Υπήρξε η επιτομή της αμερικανικής αεροπορικής ισχύος στον Ψυχρό Πόλεμο. Χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα στο Βιετνάμ και ήταν σε ενεργή υπηρεσία δεκαετίες αργότερα. Αλλά τώρα, το εμβληματικό μαχητικό F-4 Phantom II είναι στη δύση της επιχειρησιακής του καριέρας.
Σύμφωνα με το «Stars and Stripes», μόνο λίγες δεκάδες Phantom παραμένουν σε ενεργή υπηρεσία διεθνώς από τα 5.195 που κατασκευάστηκαν από τη δεκαετία του 1950. Σε αμερικανική υπηρεσία, τα τελευταία χρησιμοποιηθήκαν και καταρρίφθηκαν ως ιπτάμενοι στόχοι, αφού πρώτα τροποποιήθηκαν στη μη επανδρωμένη έκδοση QF-4. Όσα παραμένουν ακόμη σε χρήση με άλλες χώρες, προορίζονται να αποσυρθούν στο κοντινό μέλλον.
Με ανώτατη ταχύτητα που υπερβαίνει τα 2,2 Mach, το υπερηχητικό, μακράς εμβέλειας μαχητικό-βομβαρδιστικό ακόμη μνημονεύεται στοργικά, ιδιαίτερα από όσους πέταξαν μαζί του. Το F-4 ήταν, «στα χέρια ενός ταλαντούχου πιλότου και χειριστή οπλικών συστημάτων… έξοχο και σχεδόν άτρωτο, είπε ο απόστρατος πτέραρχος Ronald Keys, που πέταξε Phantoms στο Βιετνάμ το 1969-70. Το αεροπλάνο ήταν μία «αληθινή πλατφόρμα πολλαπλού ρόλου» που «έπαιξε ένα μεγάλο ρόλο» σε αρκετές συγκρούσεις, συμπληρώνει ο Alan Warnes, συντάκτης και συγγραφέας στο βρετανικό περιοδικό «Air Forces Monthly».
F-4E/RF-4E PHANTOM ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ελληνική διάσταση ενός αεροπορικού θρύλου
«Στο Βιετνάμ το F-4C ήταν το κυρίαρχο κομμάτι αεράμυνας… Στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη, το Phantom ήταν παντού – υπήρχαν πάνω από 1.000» υπηρετώντας τη Δυτική Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, είπε.
Τα σοβιετικής κατασκευής MiG-21 ήταν ο κύριος εχθρός του Phantom κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Σε σύγκριση με το μικροκαμωμένο MiG, το οποίο μπορούσε να μεταφέρει 4.400 λίβρες φορτίου, το Phantom ήταν ικανό να φέρει 18.000 λίβρες πυρομαχικών, περιλαμβανομένων βομβών, πυραύλους αέρος-εδάφους και αέρος-αέρος, σε εννέα σημεία. Ένα από τα πιο κολακευτικά παρατσούκλια που δόθηκαν στο Phantom, με την πάροδο των ετών, ήταν «ο μεγαλύτερος διανομέας κομματιών MiG στον κόσμο».
Το Phantom αποσύρθηκε επίσημα από τις αμερικανικές Μοίρες το 1996, πέντε χρόνια αφότου πέταξε πολεμικές αποστολές στο Ιράκ κατά την Επιχείρηση Καταιγίδα της Ερήμου. Αλλά βρήκε μια δεύτερη ζωή, με εκατοντάδες να τροποποιούνται σε ιπτάμενους στόχους που χρησιμοποιηθήκαν να εκπαιδεύσουν πιλότους στην εναέρια μάχη και σε δοκιμές πυρομαχικών. Το τελευταίο τροποποιημένο αεροσκάφος βγήκε από τη γραμμή παραγωγής το 2013. Τρία χρόνια αργότερα, η Αμερικανική Αεροπορία διοργάνωσε μια τελική εθιμοτυπική πτήση για το Phantom στην αεροπορική βάση Holloman στο Νέο Μεξικό, σημαδεύοντας το τέλος σχεδόν 60 χρόνων υπηρεσίας με τις ΗΠΑ.
Εκσυγχρονισμένα F-4E AUP της ΠΑ. Μια νέα καριέρα πάνω από το Αιγαίο (ΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ)
Σήμερα, η Ελλάδα, η Τουρκία, το Ιράν, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία είναι οι τελευταίοι χρήστες του αεροσκάφους. Με την εξαίρεση του Ιράν, όλες οι χώρες που πετούν ακόμα τα Phantoms ψάχνουν να τα αντικαταστήσουν με πιο σύγχρονα αεροσκάφη.
Αλλά ακόμη και το Ιράν, στο οποίο η Ουάσινγκτον πούλησε 225 F-4 στη δεκαετία του 1970, ο στόλος των ενεργών Phantoms αναμένεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια λόγω των αυξανόμενων προβλημάτων υποστήριξης, καθώς τα αεροπλάνα γίνονται μεγαλύτερα σε ηλικία. Οι ΗΠΑ μπλόκαραν τις παραδόσεις των ανταλλακτικών και την υποστήριξη συντήρησης στο Ιράν για τα αεροπλάνα μετά την Ισλαμική Επανάσταση το 1979, αλλά περίπου 50 Phantoms ακόμη πετούν, κυρίως επειδή οι Ιρανοί έχουν κανιβαλίσει μέρη από άλλα αεροπλάνα, αποκτήσει λαθραία ή αντιγράψει άλλα τμήματα.
Ακόμη και στο απόγειό του, το F-4 είχε ζητήματα, σαν «την ορατότητα από το πιλοτήριο, τους κινητήρες που κάπνιζαν (υπερβολικά), όχι η καλύτερη μηχανή που στρίβει, τεχνολογία ραντάρ πρώτης γενιάς», είπε ο Keys, ο οποίος πέταξε το Phantom στο Βιετνάμ. «Συγκρινόμενο με κάτι όπως το F-15 Eagle, F-16 Viper, F-22 ή F-35, ήταν ουσιαστικά τεχνολογία αναλογικού ρολογιού σε σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη ψηφιοποίηση».
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών υπηρεσίας, οι επικριτές έχουν επίσης κάνει πλάκα με τη λιγότερο από κομψή εμφάνιση και τ’ άλλα ελαττώματα, δίνοντάς του όχι κολακευτικά προσωνύμια όπως το ιπτάμενο αμόνι, ο γέρος που καπνίζει κ.α.
Καθώς πετά προς τη δύση, ένα αστείο για την έμφαση του σχεδίου στη δύναμη θα μνημονεύεται τόσο από τους οπαδούς όσο και τους επικριτές: Το F-4 ήταν απόδειξη ότι ακόμη και ένα τούβλο μπορούσε να πετάξει, με έναν αρκούντως ισχυρό κινητήρα.
