Η άρση του αμερικανικού εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία αποκαθιστά μια μεγάλη αδικία, αλλά ανοίγει την πόρτα και για μια μεγάλη ευκαιρία, την απόκτηση ζωτικών οπλικών συστημάτων, ενώ επιπλέον πιθανολογείται (γιατί πρέπει να αποδειχθεί στην πράξη) και πρόσβαση σε πλεονάζον υλικό-EDA (Excess Defence Articles) από τα αποθέματα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Το δυνητικό αυτό «παράθυρο» έχει δημιουργήσει ήδη μια μεγάλη συζήτηση και κάποιοι ήδη… φτιάχνουν καταλόγους με όπλα, οι οποίοι βέβαια λίγη σχέση έχουν με την πραγματικότητα.
Σίγουρα η πρόσβαση σε υλικό EDA μπορεί να καλύψει κάποιες ανάγκες της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ.) αλλά η δυνατότητα αυτή (εάν τελικά δοθεί… στο ορατό μέλλον) δεν αποτελεί πανάκεια!
Οι λόγοι είναι πολλοί και διάφοροι.
Ένας και σπουδαιότερος είναι ότι το πλεονάζον αμερικανικό στρατιωτικό υλικό δεν αφορά σε όλες τις κατηγορίες, ενώ για κάποιες υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός.
Για όσους για παράδειγμα οραματίζονται… Patriot για την Κύπρο, τέτοια συστήματα SAM δεν έχουν ενταχθεί ποτέ στην κατηγορία EDA, αλλά ακόμη και εάν αυτό γίνει στο μέλλον ο κατάλογος των «μνηστήρων» και μάλιστα πιο σημαντικών εταίρων των ΗΠΑ θα είναι μακρύς.
Ένας άλλος λόγος είναι το υψηλό κόστος αξιοποίησης των συστημάτων από πλεόνασμα, ακόμη και εάν γίνει μια σχετική επιλογή, ειδικά για μια χώρα όπως η Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς μεγάλες υποδομές.
Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι η προμήθεια M1 Abrams, που «παίχθηκε» πολύ, τόσο από μόνη της, όσο και σε σενάρια με «ανταλλαγή» των ουκρανικής προέλευσης T-80U/UK.
Ως σενάριο ή μάλλον υπόθεση εργασίας ακούγεται όμορφο, αλλά…
Ακόμη και εάν τα Abrams παραχωρηθούν χωρίς κανένα κόστος, με καθεστώς «as is, where is», η αξιοποίησή τους δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε φθηνή. Η προοπτική μάλιστα γίνεται ακόμη πιο δυσβάσταχτη όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των αρμάτων.
Εδώ κάπου ξεκινάει η άλλη άκρη του νήματος.
Να θυμίσουμε ότι στις αρχές του 2017 με απόφαση του συμβουλίου των υπουργών Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο EDA (European Defense Agency: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας) ενεργοποίησε σχετικό πρόγραμμα («OMBT Leo 2») «Optimisation of the Main Battle Tank capability in Europe with initial focus on Leopard 2», Βελτιστοποίηση των Δυνατοτήτων σε Κύρια Άρματα Μάχης στην Ευρώπη, με Αρχική Εστίαση στα Άρματα LEO 2).
Μέσω του προγράμματος «αναζητούνταν» επιχειρησιακά μη αναγκαιούντα άρματα LEO 2A4, προκειμένου στη συνέχεια αυτά να αναβαθμιστούν και να αναπτυχθούν επιχειρησιακά με μεταβίβαση («transfer»), η οποία μπορούσε να ποικίλει από αγορά («acquisition») μέχρι μακρόχρονη εκμίσθωση/ενοικίαση («leasing/renting») σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Τον Σεπτέμβριο του 2017 εκδόθηκε από τον EDA σχετικό RFI (Request For Information: Αίτηση για Παροχή Πληροφόρησης) προς την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Σύμφωνα με διαθέσιμες πληροφορίες, ενδιαφέρθηκαν να αποκτήσουν άρματα μέσω του προγράμματος του EDA η Ρουμανία (περί τα 60), η Τσεχία (περί τα 40) και η Ουγγαρία (περί τα 30). Στο πρόγραμμα συμμετείχαν επίσης ενεργά η Ελλάδα, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Κύπρος και η Ισπανία. Ελλάδα και Αυστρία ενδιαφέρονται πρωτίστως για τον εκσυγχρονισμό μέρους του δικού τους στόλου αρμάτων LEO 2A4 και επεδίωκαν να το συνδυάσουν με το υπόλοιπο πρόγραμμα προκειμένου να πετύχουν οικονομίες κλίμακας.
Η Κύπρος, παρότι αρχικά ενδιαφέρθηκε, αργότερα αποσύρθηκε από το πρόγραμμα, ενώ τότε είχαν υπάρξει φήμες για διάσταση απόψεων ανάμεσα στην πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία της Ε.Φ. Η δεύτερη λέγεται ότι επεδίωκε την απόκτηση των γερμανικών αρμάτων για να εκμεταλλευτεί τα πολλαπλά οφέλη από την ομοιοτυπία με το αρματικό δυναμικό του Ε.Σ. αλλά και τις σχετικές ελληνικές υποδομές, αλλά η πρώτη αντιδρούσε και προσανατολιζόταν για επιπλέον T-80U.
Η θέση της Γερμανίας επί του θέματος τη συγκεκριμένη περίοδο δεν είναι γνωστή, αν και μάλλον η υπόθεση για την Κύπρο δεν έφτασε ποτέ στο σημείο ώστε να ερωτηθεί επίσημα το Βερολίνο.
Το θέμα επανήλθε όταν η Τουρκία άρχισε να μεταφέρει στην Κύπρο τα δικά της Leopard 2A4, ενισχύοντας σημαντικά τις κατοχικές δυνάμεις.
Τότε φαίνεται ότι βολιδοσκοπήθηκε η Γερμανία για την ενίσχυση της ΕΛΔΗΚ με LEO 2 και κατ’ επέκταση να ανασυσταθεί η πτυχή του EDA (που όμως είχε ατονήσει γενικότερα).
Αυτό που «κυκλοφορεί» σχετικά (αλλά είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί) είναι ότι η γερμανική κυβέρνηση (της καγκελαρίου Μέρκελ) απάντησε ότι δεν θα είχε αντίρρηση (ίσως αποφεύγοντας έτσι να πάρει και ουσιαστική θέση στην τουρκική ενέργεια), αλλά (ρίχνοντας την μπάλα στην εξέδρα, αν όχι έξω από το γήπεδο) «έδειξε» την Ουάσιγκτον και το εμπάργκο του ίσχυε, λέγοντας δηλαδή στην πράξη ότι «εμείς δεν έχουμε πρόβλημα αλλά οι Αμερικανοί θα έχουν».
Τώρα λοιπόν που δεν ισχύει το αμερικανικό εμπάργκο «ξεκλειδώνει» de facto η δυνατότητα να αποκτήσει η Κύπρος Leopard 2!
Μια τέτοια μάλιστα προοπτική δεν θα αφορά πλέον LEO 2A4 αλλά LEO 2A7.
Πως θα γίνει αυτό;
Το πρόγραμμα OMBT Leo 2 του EDA δεν υφίσταται πιά, αφού σχεδόν κάθε χώρα που συμμετείχε ακολουθεί τον δικό της δρόμο.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, ως γνωστόν βρίσκεται πάντα στο τραπέζι ο εκσυγχρονισμός των 183 Leopard 2A4, πρόγραμμα για το οποίο η πρόταση περιλαμβάνει (μαζί με το πρόγραμμα προμήθειας ΤΟΜΑ Lynx) την δημιουργία επιπλέον εγχώριων υποδομών παραγωγής συγκροτημάτων, που θα έλθουν να προστεθούν στις ήδη υφιστάμενες. Είναι αυτές που ανέφερε και υπογράμμισε ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης στην ομιλία του κατά την ονοματοδοσία του ΤΠΚ ΒΛΑΧΑΚΟΣ.
Φυσικά, στην περίπτωση κυπριακής απόφασης το συνολικό έργο θα υλοποιηθεί στην Ελλάδα, ενισχύοντας και το γενικότερο πλαίσιο εργοστασιακής υποστήριξης αμφότερων των μερών.
Μια προμήθεια Leopard 2 από την Κύπρο θα μπορούσε όχι μόνο να εξυπηρετηθεί σε συνδυασμό με το ελληνικό πρόγραμμα, αλλά να μεγιστοποιήσει τα οφέλη και για τις δυο χώρες, τα οποία δεν αφορούν μόνο σε οικονομίες κλίμακας αλλά και σε συνεργασίες που σήμερα δεν υφίστανται λόγω του ουκρανικής και γαλλικής προέλευσης αρματικού δυναμικού της Ε.Φ.
Στην περίπτωση του προγράμματος OMBT Leo 2 του EDA θα γινόταν ουσιαστικά μια ανακατανομή αρμάτων ανάμεσα στις ενδιαφερόμενες χώρες.
Σήμερα όμως η Κύπρος μπορεί να εξασφαλίσει Leopard 2A4 για ανακατασκευή και από άλλες πηγές, ειδικά εάν στο κάδρο μπει η «ανταλλαγή» των T-80U/UK.
Μόλις χθες για παράδειγμα έγινε γνωστός ο λόγος που η Ισπανία δεν «αντάλλαξε» τελικά 40 Leopard 2A4 για αποστολή στην Ουκρανία. Τα ισπανικά άρματα δεν ήταν σε καλή κατάσταση και η όλη συμφωνία ακυρώθηκε. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι και τα υπόλοιπα ισπανικά άρματα του τύπου δεν βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση και θα μπορούσαν να αποτελέσουν «προϊόν» συναλλαγής σε ένα ευρύτερο διακανονισμό με άλλα εμπλεκόμενα μέρη την Γερμανία και την Ελλάδα.
Στην προκειμένη περίπτωση το δέλεαρ για τη γερμανική πλευρά είναι ότι η υπόθεση της Κύπρου «δένει» στην υφιστάμενη πρόταση για τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών Leopard 2A4 και το πρόγραμμα των Lynx.
Από την άλλη τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος βγαίνουν κερδισμένες από μια τέτοια δυνητική συμφωνία.
Η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων προμηθειών EDA είναι σίγουρα μια ευκαιρία για την Κύπρο και την Ε.Φ. αλλά μια από αυτές δεν βρίσκεται στα άρματα μάχης.
Αντίθετα υπάρχει ευκαιρία στο πλαίσιο των Leopard 2!
