A-6E TRAM: Κυνηγοί πυραυλακάτων στην Μεσόγειο

Τον Μάρτιο του 1986 τα τηλέτυπα των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων κροτάλιζαν ακατάπαυστα. Το αμερικανικό Ναυτικό που εκτελούσε γυμνάσια στην Μεσόγειο ανοικτά του Κόλπου της Σύρτης με τα αεροπλανοφόρα USS Saratoga (CV-60) και USS Coral Sea (CV-43) του 6^ου Στόλου, ενισχυμένο με την Ομάδα Μάχης του USS America (CV-66) είχε περάσει την «Γραμμή του Θανάτου» του Μουαμάρ Καντάφι διεξάγοντας πλέον επιχειρήσεις νοτίως αυτής.
Η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι από καιρό. Αεροσκάφη της λιβυκής Αεροπορίας παρενοχλούσαν συνεχώς τις αμερικανικές ασκήσεις και αναχαιτίζοντο από μαχητικά του Ναυτικού. Όμως τα πράγματα τώρα ήταν διαφορετικά. Τα αμερικανικά αεροσκάφη έγιναν στόχος αντιαεροπορικών πυραύλων ενώ λιβυκές πυραυλάκατοι κινήθηκαν εναντίον των πλοίων της Task Force 60 (Battle Force Zulu) με απειλητικές διαθέσεις.

Το USS Saratoga απονήωσε Α-7Ε οπλισμένα με πυραύλους αντι-ραντάρ AGM-88 HARM και βομβαρδιστικά Α-6Ε φορτωμένα με βλήματα Harpoon και CBU, συνοδεία αεροσκαφών ηλεκτρονικού πολέμου EA-6B Prowler ενώ από το USS America σηκώθηκαν A-6E και EA-6B. Σε ρόλο υποστήριξης, το αεροπλανοφόρο USS Coral Sea έστειλε αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης E-2C, ιπτάμενα τάνκερ KA-6D και μαχητικά F-14 Tomcat και F/A-18 Hornet. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν συνεχώς έκτακτα.
Τον Αύγουστο του 1981 η απόφαση της Ουάσιγκτον να αψηφήσει την μονομερή διακήρυξη από τον Συνταγματάρχη Καντάφι της θαλάσσιας περιοχής κάτω των γεωγραφικών συντεταγμένων 32° 30 ως «λιβυκά χωρικά ύδατα» κατέληξε στην εμπλοκή δύο F-14Α με λιβυκά Su-22 πάνω από τον Κόλπο της Σύρτης.
‘Fox 2 kill!’ Όταν δύο Fitter έμπλεξαν με τις λάθος «Γάτες» (διαβάστε περισσότερα στο https://www.ptisidiastima.com/fox-2-kill-fitter-f14/)
Η νέα αμερικανική άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης ναυσιπλοΐας υπό την ονομασία ‘Attain Document III’ προμήνυε και δεύτερο γύρο. Παρά την έντονη αεροπορική δραστηριότητα, αυτή την φορά η κόντρα με τον Καντάφι θα ήταν υπόθεση των βομβαρδιστικών Α-6 Intruder.

Από το Βιετνάμ μέχρι τότε οι «Εισβολείς» είχαν γίνει πολύ πιο επικίνδυνοι. Τα Α-6E TRAM ήταν η έκδοση με τον πιο προηγμένο ηλεκτρο-οπτικό εξοπλισμό που διέθετε ποτέ επιθετικό αεροσκάφος του Ναυτικού. Χάρη στο χαρακτηριστικό πυργίσκο TRAM (Target Recognition Attack Multisensor) κάτω από το ρύγχος, η απόλυτη έκδοση του Intruder ήταν ικανή να ανιχνεύει, να αναγνωρίζει και να πλήττει σε μια μόνο διέλευση με επίφοβη ακρίβεια διαφορετικούς στόχους, ημέρα ή νύχτα, ασχέτως καιρού.
Στην οθόνη του ο ΒΝ (Bombardier Navigator) μπορούσε να βλέπει στόχους μέχρι πρότινος αθέατους κάτω από την πυκνή βλάστηση, το σκοτάδι ή την προσεγμένη παραλλαγή, με την βοήθεια του ευαίσθητου συστήματος FLIR που παρείχε τη δυνατότητα εγκλωβισμού συγκεκριμένων σημείων, όπως π.χ. την ίσαλο ενός πολεμικού ή την περιοχή τού μηχανοστασίου του. Οι Harpoon θα αναλάμβαναν τα υπόλοιπα.
Τίποτα δεν μπορούσε να ξεφύγει από το κυκλώπειο «μάτι» του Intruder: αν κάτι δεν «έβλεπε» το σύστημα υπερύθρων, το έβλεπε ο δέκτης FAC (Forward Air Controller) του συστήματος LRT (Laser Receiver/Transmitter) ή οι επικείμενοι στόχοι «φωτιζόταν» με ακτίνες λέιζερ από άλλο αεροσκάφος είτε από προωθημένο παρατηρητή στο έδαφος. Ο περιστρεφόμενος πυργίσκος παρείχε στον βομβαρδιστή δυνατότητα σάρωσης 360^ο και συνεχούς παρακολούθησης/εγκλωβισμού του στόχου, ανεξαρτήτως των ελιγμών του αεροπλάνου. Αργότερα τα Α-6Ε TRAM απέκτησαν το σύστημα DRS (Detection and Ranging System) και το IRVAT (Infra-Red Video Automatic Tracking) της Northrop που αυτοματοποιούσαν την ιχνηλάτηση.

Την νύχτα της 24^ης Μαρτίου 1986 το Ναυτικό του Καντάφι συνειδητοποίησε πόσο επικίνδυνα ήταν τα Intruder. Μια πυραυλάκατος Combattante IIa ήταν το πρώτο σκάφος που επλήγη με εκτοξευόμενο από αέρος πύραυλο AGM-84A Harpoon που εξαπέλυσαν Intruders της Μοίρας VA-34 ‘Blue Blasters’. Τα Α-6 κατευθύνθηκαν προς το μέρος του βάσει των οδηγιών ενός Ε-2C Hawkeye και προέβησαν στην αναγνώρισή του μέσω του FLIR του συστήματος TRAM αναφέροντας τον τύπο, το στίγμα και την πορεία του.
Όταν έλαβαν την κωδικοποιημένη διαταγή να επιτεθούν, το σκάφος δέχθηκε δύο πυραύλους και επιπλέον πλήγματα από περιλήπτες βομβίδων Mk-20 Rockeye που το άφησαν ακινητοποιημένο στην επιφάνεια να φλέγεται. Οι πιλότοι, με το καύσιμό τους να μειώνεται και βλέποντας το λιβυκό πλοίο έτοιμο να βυθιστεί, αποφάσισαν να κρατήσουν τους περιλήπτες που απέμεναν μήπως συναντούσαν άλλους πιθανούς στόχους και αποχώρησαν. Tο αποτελείωσαν αργότερα με Rockeye δύο A-6E από την Μοίρα VA-85 ‘Black Falcons’ του USS Saratoga. Η αντιπαράθεση όμως δεν θα σταματούσε εδώ.

Ξημερώματα της επομένης, 25 Μαρτίου, ένα ζεύγος Α-6Ε της Μοίρας VA-55 ‘Warhorses’ πέτυχε την πυραυλοφόρο κορβέτα «Άϊαν Ζακίτ» η οποία είχε αφήσει την Βεγγάζη και κατευθυνόταν με ταχύτητα 25 κόμβων εναντίον των αμερικανικών πλοίων. Αρχικά το λιβυκό είχε χαρακτηριστεί εσφαλμένως Combattante II G πριν αναγνωρισθεί ως κλάσης Nanuchka II, εξοπλισμένο με τέσσερεις πυραύλους κατά στόχων επιφανείας «Τερμίτ» (κωδ. ΝΑΤΟ, SS-N-2C ‘Styx’) συν δύο αντιαεροπορικούς SA-N-4 ‘Gecko’ για αυτοπροστασία και δύο πυροβόλα των 57 χιλ. Όχι πως είχε και πολλή σημασία. Το USS Yorktown, ένα καταδρομικό κλάσης Ticonderoga, κατηύθυνε ήδη βομβαρδιστικά Intruder εναντίον του.
«Τα Α-6Ε από το Coral Sea ράντισαν το λιβυκό πολεμικό με Rockeye και αυτό άρχισε να καίγεται. Την χαριστική βολή την έδωσε ένα Α-6 της VA-85 το οποίο από απόσταση 15 μιλίων εξαπέλυσε έναν πύραυλο Harpoon που έκοψε την κορβέτα στα δύο. Η πλώρη της σηκώθηκε και μέσα σε 10΄η Nanuchka είχε βυθισθεί. Αν και όλες οι επιθέσεις έγιναν εντός της εμβελείας των SA-2, κανένας SAM δεν εκτοξεύθηκε εναντίον μας καθώς πετούσαμε στα 300 πόδια –μπορεί και χαμηλότερα! Ούτε ΜiG εμφανίσθηκαν όμως, παρόλο που είμαστε κοντά στο αεροδρόμιο της Μπενίνα…» θυμάται ένας βομβαρδιστής.

Μετά την βύθιση του «Άϊαν Ζακίτ» οι Λίβυοι δεν κινήθηκαν ξανά κατά της αμερικανικής Δύναμης Κρούσης. Μια πυραυλάκατος Combattante IIa είχε επίσης αχρηστευτεί από δύο βλήματα Harpoon που εξαπέλυσε εναντίον της το USS Yorktown. Η αναμέτρηση με την Task Force 60 τούς είχε στοιχίσει μια κορβέτα και ένα περιπολικό σκάφος με τουλάχιστον 35 θύματα ενώ δύο ακόμη πολεμικά τους και βάσεις πυραύλων SAM είχαν υποστεί ζημιές από επιθέσεις αεροσκαφών του Ναυτικού.
Ο Καντάφι δεν το ήξερε αλλά ο Πρόεδρος Ρήγκαν θα εξαπέλυε μια νέα, μεγαλύτερη επιχείρηση εναντίον του, την Οperation El Dorado Canyon. Η βομβιστική επίθεση με θύματα στην ντισκοτέκ ‘La Belle’ στο Δυτικό Βερολίνο όπου σύχναζαν Αμερικανοί στρατιώτες, ήταν η αφορμή που ζητούσε η Ουάσιγκτον. Σύντομα ο νυχτερινός ουρανός πάνω από την Τρίπολη και την Βεγγάζη θα αυλακωνόταν από τα αντιαεροπορικά και τις εκρήξεις.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 25/3/2019