του Jonathan Marcus
Το 2019 σημειώθηκε αύξηση των παγκόσμιων εξοπλισμών κατά 4% σε σχέση με το 2018, η μεγαλύτερη αύξηση εδώ και μια δεκαετία.
Τα νούμερα αυτά επιβεβαιώνονται από την “Στρατιωτική Ισορροπία“, την ετήσια έκδοση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών (IISS) που εδρεύει στο Λονδίνο.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην Ευρώπη, που οι εξοπλιστικές δαπάνες φτάνουν σε ύψη πρωτοφανή μετά την οικονομική κρίση, μια αύξηση του μεγέθους του 4.2% σε σχέση με το 2018.
Όλα αυτά αντικατορπίζουν έναν μεταβαλλόμενο κόσμο και μια επιστροφή στο επίπεδο των ανταγωνιζόμενων κρατών.
Πρωταγωνιστές για ακόμη μια χρονιά, οι ΗΠΑ και η Κίνα που αύξησαν τους προϋπολογισμούς αμύνης τους κατά 6.6% εξίσου, αν και η τάση στις ΗΠΑ είναι αυξητική ενώ στην Κίνα επιβραδύνεται.
Στην περιοχή της Ασίας, οι αυξητικές τάσεις -αποτέλεσμα του κινεζικού υπερεξοπλισμού τα προηγούμενα χρόνια καθώς το Πεκίνο προβάλεται ως περιφερειακή δύναμη- συνεχίστηκαν και φέτος με τις αμυντικές δαπάνες να έχουν γνωρίσει αύξηση 50% την τελευταία δεκαετία, οφειλόμενες και στην αύξηση του ΑΕΠ των χωρών αυτών.
Η έκθεση “Στρατιωτική Ισορροπία” επιβεβαιώνει πως η αύξηση των προϋπολογισμών για την Άμυνα είναι αποτέλεσμα ενός ασταθούς διεθνούς περιβάλλοντος ασφαλείας. Βασικές θέσεις που ιεραρχούσαν τον κόσμο την εποχή που ακολούθησε το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σήμερα δοκιμάζονται σε σημείο θραύσης.
Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της παραπάνω θεώρησης είναι το ξεχείλωμα του πλέγματος των Ψυχροπολεμικών Συνθηκών ελέγχου όπλων. Η συνθήκη περιορισμού των πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς (Intermediate-Range Nuclear Forces – INF) εξέπεσε ουσιαστικά το προηγούμενο έτος με τις παραβιάσεις των όρων από τη Ρωσία και την αποχώρηση των ΗΠΑ, με τις δεύτερες να ανησυχούν για τις κινήσεις της Κίνας σε αυτόν τον εξοπλιστικό τομέα. Η Κίνα δεν ήταν μέρος της συνθήκης την εποχή της συνομολόγησής της.
Μετά από αυτό, λέει η έκθεση, οι παρατηρητές στρέφονται με νευρικότητα προς τη Μόσχα και την Ουάσινγκτον για να δουν αν οι βασικές συνθήκες ελέγχου όπλων θα διατηρηθούν. Αυτό θα γίνει με την ανανέωση (ή όχι) της νέας συνθήκης START, που ελέγχει τον αριθμό πυρηνικών κεφαλών. Η συνθήκη αυτή -βασικό φράγμα ανάσχεσης μιας νέας εξοπλιστικής κούρσας μεταξύ των υπερδυνάμεων- λήγει σε λιγότερο από έναν χρόνο.
Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ οφείλεται κυρίως στην ανανέωση της έποψης της Ρωσίας ως απειλής. Το τελευταίο ενισχύεται και από την ανησυχία των Ευρωπαϊκών κρατών για το αδιαπραγμάτευτο της αμερικανικής στήριξης με τον πρόεδρο Τραμπ να μην χάνει ευκαιρία να στηλιτεύσει το χρόνιο “σύνδρομο του τζαμπατζή” των Ευρωπαίων στην αναλογική ανάληψη των βαρών της άμυνας της Συμμαχίας.
H Ελλάδα στο Top-2 του ΝΑΤΟ (αμυντικές δαπάνες επί του ΑΕΠ): Ένα επίτευγμα υψηλών συμβολισμών
Οι δαπάνες των Ευρωπαίων, λοιπόν, αυξάνονται αλλά και πάλι μόλις το 2019 έφτασαν τα προ-Κρίσης επίπεδα του 2008. Παρόλα αυτά, η έκθεση σημειώνει πως περισσότερα χρήματα κατευθύνονται σιγά σιγά στην Άμυνα, την έρευνα και ανάπτυξη.
Πρωταθλήτρια μεταξύ των Ευρωπαίων εμφανίζεται η Γερμανία, χώρα που βρέθηκε κατεξοχήν στο στόχαστρο του Τραμπ, με την αύξηση των δαπανών της να αναλογεί στο ένα τρίτο της ευρωπαϊκής αύξησης. Υπολογίζεται πως το Βερολίνο αύξησε τις δαπάνες για την Άμυνά του στο 9.7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος αλλά και πάλι απέτυχε να ξεπεράσει το 2% του ΑΕΠ του που ήταν εξαρχής η απαίτηση του ΝΑΤΟ. Το ποσοστό αυτό μόλις επτά χώρες το πέτυχαν: η Βουλγαρία, η Βρετανία, η Ελλάδα, η Εσθονία, η Λετονία, η Πολωνία και η Ρουμανία.
Σημαντική είναι η αύξηση στις επενδύσεις σε σύγχρονη στρατιωτική τεχνολογία.
Σημειώνεται ένα άνευ προηγουμένου ενδιαφέρον στην ανάπτυξη και προμήθεια μη-επανδρωμένων οχημάτων (αέρος-θαλάσσης-εδάφους) τόσο από κράτη όσο και από ιδιώτες.
Επιπλέον, Ρωσία και Κίνα επενδύουν σε υπερ-υπερηχητικά (hypersonic) πυραυλικά συστήματα και αεροσκάφη απειλώντας την ισορροπία καθώς οι επιδόσεις τους ξεπερνούν τις ικανότητες εντοπισμού και αναχαίτισης που διαθέτει η Δύση.
Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι πως σήμερα τα συναγωνιζόμενα κράτη προβαίνουν σε κινήσεις στρατηγικής που κινούνται κάτω από το όριο ανοχής μια πολεμικής σύρραξης. Και πάλι η Ρωσία τίθεται ως παράδειγμα. Κινήθηκε στην Ουκρανία και αρνήθηκε πως ήταν καν εκεί. Κατέλαβε την Κριμαία και πάλι αρνήθηκε πως ο “πράσινος στρατός” ήταν στρατιώτες της Μόσχας, χρησιμοποίησε χημικά όπλα στη Βρετανία και ενεπλάκη στις αμερικανικές εκλογές χωρίς να αναλάβει ελάχιστο μερίδιο ευθύνης και σπέρνοντας την αμφιβολία και την παραπλάνηση. Το Ιράν από την άλλη έχει εμπλακεί σε τρεις τουλάχιστον πολέμους μέσω αντιπροσώπων αρνούμενο ανάμειξη και βοήθεια αποφεύγοντας την έκθεση και τον πόλεμο.
Όλες οι προσεγγίσεις αυτές, ανορθόδοξες και πρωτοφανείς, είναι αδύνατον να εκθέσουν τις χώρες και να τις θέσουν απευθείας στο στόχαστρο ενός συμβατικού πολέμου.
Η έκθεση “Στρατιωτική Ισορροπία” του IISS αναφέρει πως οι κινήσεις τους αυτές “τις θέτει στην πρωτοπορία, όχι μόνον γιατί αναπτύσσουν τις κατάλληλες στρατιωτικές τακτικές και δράσεις συλλογής πληροφοριών αλλά και γιατί εμφανίζονται προσαρμοστικές στις διάφορες καταστάσεις διεθνούς γίγνεσθαι, αναπτύσσουν τον στρατιωτικό εξοπλισμό και τις δυνάμεις τους και -γενικότερα- τις κοινωνίες και την ικανότητα λήψης πολιτικών αποφάσεων”.
Πηγή: BBC
