτουνιστής, αλλά και ρεαλιστής. Αν ένας γηραιός δικτάτορας δεν μπορεί να κρατηθεί στην εξουσία, αυτό είναι ένα κακό προηγούμενο και για τον ίδιο. Μπορεί να μην έχει επιλογή αν πρόκειται το Καζακστάν να πέσει στα χέρια της αντιπολίτευσης, του λαού ή της Κίνας. Μπορεί όμως θαυμάσια να μην ξεκινήσει έναν νέο πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτό πρέπει να το θυμάται η Δύση.
(*) Ο Τζος Ρότζιν είναι αρθρογράφος της Washington Post και πολιτικός αναλυτής στο CNN
