ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ: Πως προετοιμάστηκε η αντιπυρική περίοδος πριν 24 χρόνια

Του Αντώνη Τσαγκαράτου. Το άρθρο δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2000 στο τεύχος 180 της “ΠΤΗΣΗΣ’, στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου τότε, σε μια διαφορετική κατάσταση… 

Τα θεαματικότατα αποτελέσματα της περυσινής αντιπυρικής περιόδου έκαναν πολλούς να τρίβουν τα μάτια τους, για την ικανότητα του Πυροσβεστικού Σώματος να αντιμετωπίζει με επιτυχία τις δασικές πυρκαγιές, από τον πρώτο κιόλας χρόνο που ανέλαβε την αποστολή αυτή. Στο παρόν αφιέρωμα, αναλύουμε τα επιχειρησιακά σχέδια της Υπηρεσίας για τη φετινή αντιπυρική περίοδο που ήδη έχει ξεκινήσει.

Τα πυροσβεστικά αεροσκάφη αποτελούν την ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη μέθοδο καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών, ιδιαίτερα δε στις περιπτώσεις εκείνες, στις οποίες η ευχερής πρόσβαση των επίγειων δυνάμεων πυρόσβεσης δυσχερένεται λόγω διάφορων παραγόντων. Η ικανότητα που έχουν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις με ταχύτητα και να πλήττουν τις πυρκαγιές με μεγάλη ποσότητα νερού ή επιβραδυντικών υγρών, αποτελεί παράγοντα κλειδί στην επιτυχή αντιμετώπισή τους, ο οποίος εάν συνδυαστεί με την ταχεία αντίδραση των αεροσκαφών και την ικανότητα να πλήξουν την πυρκαγιά στα αρχικά στάδια ανάπτυξής της, μπορεί να συντελέσει καθοριστικά στην αποφυγή μιας μεγάλης καταστροφής. Ο ρόλος των εθνικών εναέριων μέσων στην προστασία από τη φωτιά είναι διττός, καθώς πριν από το προφανές στάδιο της καταστολής, λαμβάνει χώρα αυτό της ανίχνευσης (εναέριας επιτήρησης).

Για την Ελλάδα, μια χώρα που διαχρονικά έχει μετρήσει χιλιάδες πύρινες πληγές, με αίτια μάλιστα που συχνά αποδίδονται σε ηθελημένη «ανθρώπινη» ενέργεια, η αξιοποίηση τής από αέρος καταστολής των δασικών πυρκαγιών ξεκίνησε το 1975, με την άφιξη των πρώτων ειδικευμένων για τακτική αεροπυρόσβεση αεροσκαφών Canadair CL-215. Από την περσινή δε περίοδο, την αποστολή αυτή συνδράμει και ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός της εξελιγμένης έκδοσης, τύπου Canadair CL-415.

Αξίζει, μάλιστα, στο σημείο αυτό να ειπωθεί ότι η Ελλάδα κατέχει και ένα παγκόσμιο ρεκόρ στον τομέα της αεροπυρόσβεσης, όταν, στις 5 Ιουλίου του 1998, 5 CL-215 πραγματοποίησαν 300 ρίψεις νερού σε αποστολή κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς στην Αυλώνα. Σχετικά δε, το κομμάτι της πυρανίχνευσης επιφορτίζεται πλέον μια πλειάδα αεροπορικών μέσων διαφορετικής προέλευσης, όπως αναλύεται και στη συνέχεια. Πρόκειται για ένα κρίσιμο και εξαιρετικά σημαντικό έργο, μιας και η έγκαιρη ανίχνευση μιας πυρκαγιάς, επιτρέπει την ταχύτερη ενεργοποίηση της διαδικασίας καταστολής της.

Τα επιχειρησιακά σχέδια για το 2000

Για την αντιπυρική περίοδο που διανύουμε, ο στόλος των 15 αμφίβιων πυροσβεστικών CL-215 και των 4 CL-415 έχει κατανεμηθεί σε πέντε κλιμάκια (βάσεις επιχειρήσεων), με κριτήριο τη βέλτιστη ανταπόκριση σε συνθήκες που χρήζουν τόσο αρχικής όσο και μαζικής προσβολής σε μέτωπα φωτιάς, με τελικό στόχο την επίτευξη μιας εμβέλειας κάλυψης που δεν θα υπερβαίνει τα 30 λεπτά από τη στιγμή της απογείωσης. Με βάση λοιπόν αυτά, η διασπορά του στόλου των 19 Canadair λαμβάνει ως εξής: τα Κλιμάκια της Ανδραβίδας, της Αγχιάλου και της Θεσσαλονίκης εξοπλίζονται με 3 Cl-215 το καθένα, ενώ της Σάμου με δύο ομοιότυπα αεροσκάφη. Τέλος, στη δύναμη της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών, με έδρα το Α/δ Ελευσίνας, υπάγονται τα υπόλοιπα τέσσερα CL-215 και ο πλήρης στόλος των CL-415, που μέχρι σήμερα αριθμεί 4 αεροσκάφη.

Να θυμίσουμε ότι το CL-215 διαθέτει δύο δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας 5.346 λίτρων νερού και αυτονομία περίπου 3 ωρών, ενώ ο χρόνος επανεξυπηρέτησης τυπικά είναι 1 ώρα στην Ελευσίνα και μπορεί να φθάσει τις 2 ώρες στα αεροδρόμια διασποράς. Βάσει των επιχειρησιακών σχεδιασμών, η μέγιστη ακτίνα, στην οποία τα Canadair επιχειρούν, φθάνει τα 300 χλμ. που μεταφράζεται σε ικανότητα μιας τουλάχιστον ώρας επιχειρησιακής δράσης (επαναλαμβανόμενα στάδια υδροληψίας, πτήσης, βολής).

Αναφορικά δε με το ρόλο της σταθερής τροφοδοσίας, αλλά και της αρχικής προσβολής, προκειμένου να εξοικονομηθεί χρόνος μέχρι τη συμπλήρωση από πρόσθετες επίγειες ή εναέριες δυνάμεις πυρόσβεσης, την αποστολή αυτή αναλαμβάνει η 359 ΜΑΕΔΥ, με ένα στόλο μικρών/ελαφρών μονοκινητήριων αεροσκαφών, αποτελούμενο από 21 PZL M-18 Dromader και 11 Grumman G-164A/G AgCat. Κλιμάκια PZL, αποτελούμενα από 2 αεροσκάφη ανά κλιμάκιο, βρίσκονται στην Καβάλα, στη Μυτιλήνη, στη Λαμία, στη Σπάρτη, στην Καλαμάτα, στην Τρίπολη, στο Επιτάλιο, στην Κεφαλλονιά και, τέλος, στην Κέρκυρα. Το Αγρίνιο και η Πρέβεζα διαθέτουν Κλιμάκιο Grumman, με δύο αεροσκάφη του τύπου έκαστο.

Πρόσθετα στα παραπάνω κλιμάκια και ειδικευμένα πυροσβεστικά αεροπλάνα, η 356 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών, με έδρα επίσης την Ελευσίνα, διαθέτει ένα αεροσκάφος C-130 Hercules εφοδιασμένο με σύστημα ρίψεως επιβραδυντικού υγρού 12 τόνων (MAFFS), το οποίο συνδράμει με έμμεσο τρόπο τις δυνάμεις τακτικής αεροπυρόσβεσης, δημιουργώντας αντιπυρικές ζώνες γύρω από μία πυρκαγιά. Αντίστοιχα, η Αεροπορία Στρατού παραχωρεί σε σταθερή βάση ένα CH-47D Chinook του 4ου ΤΕΑΣ, εφοδιασμένο με εξωτερικό κάδο μέγιστης χωρητικότητας 7 τόνων ύδατος, το οποίο επιχειρεί από την έδρα της Μονάδας, στο Α/δ Πάχης Μεγάρων. Τυπικά, οι βολές του Chinook πραγματοποιούνται από ύψος 50 ποδών και καλύπτουν μια επιφάνεια 50×5 μ., ενώ η αυτονομία του ελικοπτέρου φθάνει τις 3 ώρες. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι η ικανότητα αυτού του ελικοπτέρου να μεταφέρει 30 μέλη της 1ης/2ης ΕΜΑΚ, μαζί με τον κάδο συσκευασμένο εσωτερικά.

Το έργο του εθνικού αυτού εναέριου στόλου εξειδικευμένων αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης συνεπικουρούν αεροσκάφη άλλων εμπλεκόμενων δημόσιων φορέων, όπως επίσης και αεροσκάφη που ανήκουν στη δύναμη Αερολεσχών, ήτοι της Ελληνικής Αεραθλητικής Ομοσπονδίας. Στην πρώτη περίπτωση εμπίπτουν τα εκπαιδευτικά Τ-41D της Σχολής Ικάρων, με έδρα το Α/δ Δεκέλειας, όπως επίσης και τα αεροσκάφη Cessna της Υπηρεσίας Εναέριων Μέσων του Λιμενικού Σώματος, τα οποία επιχειρούν από το ίδιο αεροδρόμιο.

Τέλος, στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται και τα τρία ελικόπτερα Bo-105 CBS Super Five της Υπηρεσίας Εναέριων Μέσων της Ελληνικής Αστυνομίας. Όσον δε αφορά στη συνεισφορά της Ελλληνικής Αεραθλητικής Ομοσπονδίας (Ε.Α.Λ.Ο.) με το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος, αυτή μετρά περί τα 60 περίπου πτητικά μέσα, τα οποία καλύπτουν μεγάλο εύρος της ελληνικής επικράτειας και συγκεκριμένα τις περιοχές: Αλεξανδρούπολης, Αρκαδίας, Αττικής, Βόλου, Ζακύνθου, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Κιλκίς, Κορίνθου, Λακωνίας, Λάρισας, Πάτρας, Ρόδου, Χαλκιδικής, Χανίων και Χίου.

Σχετικά με την οργάνωση των επιχειρήσεων Εναέριας Επιτήρησης και Αεροπυρόσβεσης, για τα αεροσκάφη τύπου M-18 και G-164A/G, αυτή αναλαμβάνεται σε τοπικό επίπεδο από τις περιφερειακές Διοικήσεις του Πυροσβεστικού Σώματος και τις Διοικήσεις των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών. Για δε τα CL-215/-415, όπως και για τα αεροσκάφη που παρέχονται από τους εμπλεκόμενους φορείς, την οργάνωση των επιχειρήσεών τους αναλαμβάνει το 199 ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕΔ (Συντονιστικό Επιχειρησιακό Κέντρο Υπηρεσιών Πυροσβεστικού Σώματος/Συντονιστικό Κέντρο Δασοπυρόσβεσης). Σε περιόδους, μάλιστα, που εμφανίζουν υψηλό δείκτη επικινδυνότητας ή και κάτω από ειδικές συνθήκες, στην αιγίδα του Συντονιστικού Κέντρου αυτού υπάγονται τόσο τα PZL και Grumman, όσο και τα αεροσκάφη της Ε.Α.Λ.Ο.

Ενίσχυση από το εξωτερικό

Όπως γίνεται εμφανές, τα παραπάνω αναφέρονται στη διά ιδίων μέσων κάλυψη των αναγκών της χώρας μας σε μέσα αεροπυρόσβεσης. Επιπροσθέτως, όμως, του παραπάνω εναέριου στόλου, η χώρα μας θα προμηθευτεί και φέτος, όπως εξάλλου γίνεται ανελλιπώς τα τελευταία χρόνια, επιπλέον αεροπορικά μέσα, εξειδικευμένα σε επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης. Να θυμίσουμε ότι την περασμένη καλοκαιρινή περίοδο, τα μισθωμένα πτητικά μέσα που επιχείρησαν στην Ελλάδα περιλάμβαναν δύο αεροπλάνα τύπου CL-215 και ένα IL-76, ενώ ο στόλος των ελικοπτέρων αφορούσε δύο ουκρανικά Mi-26, ένα ρωσικό Ka-32 και ένα αμερικανικό S-64, όλα εκ των οποίων συνεισέφεραν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό στην επίτευξη των εξαιρετικών αποτελεσμάτων της περσινής αντιπυρικής δραστηριότητας.

Για φέτος, ο ειδικός εναέριος στόλος υπό καθεστώς μίσθωσης περιλαμβάνει 2 πυροσβεστικά αεροπλάνα τύπου CL-215 με έδρα την Ελευσίνα, 4 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, τα οποία θα κατανεμηθούν ανά ένα στην Αλεξανδρούπολη, τη Ρόδο, την Κρήτη και τα Ιωάννινα, ενώ τα τρία ελικόπτερα βαρέος τύπου, που θα μισθωθούν, θα εδρεύσουν ανά ένα στην Ελευσίνα, στην Τρίπολη και στη Θεσσαλονίκη.

Ήδη, αυτή τη στιγμή, βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής διαγωνισμός για τη μίσθωση των παραπάνω μέσων, τα οποία υπολογίζεται ότι θα διατεθούν επιχειρησιακά από τα τέλη του τρέχοντος μηνός. Παράλληλα, τέλος, με τις προσθήκες αυτές εναέριων μέσων, ένας ακόμη διεθνής διαγωνισμός που «τρέχει» αυτή τη στιγμή αφορά τη μίσθωση δύο ελαφρών ελικοπτέρων, τα οποία θα εδρεύουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και θα επιφορτιστούν με το νευραλγικό και εξαιρετικά πολύτιμο ρόλο του εναέριου ελέγχου και συντονισμού των επιχειρήσεων αεροπυρόσβεσης.

Η επιτυχημένη και αποδεδειγμένη πλέον ικανότητα του Πυροσβεστικού Σώματος στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, τουλάχιστον από τότε που ανέλαβε την αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης, αποτελεί την καλύτερη εγγύηση ότι και φέτος, όπως έγινε και πέρυσι, θα αποφευχθούν εικόνες καλοκαιρινών βιβλικών καταστροφών, που για δεκαετίες γέμιζαν τους τηλεοπτικούς μας δέκτες. Η ύπαρξη του μεγαλύτερου στην ιστορία της Ελλάδας στόλου εναέριων μέσων πυρόσβεσης, το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, η κατάρτισή του, μαζί με τη θέληση και την εμπειρία (έστω και μικρή) που υπάρχουν, όπως και τα θεαματικά περσινά αποτελέσματα, όλα αυτά μας κάνουν να υποδεχόμαστε αυτό το καλοκαίρι με ένα αίσθημα αισιοδοξίας. Το μέλλον θα δείξει!

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ολόψυχες ευχές μας για καλές επιτυχίες προς το Τμήμα Εναέριας Επιτήρησης & Αεροπυρόσβεσης της Διεύθυνσης Χ Δασοπυρόσβεσης, του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος, και μαζί τις θερμές μας ευχαριστίες, ιδιαίτερα προς τη Δρ. Καλλιόπη Ν. Σαΐνη για τα στοιχεία που μας παραχώρησε μέσα από το βιβλίο της «Σύγχρονες Αεροναυτικές Εφαρμογές: Τακτική Αεροπυρόσβεση», 1998.