Μαχητικά επιφυλακής της RAF από την βάση Lossiemouth αναχαίτισαν στις 28 Νοεμβρίου δύο ρωσικά αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας μεγάλης εμβέλειας/ανθυποβρυχιακού πολέμου Tu-142MK Bear-F πάνω από την Βόρεια Θάλασσα, πολύ κοντά σε βρετανικό εναέριο χώρο. Σύμφωνα με ανακοίνωση της RAF, το ζεύγος των Typhoon έγινε η «σκιά» των ρωσικών τετρακινητηρίων μέχρι την αποχώρησή τους ενώ υποστήριξη παρείχε ένα ιπτάμενο τάνκερ Voyager από το Brize Norton.
Την πολύωρη επιχείρηση συντόνιζαν ελεγκτές αεράμυνας από την βάση Scrampton σε συνεργασία με το βόρειο CAOC (Combined Air Operations Centre) του ΝΑΤΟ στο Uedem της Γερμανίας. «Τα πληρώματα έκαναν φανταστική δουλειά εντοπίζοντας αεροσκάφη τα οποία δεν είναι εύκολο να ανιχνευτούν γρήγορα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της RAF.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ρωσικά αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας «ξεσηκώνουν» την RAF. Στις 14 Οκτωβρίου ραντάρ του ΝΑΤΟ εντόπισαν δύο στρατηγικά βομβαρδιστικά Tu-160 Blackjack να κατευθύνονται νότια. Στην νορβηγική βάση Bodø δόθηκε εντολή για scramble και μαχητικά QRA (Quick Reaction Alert) απογειώθηκαν για να τα συναντήσουν, με τα F-16AM της Luftforsvaret να παραδίδουν την σκυτάλη σε βρετανικά Typhoon FGR4 που σηκώθηκαν από την βάση Leuchars στην Σκωτία. Και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία.
Γιατί όμως άγνωστα ή δυνητικά «εχθρικά ίχνη» αναχαιτίζονται πριν εισέλθουν σε εθνικό εναέριο χώρο; Η αναγνώριση/αναχαίτιση ξένων στρατιωτικών αεροσκαφών που πετούν στο βρετανικό FIR γίνεται για τρείς βασικούς λόγους.
Πρώτον, για την ασφάλεια των πτήσεων. Οι περιοχές όπου παρέχονται υπηρεσίες ελέγχου εναερίου κυκλοφορίας, γνωστές ως FIR (Flight Information Region) εκτείνονται πέραν των 12 μιλίων από τις ακτές ενός κράτους. Από την στιγμή που τα ρωσικά βομβαρδιστικά μεγάλης εμβέλειας περνούν από το London FIR και το Scottish FIR συνήθως χωρίς να υποβάλλουν σχέδια πτήσεως ή να επικοινωνούν με τους ελεγκτές ATC (συχνά δεν κάνουν ούτε ‘squawking’, έχοντας τούς transponders των αεροσκαφών τους εκτός λειτουργίας) στην ουσία είναι «αόρατα» εγκυμονώντας κινδύνους για τα πολιτικά αεροσκάφη.
Η παρακολούθησή τους από μαχητικά QRA δίνει την δυνατότητα στους ελεγκτές εναερίου κυκλοφορίας να γνωρίζουν τί είναι αυτά τα ίχνη και πού βρίσκονται. Σημειωτέον ότι ο βρετανικός εναέριος χώρος περιλαμβάνει και το Shanwick Oceanic FIR το οποίο εκτείνεται δυτικά και νότια των ακτών της Ιρλανδίας, καλύπτοντας περιοχή πάνω από τον Ατλαντικό.
Η ταχύτητα είναι ο δεύτερος λόγος. Ένα αεροσκάφος που πετά με 600 κόμβους διανύει 12 μίλια σε χρόνο λίγο παραπάνω από λεπτό. Εάν περιμένει κανείς το άγνωστο ή εχθρικό ίχνος να εισέλθει σε εθνικό εναέριο χώρο, θα είναι πολύ αργά για αναγνώριση-ταυτοποίηση-αναχαίτιση και ενημέρωση των ανθρώπων που λαμβάνουν αποφάσεις για λήψη των απαιτούμενων μέτρων. Τα ρωσικά αεροσκάφη αναχαιτίζονται πρώτα από την Βασιλική Νορβηγική Αεροπορία και σε περίπτωση που οι Ρώσοι συνεχίσουν την… άσκησή τους νοτιότερα, οι Νορβηγοί ελεγκτές αεράμυνας παραδίδουν το «πακέτο» στην RAF ώστε η επιτήρηση να είναι αδιάκοπη.
Η επίδειξη πρόθεσης και ικανότητας ελέγχου και προάσπισης του εθνικού εναερίου χώρου είναι ο τρίτος λόγος. Η ρωσική Αεροπορία δεν εκτελεί τις πτήσεις αυτές για να ξοδεύει καύσιμο, τις κάνει για εκπαίδευση και για να τεστάρει τις αντιδράσεις του ΝΑΤΟ. Πότε θα τους αναχαιτίσουν και στα πόσα μίλια; Θα υπάρξουν κενά στην παρακολούθηση; Πόσα μαχητικά θα σηκώσουν; Οποιαδήποτε αστοχία εκλαμβάνεται ως «παραθυράκι» αδυναμίας που αξίζει να διερευνηθεί. Και οι Ρώσοι ξέρουν καλά το παιχνίδι.
Υπενθυμίζεται ότι το ρωσικό Ναυτικό διαθέτει δύο Μοίρες με θαλάσσιες «Αρκούδες». Η μία πετά με Tu-142MK (κωδ. NATO Bear-F Mod. 3) από την βάση Κιπελόβα στο Βόλαγκντα Όμπλαστ και η άλλη με Tu-142MZ (Bear-F Mod. 4) εφοδιασμένα με νέους κινητήρες NK-12MP και ηλεκτρονικά από το Κάμιννυ Ρουτσίι, στην ρωσική Άπω Ανατολή. H δύναμη των Bear της Ναυτικής Αεροπορίας περιλαμβάνει και έναν αριθμό Tu-142MR «Aρέλ» (Орел, Αετός) τα οποία έχουν ως αποστολή τους τις επικοινωνίες μακράς εμβέλειας με τα ρωσικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων –ρόλος αντίστοιχος με αυτόν των αμερικανικών Ε-6 Mercury.
Τα Bear-J, όπως έχουν χαρακτηρισθεί από το ΝΑΤΟ, είναι εφοδιασμένα με μακριά συρόμενη κεραία μέσω της οποίας θα αναμεταδίδουν σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου μηνύματα στα εν καταδύσει στρατηγικά υποβρύχια. Επίσης επικοινωνούν με δορυφόρους, εναέρια και επίγεια Κέντρα Ελέγχου και Διοίκησης, κάνοντας relay στα πυραυλοφόρα υποβρύχια.
Αλέξανδρος Θεολόγου
