Η Ουκρανία έχει επιδείξει εντυπωσιακή ευελιξία και καινοτομία στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας, ιδιαίτερα στον τομέα της αεράμυνας. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα αυτής της προσαρμογής είναι μια μετατροπή του αυτοκινούμενου αντιαεροπορικού συστήματος 9K33 Osa (SA-8 Gecko κατά ΝΑΤΟ), ώστε να χρησιμοποιεί τους πυραύλους αέρος-αέρος R-73.
Το 9K33 Osa είναι ένα αντιαεροπορικό που αναπτύχθηκε στη Σοβιετική Ένωση και τέθηκε σε υπηρεσία στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Και εξοπλίζεται με πυραύλους 9M33, οι οποίοι δεν είναι πλέον ιδιαίτερα αποτελεσματικοί απέναντι στις σύγχρονες απειλές, όπως τα drones και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Εδώ η ουκρανική ανάγκη για βελτίωση των δυνατοτήτων αεράμυνας έγινε επιτακτική με την έναρξη της ρωσικής εισβολής καθώς τα παλαιότερα συστήματα δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις σύγχρονες απειλές, ενώ και τα αποθέματα πυραύλων 9M33 τελείωσαν κάποια στιγμή.
ThinkOutOfTheBox: Εκσυγχρονισμός των αντιαεροπορικών SA-8B με πυραύλους IRIS-T ή AIM-9
Με τη σειρά τους, οι πύραυλοι R-73 (κωδικός κατά NATO, AA-11 Archer) είναι σοβιετικής σχεδίασης, υπέρυθρης καθοδήγησης αέρος-αέρος μικρής εμβέλειας και χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορα μαχητικά αεροσκάφη, προφανώς σοβιετικής “καταγωγής”. Έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί εναντίον ευέλικτων αεροσκαφών, ακόμη και όταν ο στόχος κάνει χρήση θερμοβολίδων.
Ωστόσο, υπάρχει ένα σημαντικό ζήτημα καθώς οι πύραυλοι αυτοί στο ουκρανικό απόθεμα είναι πιθανότατα “ληγμένοι” ή μη επαναπιστοποιημένοι. Αυτό σημαίνει πως είναι αμφισβητούμενη η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητά τους σε μάχη.
Θα μπορούσαμε να έχουμε βρετανικά και γερμανικά αντιεροπορικά αντί ρωσικών SA-8;
Ακόμη η μετατροπή των πυραύλων από αεροπορική σε χερσαία χρήση απαιτεί σειρά από τεχνικές προσαρμογές, οι οποίες μπορεί να μην έχουν πραγματοποιηθεί με την απαραίτητη ακρίβεια ή να μην έχουν δοκιμαστεί επαρκώς. Πάντως όπως φαίνεται οι Ουκρανοί έχουν καταφέρει να επιλύσουν τα όποια προβλήματα αντιμετώπισαν.
Μάλιστα η αναβάθμιση έγινε με χρηματοδότηση από το φιλανθρωπικό ίδρυμα “Come Back Alive“, το οποίο έχει συγκεντρώσει πόρους για να υποστηρίξει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε εκπαίδευση. Όσο για το κόστος μετατροπής, αναφέρεται το ποσό των 340.000 δολαρίων για την μετατροπή ενός Osa, που αν ισχύει είναι πολύ χαμηλό.
ThinkOutOfTheBox: IRIS-T για αντικατάσταση των SA-8B, Improved HAWK και TOR-M1
Θα μπορούσε να υπάρχει ελληνικό παράδειγμα;
Η Ελλάδα που σήμερα διαθέτει μια σημαντική ποσότητα παλαιότερων αντιαεροπορικών συστημάτων όπως το 9K33 Osa (38 συνολικά), ίσως θα μπορούσε να αντιγράψει την ιδέα των Ουκρανών, ώστε να διατηρήσει σε λειτουργία και αυτά τα συστήματα με ένα δημιουργικό και οικονομικά προσιτό τρόπο. Στην δική μας περίπτωση, ως απόθεμα πυραύλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκείνο των παλαιών αέρος-αέρος (που πλέον δεν αξιοποιείται), όπως οι γαλλικοί Matra Magic 2 και οι παλιές εκδόσεις των AIM-9 Sidewinder (AIM-9J/P/L).
SA-8B Gecko, ζητείται αντικαταστάτης για αξιόπιστη Α/Α άμυνα απέναντι στα τουρκικά UAV/UCAVs
Σαφώς τα ελληνικά 9K33 Osa, που είναι κληρονομιά από το ανατολικογερμανικό οπλοστάσιο (αγοράστηκαν και επιπλέον μεταχειρισμένα συστήματα από τη Ρωσία), έχουν πλέον περιορισμένες δυνατότητες σε σύγκριση με σύγχρονα αντιαεροπορικά συστήματα. Ωστόσο, η ενσωμάτωση πυραύλων όπως ο Matra Magic 2, ο οποίος αποσύρθηκε από την υπηρεσία σε πολλές αεροπορίες, μπορεί να τους δώσει νέα ζωή. Ο συγκεκριμένος έχει εξαιρετικές ικανότητες καθοδήγησης μέσω υπέρυθρων, οπότε μπορεί να αναχαιτίσει ταχεία κινούμενες απειλές σε χαμηλά και μεσαία υψόμετρα. Παράλληλα, οι αρχικές εκδόσεις των πυραύλων Sidewinder, όπως οι AIM-9J, AIM-9P και AIM-9L, είναι ιδανικοί για αντιμετώπιση στόχων όπως περιφερόμενα πυρομαχικά τύπου Shahed-136, ή μεσαίου μεγέθους μη επανδρωμένα επιτήρησης, ή ό,τι παρόμοιο εξελίσει η “απέναντι” πλευρά.
Έτσι η τοποθέτηση τέτοιων πυραύλων στα Osa αντιπροσωπεύει μια σημαντική αναβάθμιση σε επιχειρησιακό επίπεδο. Και σημαντικό είναι πως οι αρχικοί πύραυλοι των συστημάτων, οι 9M33, απαιτούν συνεχή καταύγαση του στόχου μέσω ραντάρ, κάτι που μειώνει την ταχύτητα βολής, αλλά και εκθέτει το σύστημα σε εχθρικά πυρά και πυραύλους αντιραντάρ κατά τη διάρκεια της εμπλοκής. Αντίθετα, πύραυλοι όπως ο R-73, ο Magic 2 και οι εκδόσεις του Sidewinder (K, J, P, L) λειτουργούν με υπέρυθρη καθοδήγηση σε λειτουργία “fire and forget”, πράγμα που επιτρέπει στο αντιαεροπορικό σύστημα να τους εκτοξεύει και στη συνέχεια να μετακινείται για να αποφύγει την εχθρική αντίδραση του εχθρού. Οπότε σε περιβάλλοντα όπου η επιβίωση των αντιαεροπορικών συστημάτων είναι κρίσιμη, αυτό αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα.
ΑΠΟΨΗ: Tα ελληνικά SA-8B αντέχουν; μάθαμε κάτι από την αρμενική ήττα; Πως θα αντικατασταθούν;
Η αναβάθμιση θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει και την απόδοση του πληρώματος που υπηρετεί σε αυτά τα συστήματα, προσφέροντας τους ταχύτερη χρήση, ταχεία κάλυψη άρα και προστασία, με μείωση της υπερέντασης σε πραγματικές συνθήκες.
IRIS-T πάνω σε τεθωρακισμένο Μ113 – μια νορβηγική ιδέα που ταιριάζει και στην Ελλάδα
Όσο για τη διαδικασία προσαρμογής των δυτικών βλημάτων στο σοβιετικής σχεδίασης αντιαεροπορικό, θα μπορούσε να ζητηθεί συνεργασία με την Ουκρανία, με παροχή στην Ελλάδα πολύτιμης τεχνογνωσίας. Που να περιλαμβάνει την κοινή ανάπτυξη τεχνολογιών και ίσως ακόμα και την συμμετοχή σε προγράμματα αναβάθμισης.
Ενώ για το ζήτημα της παλαιότητας των πυραύλων αέρος-αέρος του ελληνικού αποθέματος, εκτιμούμε πως υπάρχουν ακόμη στη χώρα έμπειροι τεχνικοί, ακόμη και αν είναι απόστρατοι, που να μπορούν να τους ελέγξουν και επαναφέρουν σε χρήση. Άλλωστε στην αξιοποίηση που συζητάμε, μπορεί τα Osa να αναλάβουν και άλλους ρόλους, όχι μόνο στην πρώτη γραμμή, αλλά και σε δεύτερη, για προστασία εγκαταστάσεων από μη επανδρωμένα, ως συμπληρωματικά νέων συστημάτων κ.ο.κ.
Τέτοιες κινήσεις όχι μόνο θα ενίσχυαν τις αμυντικές δυνατότητες της Ελλάδας με μικρότερο κόστος αλλά θα αποτελούσαν και μια έξυπνη στρατηγική για την αξιοποίηση υφιστάμενων πόρων.
Πόσα δις θα χρειαστεί η Ελλάδα για την άμυνα της τα επόμενα χρόνια;
