Πώς οι μέλισσες γίνονται… ανιχνευτές ναρκοπεδίων

Είναι από τα ευφυέστερα έντομα του ζωικού βασιλείου γι’ αυτό και οι επιστήμονες σκέφτηκαν να τις χρησιμοποιήσουν σε κάτι πραγματικά δύσκολο: στον εντοπισμό ναρκών. Ο Ρος Γκιλλάντερς, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο St. Andrews, πιστεύει ότι οι μέλισσες μπορούν να μυρίσουν νάρκες και εκρηκτικά, ακόμη και ναρκωτικά, επικίνδυνα φυτοφάρμακα ή ραδιενεργά υλικά. Βεβαίως, πρώτα θα πρέπει να τις ξεγελάσει για να συνεργασθούν.
Η «εκπαίδευση» των ‘sniffer-bees’ βασίζεται στην μέθοδο του Παβλόφ. Οι μέλισσες μαθαίνουν να συσχετίζουν την οσμή των εκρηκτικών με αυτήν του ζαχαρόνερου, έτσι, ένα ναρκοπέδιο γι’ αυτές θα μυρίζει ως περιοχή πλούσια σε νέκταρ. Απελευθερώνοντας τις μέλισσες κοντά στην ύποπτη έκταση, αυτές θα πάνε ακριβώς στο επίμαχο σημείο.
Στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από το ΝΑΤΟ πρότζεκτ, ο Γκιλλάντερς άφησε εκπαιδευμένες μέλισσες χιλιόμετρα μακριά από πιθανά ναρκοπέδια. Το κόλπο με το ζαχαρόνερο δούλεψε και οι ιπτάμενοι «ναρκαλιευτές» προσγειώθηκαν εκεί που έπρεπε.
Σύμφωνα με τον Δρ. Γκιλλάντερς, σήμερα εντοπίζουν νάρκες στα 100 μέτρα αλλά αργότερα ο εντοπισμός τους θα γίνεται από χιλιόμετρα μακριά. Σημειωτέον ότι μετά από λίγες ημέρες οι μέλισσες καταλαβαίνουν πως εξαπατήθηκαν –είπαμε, είναι έξυπνες– οπότε θα πρέπει να επανεκπαιδευτούν. «Μέχρι τότε ελπίζουμε ότι θα έχουν βρει τα εκρηκτικά» δηλώνει στους Times.

Όπως συμβαίνει βέβαια με όλα τα όπλα, ο χειρισμός τους θέλει προσοχή αφού κατά την διάρκεια μιας δοκιμής ο Βρετανός ερευνητής τσιμπήθηκε 20 φορές στον αστράγαλο από κάποιες… ανυπότακτες. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι μέλισσες θα είναι έτοιμες για τον νέο, σωτήριο για αναρίθμητες ανθρώπινες ζωές, ρόλο τους σε πέντε με δέκα χρόνια.
Ο Ρος Γκιλλάντερς συνεργάζεται με έναν επιστήμονα που επίσης χρησιμοποιεί μέλισσες για να χαρτογραφήσει περιοχές του Τσερνόμπιλ μετά το ατύχημα-συνώνυμο της πυρηνικής καταστροφής. Και αυτά δεν είναι τα μόνα σχέδια των ανθρώπων για τις μέλισσες.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη δοκιμαστεί μέλισσες για τον εντοπισμό εκρηκτικών κρυμμένων σε οχήματα κατά την διάρκεια σχετικών ελέγχων. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μυρίζοντας το «νέκταρ» (εκρηκτικά) τα έντομα προέτειναν τις προβοσκίδες τους, σαν να έδειχναν τον στόχο!
Κάποια μέρα οι μέλισσες θα αντικαταστήσουν τους σκύλους στους ελέγχους που διεξάγονται για ναρκωτικά στα αεροδρόμια, υποστηρίζουν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κολωνίας. Όπως λένε, είναι το ίδιο καλές με τους σκύλους έρευνας, έχουν μικρότερο κόστος κι είναι πιο εύκολο να τις ταΐσεις. Κι αν οι κακοί τις θυμώσουν, τότε αναμφίβολα θα… νοσταλγήσουν τους σκύλους.
Αλέξανδρος Θεολόγου