Αναντικατάστατα αλλά ταυτόχρονα όχι κυρίαρχα. Αυτό είναι ένα -αντιφατικό- ακόμη μάθημα σύγχρονου πολέμου, που μας δίνει η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία σε ότι αφορά τα κάθε είδους μη επανδρωμένα. Το οποίο διαφέρει αρκετά από εκείνο της σύγκρουσης Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας το 2020. Καθώς αυτό που βλέπουμε στην Ουκρανία δεν είναι η πλήρης «κυριαρχία των μη επανδρωμένων», που κρίνουν σχεδόν μόνα τους τη μάχη και δίνουν τη νίκη. Όπως έγινε δηλαδή με τα αζέρικα, τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 και τα ισραηλινά Harop, Orbiter, Hermes, αλλά ακόμη και τα μετασκευασμένα ως «μη επανδρωμένα» διπλάνα Antonov An-2, που συνέτριψαν την αρμενική αεράμυνα.
Με διαφορετική λοιπόν απόδοση, αυτό που μας δείχνει η Ουκρανία είναι πως η σύγχρονη μάχη μεταξύ στρατών με παρεμφερή τεχνολογία, απαιτεί και προυποθέτει τη μαζική -με τονισμό το «μαζική»- χρήση επανδρωμένων. Και άρα, η έλλειψη τους, σε κάθε μορφή ή σύγκρουση, μπορεί να κρίνει την μάχη. Καθώς ήδη στη τρέχουσα εισβολή διαπιστώνουμε μια πανσπερμία τύπων μη επανδρωμένων αεροσκαφών και drones, να χρησιμοποιούνται από τις δύο πλευρές σε κάθε σημείο και κατά χιλιάδες σε αριθμό.
Αρχικά, σε τοπικό επίπεδο, στις συνεχείς αψιμαχίες μεταξύ διμοιριών ή ομάδων πεζικού, ή ακόμη και βιαστικά σχηματισμένων πολιτοφυλακών χωρίς σχεδόν καμία εκπαίδευση. Όπου με προσωπική πρωτοβουλία, εμπορικά drones «του κατοστάρικου» αξιοποιούνται για αναγνώριση και εντοπισμό του αντιπάλου. Βλέπουμε επίσης τα ίδια, τα μικρά ερασιτεχνικά drones, να γίνονται θανάσιμα και σε μεγάλη έκταση, καθώς σε συνδυασμό με ένα κινητό τηλέφωνο μπορούν να κατευθύνουν με ακρίβεια πυρά πυροβολικού, όλμων, ρουκετοβόλων. Και πολλές φορές χωρίς οι πυροβολαρχίες να έχουν πυρομαχικά ακριβείας, αντιραντάρ, εξειδικευμένο προσωπικό στοχοποίησης του εχθρού. Αναβαθμίζοντας έτσι ξεπερασμένα οπλικά συστήματα, με παρελθόν πολλών δεκαετιών στην πλάτη τους.
Στη συνέχεια βλέπουμε πολλές ερασιτεχνικές μετασκευές, ώστε να «οπλοποιηθούν» τα απλά τετρακόπτερα ή οκτακόπτερα. Όπου για παράδειγμα ουκρανοί, χρήστες drones παίρνουν τα μοντέλα τους, τα μετασκευάζουν πρόχειρα, τα φορτώνουν με φαινομενικά «αστεία» οπλικά φορτία, π.χ. μια χειροβομβίδα ή μια οπλοβομβίδα και τα μετατρέπουν σε «καμικάζι», χτυπώντας τους Ρώσους όπου τους βρουν. Προκαλώντας απώλειες, αλλά κυρίως μια συνεχή απειλή που ούτε εντοπίζεται, ούτε αντιμετωπίζεται. Καθώς κανένα αντιαεροπορικό, όσο εξελιγμένο και να είναι, δεν μπορεί να «δει» μια μικρή πλαστική κατασκευή με ένα ανεπαίσθητο βούισμα η οποία πετά λίγα μέτρα πάνω από το έδαφος. Και βέβαια κανείς στρατός δεν μπορεί να έχει διαθέσιμα μέσα ηλεκτρονικού πολέμου και παρεμβολών και συνεχώς «ανοιχτά», ώστε να καλύπτουν κάθε αιχμή και προώθηση του.
Εδώ φαίνεται και η προετοιμασία των Ουκρανών. Καθώς χρόνια πριν, μικρές ερασιτεχνικές ομάδες πολιτών, όπως η Aerorozvidka, είχαν συγκροτηθεί κάνοντας μετασκευές αλλά ακόμη και δικές τους κατασκευές drones, με στόχο τη στρατιωτική χρήση. Αυτά είχαν ήδη βρει χρήση στον υπόκωφο και αιματηρό πόλεμο που διεξαγόταν στα σύνορα με το Ντονμπάς, στις αποσχισμένες δηλαδή περιοχές των ρωσόφωνων.
Η τεχνογνωσία δηλαδή υπήρχε, όπως και η πολεμική εμπειρία, τόσο για επισκόπηση όσο και για ρίψη πολεμικών φορτίων. Ένα τέτοιο είναι η χειροβομβίδα RKG-3, μια τυπική σοβιετικής σχεδίασης, στην οποία ουκρανική εταιρία προσάρμοσε μια «ουρά» με πλαστικά πτερύγια στο πίσω μέρος. Έτσι, το νέο πυρομαχικό με κωδικό RKG-1600, μπορεί να ριχθεί από ένα drone κάθετα πάνω από ένα στόχο, με σχετική ακρίβεια.
Στο ίδιο μοτίβο, και οι Ρώσοι ακολούθησαν γρήγορα μαθαίνοντας από τις απώλειες τους. Αξιοποιώντας και αυτοί εμπορικά drone που προμηθεύονται από την λιανική αγορά στη χώρα τους και τα στέλνουν εσπευσμένα στο μέτωπο. Μάλιστα, πριν λίγες μέρες ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Mykhailo Fedorov κατηγόρησε δημόσια την εταιρία drones DJI, μια από τις πιο γνωστές παγκοσμίως, ότι «τα προϊόντα σας έχουν επιτρέψει στους Ρώσους να σκοτώνουν παιδιά στην Ουκρανία». Και κάλεσε την εταιρία να «απεργοποιήσει όσα drones της έχουν πωληθεί στη Ρωσία»!
In 21 days of the war, russian troops has already killed 100 Ukrainian children. they are using DJI products in order to navigate their missile. @DJIGlobal are you sure you want to be a partner in these murders? Block your products that are helping russia to kill the Ukrainians! pic.twitter.com/4HJcTXFxoY
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) March 16, 2022
Πέρα όμως από τα drones του εμπορίου, πως πάνε τα στρατιωτικής κατασκευής UAV/UCAV; Αυτά, όπως τα τουρκικής κατασκευής Bayraktar ΤΒ2 από πλευράς Ουκρανών, αλλά και τα Orlan 10, τα Orion και τα Forpost των Ρώσων, έχουν βρει το ιδανικό πεδίο δράσης τους. Δηλαδή τις αχανείς εκτάσεις (η ανατολική Ουκρανία, κύρια περιοχή των συγκρούσεων, είναι πάνω από 250.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή δύο φορές η Ελλάδα) που επιτρέπουν σε κάθε πλευρά να εκμεταλλευθεί πλήρως τη δυνατότητα των μη επανδρωμένων για περιπολίες δεκάδων ωρών. Oπότε προσφέρουν τον κρίσιμο εντοπισμό των εχθρικών δυνάμεων, τη συστηματική παρακολούθηση του, και τη στοχοποίηση του, όχι όμως μόνο για άμεση βολή, αλλά για προσεκτικό προγραμματισμό.
Το είδαμε π.χ. στην καταστροφή του εμπορικού κέντρου στο Κίεβο, που οι Ουκρανοί χρησιμοποιούσαν για απόκρυψη αρμάτων και πυρομαχικών. Οι Ρώσοι είχαν πληροφορίες για αυτό το καμουφλάζ (αναφέρεται ότι πρώτη πηγή ήταν ένας αφελής Ουκρανός που ανέβασε στο TikTok (!) ένα βίντεο που έδειχνε τα ουκρανικά συστήματα να κρύβονται στο εμπορικό κέντρο). Στη συνέχεια με UAV επιβεβαίωσαν το στόχο και προγραμμάτισαν την πυραυλική τους επίθεση αργά το βράδυ, για να μην κατηγορηθούν ότι χτυπούν αστικά κτήρια γεμάτα αμάχους.
Επόμενος ρόλος; Αυτός της απευθείας κρούσης. Έστω με το μικρό σε ισχύ οπλικό φορτίο που φέρουν, όπως ρουκέτες και ελαφρά κατευθυνόμενα βλήματα (όπως αυτά της «οικογένειας» ΜΑΜ των Bayraktar). Ικανά να κάνουν σημαντική ζημιά σε στόχους ευκαιρίας. Όπου δηλαδή ένα μη επανδρωμένο ίπταται κυρίως σε ρόλο επισκόπησης, αλλά μπορεί να αδρανοποιήσει ένα βυτιοφόρο με καύσιμα -πολύτιμο δηλαδή στόχο- ή ένα φορτηγό με πυρομαχικά, ένα ελαφρύ θωρακισμένο όχημα, ένα ρουκετοβόλο ή ένα κινητό ραντάρ αεράμυνας. Ακόμη, να μπλοκάρει μια μικρή προώθηση πεζικού, να καταστρέψει ένα σταθμό ασυρμάτου ή παρατήρησης.
Bayraktar TB2 της Ουκρανίας καταστρέφει ταχέως κινούμενο τεθωρακισμένο των Ρώσων
Έτσι στο σημερινό πεδίο μάχης της υψηλής αλληλοεξάρτησης, που η επιμελητεία, η συνεχής ροή εφοδίων αλλά και κρίσιμων ανταλλακτικών, μπορεί να κρίνει αποφασιστικά κάθε σύγκρουση, ένα περιφερειακό χτύπημα που στο σύνολο των πολεμικών απωλειών μοιάζει ασήμαντο, μπορεί να αναστείλει ή να υπονομεύσει σοβαρά μια ολόκληρη επίθεση.
Τρίτος ρόλος που πλέον είναι και σχεδόν σε «ζωντανή» μετάδοση; Ο προπαγανδιστικός. Τόσα στο εσωτερικό των δύο αντιπάλων όσο κυρίως σε διεθνές επίπεδο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πλέον γεμάτα από βίντεο από drone και UAV, με επιθέσεις, μάχες, καταστροφές, υποχωρήσεις, κατεστραμμένα κτήρια, πτώματα στους δρόμους, χτυπήματα με αντιαρματικά κ.ο.κ. Φιγούρες όπως ο Τσετσένος Καντίροφ δείχνουν τέτοιες εικόνες για να αποδείξουν ότι έχουν μπει βαθιά στη Μαριούπολη, οι Ουκρανοί δημοσιοποιούν κρούσεις σε ρωσικές φάλαγγες, χωρίς τελειωμό.
Η άθροιση όλων αυτών των εικόνων που σαστίζουν τον ψύχραιμο παρατηρητή, ερμηνεύεται κατά το δοκούν. Ο καθένας βλέπει ότι θέλει να δει και μάλιστα νιώθει πως «έχει και αποδείξεις». Έτσι η Ουκρανία «αντιστέκεται και κάνει και αντεπιθέσεις», «οι Ρώσοι έχουν κολλήσει και υφίστανται μεγάλες απώλειες», αλλά ταυτόχρονα «οι ρωσικές φάλαγγες προχωρούν ακάθεκτες και απρόσβλητες» ενώ «οι ρωσικοί υπερηχητικοί πύραυλοι χτυπούν παντού και συνεχώς».
Ο πόλεμος δηλαδή στην επικοινωνιακή του διάσταση, διεξάγεται πλέον με βίντεο από κινητά και UAV, προσφέροντας τη «νομιμοποίηση» σε κάθε πλευρά, την διεθνή επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία, την ευχέρεια στις ξένες κυβερνήσεις να στείλουν κι άλλα πολεμικά υλικά στην Ουκρανία, τη δυνατότητα στην κυβέρνηση Πούτιν να στηρίζει το δικό της εσωτερικό αφήγημα πως «πολεμάμε του Ναζί». Δεν είναι καθόλου λίγο, καθώς τέτοιοι πόλεμοι τόσο μεγάλης έντασης και «θεολογικής» υφής, θα κριθούν σε σημαντικό βαθμό από την ηθική αντοχή κάθε πλευράς και την αίσθηση της επερχόμενης νίκης.
Γιατί δεν έχουν εξαφανιστεί τα UAV;
Εδώ έχουμε και αρκετές εκπλήξεις. Τόσο Ρώσοι όσο και Ουκρανοί διαθέτουν εκτενείς αντιαεροπορικές άμυνες, με τη Ρωσία βέβαια να υπερέχει σαφώς αριθμητικά και ποιοτικά. Όμως στο πεδίο της μάχης βρίσκονται από συστοιχίες S-300 (και στις πιο σύγχρονες εκδοχές τους), έως αυτοκινούμενα BUK, 9K33 Osa (SA-8), Pantsir, ΤOR M-1, αλλά και χιλιάδες φορητά συστήματα, Strela, Stinger, Igla, Verba κ.ο.κ. Αυτά ευθύνονται για τις πολλές καταρρίψεις UAV (π.χ. οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι έχουν ρίξει 230 ουκρανικά, που αναρωτιέται κανείς τι μπορεί να είναι όλα αυτά). Συν βέβαια την ρωσική αεροπορική κυριαρχία.
Νέο σύστημα anti-drone αναπτύσσουν οι Ρώσοι στα ουκρανικά σύνορα για τον φόβο των Bayraktar
Κι όμως, παρά το πυκνό αυτό δίκτυο αντιαεροπορικής άμυνας σε συνδυασμό με βαριές κινητές υποδομές ηλεκτρονικού πολέμου, όπου π.χ. οι Ρώσοι έχουν αναπτύξει τα συστήματα Krasukha στο πεδίο της μάχης, τα UAV επιβιώνουν! Με σοβαρές απώλειες, το επαναλαμβάνουμε, αλλά όχι με οριστική τους σίγαση όπως πολλοί θα περίμεναν.
Η εξήγηση; Πολυπαραγοντική. Αρχικά τα μεσαίου μεγέθους UAV δεν εξαρτώνται και δεν χρειάζονται μεγάλα αεροδρόμια και διαδρόμους απογείωσης. Η διασπορά οπουδήποτε είναι σε αυτά πραγματικά αποδοτική. Επίσης δεν χρειάζονται μεγάλες εγκαταστάσεις καυσίμων, πυρομαχικών, συντήρησης. Τα περισσότερα, τουλάχιστον αυτά που επιχειρούν στην Ουκρανία, είναι λίγων εκατοντάδων κιλών, έως π.χ. τα 700 του Bayraktar TB2, ή τα ρωσικά Forpost των 450 κιλών, οπότε μπορεί να εξυπηρετηθούν παντού, από 3-4 άτομα προσωπικό, με ένα φορτηγό με τα παρελκόμενα τους και απαίτηση για λίγες εκατοντάδες μέτρα διάδρομο. Έτσι αν και οι Ρώσοι στις πρώτες μέρες της εισβολής είχαν πει πως είχαν καταστρέψει τα Bayraktar, χτυπώντας τα κύρια ουκρανικά αεροδρόμια και τις βάσεις τους, τελικά αυτό δεν επαληθεύεται, με την εμφάνιση τους για πολλές συνεχόμενες μέρες τις επόμενες δύο εβδομάδες.
Νέα μη επανδρωμένα, Bayraktar έστειλε η Άγκυρα στην Ουκρανία, μπαίνει στο «παιχνίδι»
Στη συνέχεια -και αυτό πρέπει να απασχολήσει και τις δικές μας Ένοπλες Δυνάμεις- είναι εμφανές πως τα μικρομεσαία στρατιωτικά UAV-UCAV δεν εντοπίζονται εύκολα. Κατασκευασμένα από συνθετικά υλικά κυρίως, με μικρούς κινητήρες με χαμηλό θερμικό ίχνος, ικανά έως και ανεμοπορούν για ώρες σιωπηλά αν ο άνεμος είναι «κόντρα» (όπου ο κινητήρας τους λειτουργεί ελάχιστα), δεν είναι ιδιαίτερα ευδιάκριτα σε ραντάρ ή υπέρυθρους αισθητήρες. Επίσης τα μη επανδρωμένα αυτής της κατηγορίας διαθέτουν κάμερες με ισχυρό ζουμ και αξιόλογη νυχτερινή εικόνα, οπότε στοχοποιούν εχθρικές μονάδες παραμένοντας όμως στο όριο εμβελείας των φορητών αντιαεροπορικών, ουσιαστικά δηλαδή απρόσβλητα.
Το ενδιαφέρον στοιχείο στην Ουκρανία είναι πως αν και η χώρα είναι σε μεγάλο βαθμό επίπεδη, παρόλα αυτά προσφέρει απόκρυψη στα UAV. Που χρησιμοποιούν τα πάντα, από μικρούς λόφους, δάση και κτήρια για να καλυφθούν, έως πολύ χαμηλές πτήσεις, ή τακτικές pop-up (με γρήγορη δηλαδή ανύψωση για να «δουν» με τα οπτικά τους και μετά με γρήγορη βύθιση για να μην προλάβουν να στοχοποιηθούν τα ίδια). Πάλι ένα στοιχείο που δείχνει πως η ευελιξία τους στην χρήση των εδαφικών ιδιαιτεροτήτων μπορεί να βελτιωθεί κι άλλο, εφόσον οι χειριστές τους είναι έμπειροι. Θυμίζουμε εδώ πως μιλάμε για τα στρατιωτικά UAV μέσου μεγέθους και όχι για τα μικροσκοπικά εμπορικά, που είναι πρακτικά αόρατα.
Άλλο γεγονός που φανερώνεται από τα δεκάδες βίντεο μη επανδρωμένων να πετάνε σε μικρή απόσταση από μέσου βεληνεκούς αντιαεροπορικά συστήματα όπως π.χ. Buk; Πως τα τελευταία, παρόλο που αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τα UCAV, δεν μπορούν να παραμείνουν σε 24η βάση «ανοιχτά» με όλα τα συστήματα τους, και κυρίως τα ραντάρ ενεργά. Καθώς έτσι στοχοποιούνται τα ίδια. Πολλαπλά και λογικά κενά λοιπόν κάλυψης, εμφανίζουν στην «πολυστρωματική» αντιαεροπορική άμυνα ρωγμές, κάτι που επιτρέπει στα UAV-UCAV να παραμένουν επίφοβα.
Το παραπάνω γεγονός το είδαμε και στον πόλεμο Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, αλλά με την εξής διαφορά: Εκεί η αρμενική αεράμυνα δεν είχε καν λάβει υπόψη της τις αζερικές δυνατότητες στον πόλεμο με μη επανδρωμένα. Έτσι είχε μεν διαταχθεί σε μια τυπική πολυστρωματική άμυνα, αλλά τελείως στατική, με τα αντιαεροπορικά σε προετοιμασμένες οχυρωμένες θέσεις, ακίνητα. Και εκεί χτύπησαν οι Αζέροι εξουδετερώνοντας τα. Στην Ουκρανία όμως, οι σχετικές άμυνες είναι πλέον ενήμερες για την απειλή των UAV-UCAV, αλλά και πάλι αδυνατούν να «στεγανοποιήσουν» πλήρως τον εναέριο χώρο.
Απώλειες; Πολλές. Το λέμε πάλι, πως ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει το πραγματικά αναλώσιμο των μη επανδρωμένων. Αλλά τουλάχιστον η Ουκρανική πλευρά δέχεται συνεχώς συνεισφορές από φθηνά drones από γειτονικές χώρες, τα οποία ξοδεύονται αφειδώς στο πεδίο της μάχης.
Ενώ τα πιο φθηνά στρατιωτικά UAV αποδεικνύονται πολύτιμα καθώς το μικρό κόστος τους, επιτρέπει τη γρήγορη παραγωγή/εισαγωγή αλλά και την πιο «τολμηρή» χρήση τους. Μιας και η ακριβής εικόνα που θα δώσουν, έστω για 2-3 λεπτά πριν καταρριφθούν, θα προσφέρει στόχο σε ρουκετοβόλα, σε πυροβολικό, σε ειδικές μονάδες να εξουδετερώσουν π.χ. μια αρματική φάλαγγα.
Drone footage shows destruction of equipment of #Russian Army including main battle tanks hiding in woodland by the precision guided artillery shells of #UkrainianArmy. pic.twitter.com/o8muLMfQ16
— Babak Taghvaee – Μπάπακ Τακβαίε – بابک تقوایی (@BabakTaghvaee) March 25, 2022
Γενικό δίδαγμα; Στην ιστορία και ανάλυση των πολεμικών συγκρούσεων υπάρχει η έννοια του «fog of war», το «ομιχλώδες του πολέμου» (αχλή της μάχης). Δηλαδή η αδυναμία σχηματισμού σαφούς εικόνας από το πεδίο μάχης, τόσο λόγω φυσικών φαινόμενων, ομίχλης, απόστασης, βροχής, όσο και των ανθρωπογενών στοιχείων της: των καπνών, του θορύβου, του πανικού, της παραπληροφόρησης, της κακής επικοινωνίας, της έλλειψης δεδομένων για τις προθέσεις και κινήσεις του αντιπάλου. Η έννοια στον σύγχρονο πόλεμο παραμένει, με επιπρόσθετο τον ηλεκτρονικό και ψηφιακό “θόρυβο” που διασπά κάθε επικοινωνία, το αποδοτικό καμουφλάζ, τις σύνθετες επιχειρήσεις παραπληροφόρησης και αντιπερισπασμού κ.λπ.
Εδώ όμως η μαζική χρήση των UAV αρχίζει να προσφέρει φως. Όχι τόσο ικανό για να διαλύσει πλήρως την «αχλή» αλλά για να δώσει -και κυρίως σε τοπικό-τακτικό επίπεδο- μια καλύτερη εικόνα. Έτσι, αν πριν μερικές δεκαετίες η «μεγάλη υπόσχεση» για τους τακτικούς διοικητές ήταν η δικτυοκεντρική μάχη, όπως και η δορυφορική επισκόπηση και η μεγάλη εικόνα των τεράστιων μη επανδρωμένων μεγάλου υψομέτρου, τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Η προηγούμενη υπόσχεση ήταν και πανάκριβη, και απαιτούσε μεγάλη εκπαίδευση και δημιουργούσε σοβαρές απαιτήσεις υποδομών και πρόσκρουε σε νέα τεχνολογικά εμπόδια. Π.χ. η δορυφορική επισκόπηση για να φθάσει στον τοπικό διοικητή θέλει μεγάλες ταχύτητες ψηφιακής αναμετάδοσης (τεράστια bandwidth για να «περάσει» εικόνα υψηλής ανάλυσης) που όμως δεν είναι διαθέσιμες. Το δικτυοκεντρικό σύστημα, θέλει ισχυρές κεραίες, εξελιγμένη κρυπτογράφηση, μεγάλη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, τοπικά στρατηγεία με ψηφιακές υποδομές. Τώρα όμως, δίπλα σε όλα αυτά, ο τοπικός διοικητής με ένα φθηνό UAV ή ένα ευτελούς αξίας εμπορικό drone, μπορεί να «στήσει» επιτόπου το δικό του μικρό δίκτυο επισκόπησης και πληροφόρησης. Αποκεντρωμένα, γρήγορα, χωρίς ανάγκη ειδικού προσωπικού. Και χρησιμοποιεί αυτό το οικονομικό drone για να μεγιστοποιήσει και την απόδοση της δικής του μονάδας, χωρίς να χρειάζεται «μεγάλο συντονισμό» με στρατηγεία, ενώ όμως μπορεί να μεταδώσει και κρίσιμη πληροφορία προς τα «πάνω».
Για παράδειγμα στην Ουκρανία, η προσφορά του Elon Musk για παροχή σταθμών σύνδεσης με το δορυφορικό δίκτο Starlink που έχει αναπτύξει η εταιρία του, SpaceX, χρησιμοποιήθηκε άμεσα για να συνδέσει τα δεδομένα των UAV και drones με μονάδες πυροβολικού. Έτσι μια εμπορική δορυφορική διαδικτυακή σύνδεση, “έδωσε λύση” και γρήγορα σε μια πολεμική ανάγκη, χωρίς ανάπτυξη ειδικών στρατιωτικών εφαρμογών. Και βέβαια ο Musk ήδη έχει την ευγνωμοσύνη των Ουκρανών, όπως φαίνεται στο παρακάτω tweet του αναπληρωτή πρωθυπουργού της χώρας.
A new batch of Starlink stations! While Russia is blocking access to the Internet, Ukraine is becoming more open to the entire world. Ukraine is the truth. The truth always wins. Thank you, @elonmusk, the Government of Poland, and Orlen. pic.twitter.com/TP0kpn3rPS
— Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) March 18, 2022
Συνολικά στην Ουκρανία βλέπουμε έτσι μια ανάκαμψη τακτικών περιφερειακής μάχης και ανταρτοπολέμου, αλλά με σαφώς πιο σύγχρονα υλικά, με αυξημένη δυνατότητα πλήγματος από μικρές μονάδες (π.χ. εξοπλισμένες με επίσης φθηνούς αντιαρματικούς πυραύλους) και με μεγάλη αυτονομία δράσης. Δέκα-είκοσι άνδρες, 3-4 αντιαρματικά, ένα drone, όλα μαζί ικανά για κρούση από 1.000 μέτρα μακριά, μπορούν να διασκορπίσουν και να «παγώσουν» μια φάλαγγα αρμάτων αξίας εκατοντάδων εκατομμύριων δολαρίων, με πυρά ακριβείας μέσα σε ένα-δυο λεπτά. Με το σκηνικό να επαναλαμβάνεται. Ή, η τρομακτική μάχη σε αστικό ιστό, που φοβίζει κάθε τοπικό διοικητή για την αιματηρότητα της, κι αυτή μπορεί να εξυπηρετηθεί με μαζική χρήση drone: που θα αποκαλύψουν ποια κτήρια είναι γεμάτα αμυνόμενους, θα δώσουν εικόνα πίσω από οδοφράγματα, θα προσφέρουν συντεταγμένες για χτυπήματα ακριβείας, θα εισχωρήσουν ακόμη και μέσα σε κτήρια για έλεγχο τους.
Ψήγματα όλων των παραπάνω τα έχουμε ξαναδεί. Π.χ. στις μάχες στη Συρία, μεταξύ των διαφόρων παραστρατιωτικών ομάδων, τζιχαντιστών, Κούρδων, πολιτοφυλακών. Και εκεί το εμπορικό drone είχε την τιμητική του ως όπλο. Στον λιβυκό εμφύλιο είδαμε και την χρήση μεσαίων στρατιωτικών UAV/UCAV και τη σύγκρουση με οργανωμένες αντιαεροπορικές άμυνες, ή έστω στοιχεία τους. Αλλά στην Ουκρανία βλέπουμε το πιο σύγχρονο και ολοκληρωμένο μάθημα: Τη χρήση μη επανδρωμένων σε μεγάλο πεδίο μάχης, με σύγχρονους στρατούς και από τις δύο πλευρές, εν μέσω μεγάλης ποικιλίας αμυντικών συστημάτων, με συστηματική εφαρμογή τους και όχι αποσπασματική, με χιλιάδες από αυτά να πετούν συνεχώς, να καταρρίπτονται ή να χαλάνε για να αντικατασταθούν. Με μεγάλη ροή πληροφοριών και με πλήρη ενσωμάτωση τους και χωρίς προηγούμενη εμπειρία στην πολεμική δράση.
Ελληνικά μαθήματα
Στο ελληνικό πεδίο πως μπορεί αυτό το μάθημα να εφαρμοσθεί; Ναι μερικές ιδέες: Χρήση ενός φθηνού αλλά αξιοπρεπούς εμπορικού drone άμεσα, τουλάχιστον σε επίπεδο λόχου. Ένα σακίδιο λίγων κιλών αρκεί για τη μεταφορά του, μαζί με μερικές εξτρά μπαταρίες. Και ο διοικητής Λόχου θα έχει ένα εργαλείο παρατήρησης που τώρα κανείς δεν μπορεί να του προσφέρει. Σταδιακά βέβαια, χρειάζεται επέκταση αυτών των drone προς τα «κάτω», σε επίπεδο διμοιρίας, ιδανικά σε ομάδα μάχης, τουλάχιστον για τις μονάδες στη μεθόριο και υποχρεωτικά για όλες τις μονάδες ειδικών δυνάμεων.
Στη συνέχεια, το ίδιο drone μπορεί να εμφανιστεί εξοπλισμένο με μικρά πολεμικά φορτία. Με μαζική εκπαίδευση των μονίμων υπαξιωματικών στη χρήση τους μέσω προσομοίωσης (για οικονομία). Το οπλικό φορτίο μπορεί να κατασκευαστεί στην Ελλάδα εύκολα, όπως και μια ανθεκτική σε παρεμβολές σύνδεση του drone με το χειριστή του.
Επόμενο στάδιο; Απόκτηση ή καλύτερα έρευνα και ανάπτυξη, ενός φθηνού περιφερόμενου πυρομαχικού (loitering mution) όπως τα αμερικανικά Switchblade, που τώρα φθάνουν και στην Ουκρανία. Το οποίο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού, από τον στρατιώτη που θα έχει στο σακίδιο του ένα «σωλήνα» μιας χρήσης, έως τροχοφόρα, θωρακισμένα, φορτηγά, άρματα.
Οπουδήποτε δηλαδή μπορεί να «συγκολλήθει» αυτός ο σωλήνας, σε τετράδες, εξάδες, οκτάδες, κ.λπ. Χωρίς περίπλοκες συνδέσεις, ή ηλεκτροοπτικά συστήματα, απλώς για να παράγεται συνεχώς ένα σμήνος επικίνδυνων βομβίδων προς την κατεύθυνση του εχθρού.
Νέο συμβόλαιο παραγωγής για περιπλανώμενα πυρομαχικά Switchblade
Τελικά ένταση στην χρήση drones και φθηνών UAVs, χωρίς να αναζητάμε σώνει και καλά το «ελληνικό Bayraktar TB2» των εκατομμυρίων ευρώ. Αλλά το μαζικό, εμπορικό, οικονομικό, αναλώσιμο, μη επανδρωμένο, με ελληνική κατασκευή σε χιλιάδες κομμάτια που θα δρα ως οργανικό όπλο σε κάθε γωνία της χώρας. Προς συζήτηση όλα αυτά, μέχρι το επόμενο… μάθημα που μας δίνει η ρωσική εισβολή.
