Στις 16 Μαΐου 1975, η Γιούνκο Ταμπέι έγινε η πρώτη γυναίκα που ανέβηκε στο Έβερεστ. Μισό αιώνα αργότερα, το υψηλότερο βουνό στον κόσμο αναμένεται να υποδεχτεί την χιλιοστή… γυναικεία ανάβαση αυτήν την σεζόν.
Η κατάκτηση της κορυφής των 8.849 μέτρων παραμένει μακράν ένα ανδρικό επίτευγμα, καθώς οι γυναίκες είχαν ολοκληρώσει 962 αναβάσεις μέχρι τον Μάιο του 2025, ενώ οι άνδρες είχαν πετύχει 11.955, σύμφωνα με ανάλυση του AFP από την βάση δεδομένων των Ιμαλαΐων.
Οταν η Ταμπέι, έφθασε στην κορυφή του Έβερεστ το 1975, 38 άνδρες είχαν ήδη καταφέρει αυτό το σπουδαίο επίτευγμα. Μαζί με την ομάδα της, που αποτελείτο αποκλειστικά από γυναίκες, δυσκολεύονταν να βρουν χορηγούς για την αποστολή τους, συχνά λέγοντας ότι «θα έπρεπε να φροντίζουν τα παιδιά τους».
«Οι άνδρες βάζουν όρια στις επιθυμίες μας και δεν θέλω κανείς να μου επιβάλλει όρια», κατέληγε η Ταμπέι στο σημειωματάριό της κατά την επιστροφή της, απαριθμώντας τους επόμενους στόχους της: να ανέβει στην κορυφή K2, την δεύτερη υψηλότερη κορυφή στον κόσμο και να επιστρέψει στην εργασία της για ένα επιστημονικό περιοδικό.
Ένδεκα ημέρες αργότερα, η Θιβετιανή, Φάντογκ έφτασε στην κορυφή από την απέναντι πλαγιά. Γιορτάζοντας την ανάβασή της ως η πρώτη που το κατάφερε, έμαθε ότι την είχαν προσπεράσει μόλις ολοκλήρωσε την κατάβασή της.
Από τότε, 870 διαφορετικές γυναίκες 85 εθνικοτήτων, έχουν κατακτήσει το Εβερεστ, ενώ μερικές απ΄ αυτές, έχουν πετύχει αυτό το κατόρθωμα πολλές φορές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία και η Κίνα, μεταξύ των κύριων πηγών ανδρών στην κορυφή, αντιπροσωπεύουν επίσης το 39% των αναβάσεων γυναικών.
Δεδομένου ότι οι Σέρπα, οι Νεπαλέζοι οδηγοί που συνοδεύουν τους ορειβάτες στην κορυφή, είναι σχεδόν όλοι άνδρες, το Νεπάλ αντιπροσωπεύει περισσότερες από τις μισές ανδρικές αναβάσεις στο Έβερεστ. Αλλά μόνο το 9% των επιτυχιών αφορούν σε γυναίκες, με 90 αναβάσεις από 66 διαφορετικές γυναίκες.
Η Ντάουα Γιανγκζούμ Σέρπα, ορειβάτης το 2012, είναι επί του παρόντος η μόνη Νεπαλέζα οδηγός που έχει πιστοποιηθεί με το διεθνές δίπλωμα που απέκτησε το 2018. Περιέγραψε στο AFP εκείνη την εποχή έναν «δύσκολο τομέα» για τις γυναίκες: «Οι άνθρωποι έλεγαν ότι δεν ήταν δουλειά για κορίτσια, ότι δεν θα έβρισκα ποτέ εργασία».
Πριν από αυτήν, η Πασάνγκ Λαμού έγινε η πρώτη Νεπαλέζα που ανέβηκε στην κορυφή του Έβερεστ το 1993. Κατά την κατάβαση, έμεινε πίσω με μια σύντροφο που υπέφερε από ασθένεια του υψομέτρου και και αμφότερες πέθαναν από εξάντληση.
Η Λαμού έγινε εθνική ηρωίδα και η πεζοπορία προς το στρατόπεδο βάσης του Έβερεστ διεξήχθη εχθές (16/5) κάτω από μια αψίδα προς τιμήν της. Η διάδοχός της, η Λάκπα Σέρπα, η δεύτερη Νεπαλέζα που έφτασε στην κορυφή το 2000, έκτοτε έχει καταρρίψει το γυναικείο ρεκόρ για τον αριθμό των αναβάσεων, με δέκα ολοκληρωμένες επιχειρήσεις.
Δεκατρία χρόνια μετά την Ταμπέϊ, η οποία απεβίωσε το 2016, η Νεοζηλανδή, Λίντια Μπράντεϊ έγινε το 1988 η πρώτη γυναίκα που έφθασε στην κορυφή χωρίς οξυγόνο, ένα βοήθημα αναπνοής που αντισταθμίζει τις επιπτώσεις του υψομέτρου. Αλλά το πέτυχε μόνη της, καθώς τα μέλη της αποστολής της ήταν ήδη καθ’ οδόν προς το Κατμαντού, όπου αμφισβήτησαν δημόσια την επιτυχία της συναθλήτριάς τους.
Αντιμέτωπη με απαγόρευση εισόδου, επειδή ακολούθησε διαδρομή διαφορετική από αυτήν που της χορηγήθηκε από την άδειά της, η Μπράντεϊ προτίμησε, μπροστά στο Υπουργείο Τουρισμού του Νεπάλ, να μην διεκδικήσει το κατόρθωμά της, το οποίο αναγνωρίσθηκε χρόνια αργότερα. Τόσο για τους άνδρες, όσο και για τις γυναίκες, μόνο 229 αναβάσεις, ή λιγότερο από 1%, έχουν ολοκληρωθεί χωρίς οξυγόνο. Αυτή η λίστα περιλαμβάνει τη Λύντια Μπράντεϊ και μόλις άλλες εννέα γυναίκες.
«Χωρίς οξυγόνο, είναι μια εντελώς διαφορετική ανάβαση», δήλωσε στο AFP η Τζέρμαν Μπίλι Μπίρλινγκ, διευθύντρια της Βάσης Δεδομένων Ιμαλαΐων, η οποία καταγράφει τις αναβάσεις στις υψηλές κορυφές του Νεπάλ και πρόσθεσε: «Οι γυναίκες ίσως το γνωρίζουν λίγο περισσότερο αυτό». Η ίδια, η οποία ανέβηκε στο Έβερεστ το 2009, υποστηρίζει: «Οι γυναίκες είναι συχνά ψυχικά καλύτερα προετοιμασμένες, πιο προσεκτικές και σίγουρα πιο ικανές να πουν: «Είναι πολύ επικίνδυνα εδώ, θα ξαναπάω κάτω», ενώ ένας άνδρας θα το ρίσκαρε ούτως ή άλλως».
Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί, από τις περίπου εκατό γυναίκες που επιχειρούν την ανάβαση κάθε χρόνο, το 68% τα καταφέρνει, ένα χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας από αυτό των ανδρών (75%). Αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι χαμηλότερο: μια γυναίκα πεθαίνει στις πλαγιές του Έβερεστ κάθε 153 προσπάθειες, ένας άνδρας κάθε 70 προσπάθειες. Παραμένοντας μειονότητα, οι γυναίκες είναι ολοένα και πιο πολυάριθμες στην κορυφή: υπήρχε μία για κάθε 16 άνδρες την δεκαετία του 2000 και μία για κάθε δέκα και είκοσι χρόνια αργότερα.
«Τώρα έχω πολλές γυναίκες φίλες ορειβάτες που είναι ανύπαντρες και άτεκνες και οι οποίες κερδίζουν περισσότερα και επομένως έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε αποστολές 8.000 μέτρων», λέει η Μπίλι Μπίερλινγκ.
Το κόστος της ανάβασης κυμαίνεται από 45.000 έως 200.000 δολάρια (σ.σ. 40.000 έως 179.000 ευρώ).
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΙΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ
