Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δημιούργησε, δυστυχώς, στην Ευρώπη κύμα επανεξοπλισμού, το οποίο όμως σταδιακά άρχισει να παράγει και μια πιο ενιαία πολιτική και συντονισμό προμηθειών μεταξύ των κρατών της Δύσης. Μια τέτοια διαδικασία ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2022, με πρόταση του Γερμανού Καγκελάριου Όλαφ Σολτς, με σκοπό να μπουν τα θεμέλια για μια πραγματικά ενοποιημένη ευρωπαϊκή αεράμυνα. Η πρόταση ονομάστηκε European Sky Shield Initiative (ESSI), και πλέον αριθμεί 19 κράτη-μέλη. Όπως η ΠΤΗΣΗ αποκλειστικά είχε αποκαλύψει τον περασμένο Απρίλιο, η Ελλάδα αναμένεται να αποτελέσει σύντομα το εικοστό μέλος της πρωτοβουλίας.
Με αφορμή λοιπόν την επικείμενη είσοδο μας στην ESSI, πήραμε συνέντευξη από τον κ. Sascha Straub, Senior Manager Ground Based Air Defence, της γερμανικής εταιρείας Diehl Defence, που παράγει το αντιαεροπορικό σύστημα IRIS-T SLM. Καθώς αυτό θα αποτελέσει βασικό πυλώνα της πρωτοβουλίας, για άμυνα μέσου βεληνεκούς.
ESSI και Ελλάδα
Η διαδικασία προσχώρησης της Ελλάδας στην πρωτοβουλία, είχε ήδη ξεκινήσει από τον προηγούμενο ΥΕΘΑ, Νίκο Παναγιωτόπουλο, με το σκεπτικό της εξοικονόμησης πόρων λόγω ομοιοτυπίας, της αυξημένης λειτουργικότητας και της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας.
Πόσο σημαντικά όμως είναι αυτά; ”Εάν χρειάζεστε μια μονάδα, θα ήταν εξαιρετικά εύκολο να σας υποστηρίξουμε με πυρομαχικά, όπως το κάνουμε τώρα με τις ουκρανικές δυνάμεις επειδή χρησιμοποιούν και το σύστημά μας. Επίσης αν χρειάζεσαι άτομα ως χειριστές για το Κέντρο Επιχειρήσεων, αλλά δεν έχεις αρκετά εκπαιδευμένο προσωπικό αυτήν τη στιγμή, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, μπορείς να πάρεις κάποιον από την Εσθονία ή από τη Γερμανία γιατί όλοι έχουν το ίδιο σύστημα και όλοι ξέρουν πώς λειτουργεί….μιλάμε ουσιαστικά για μια μεγάλη δεξαμενή συστημάτων, οπότε αν χρειάζομαι κάτι, μπορώ να στηριχτώ σε ένα συμμετέχοντα στην πρωτοβουλία”.
H λειτουργία των επίγειων IRIS-T
Η Diehl συμμετέχει στην αντιαεροπορική ομπρέλα με το IRIS-T έκδοσης SLM με ικανότητα αναχαίτισης στόχων σε ύψος έως 20 χλμ. και απόσταση έως 40 χλμ. Παράλληλα βρίσκεται ήδη σε τελικό στάδιο η έκδοση SLX του βλήματος, που μπορεί να αξιοποιηθεί από τους ήδη υπάρχοντες εκτοξευτές, με τις πρώτες παραδόσεις να αναμένονται το 2027. Αυτό το βλήμα έχει ικανότητα αναχαίτισης στόχων έως 27 χλμ. καθ’ ύψος και 80 χλμ. σε εμβέλεια.
Η δομή του συστήματος εξασφαλίζει υψηλή κινητικότητα και ευελιξία, καθώς το κέντρο επιχειρήσεων iBMS της Airbus, φέρεται εντός ενός τυποποιημένου container 20 ποδών, επομένως κάθε φορτηγό όχημα 8X8 μπορεί να το μεταφέρει. Το iBMS είναι πλήρως αυτοματοποιημένο και παραμετροποιήσιμο ανάλογα με τις ανάγκες του χρήστη, ενώ μέσω τεχνητής νοημοσύνης παρέχει ανά πάσα στιγμή τις απαιτούμενες πληροφορίες. ”Το λογισμικό του iBMS μου λέει ποιος εκτοξευτής έχει την καλύτερη τοποθέτηση για να αντιμετωπίσει τώρα την απειλή που έρχεται, αεροσκάφος, βαλλιστικός πύραυλος ό,τι κι αν είναι.”
Στην ”γερμανική” διαμόρφωση του συστήματος χρησιμοποιείται το ραντάρ TRML-4D της εταιρείας Hensoldt, όμως η συμμετοχή στο πρόγραμμα και εταιρειών όπως η Lockheed Martin, η Airbus, η SAAB, η Terma κ.α. προσφέρει περισσότερες επιλογές.
Ο εκτοξευτής χρειάζεται αρκετά λιγότερο από 10 λεπτά για να ταχθεί σε θέση βολής, από την ώρα που θα λάβει την εντολή από το κέντρο διοίκησης. Οι θέσεις δεν χρειάζεται να είναι προεπιλεγμένες και η όλη διαδικασία τάξης γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού. Ο ρυθμός βολής εξασφαλίζει πως και τα οχτώ βλήματα μπορούν να βρίσκονται στον αέρα εντός δέκα δευτερολέπτων κατά ισάριθμων στόχων, ενώ το οπτικό αποτύπωμα της εκτόξευσης είναι εξαιρετικά χαμηλό, αν κρίνουμε και από τις δοκιμαστικές βολές που έγιναν σε ερημικό περιβάλλον.
Στο σύστημα προσφάτως έχει προστεθεί λειτουργία που ενσωματώνει τις παρατηρήσεις των Ουκρανών χειριστών και δεν είναι τίποτα άλλο από το λεγόμενο “κουμπί συναγερμού”. ”Μαθαίνουμε από τις ουκρανικές δυνάμεις ότι μερικές φορές πρέπει να φύγουν πολύ γρήγορα από τη θέση τους, γιατί ο εχθρός ξέρει πού βρίσκονται μετά από βολή. Με ένα κουμπί λοιπόν, βάζουμε τον εκτοξευτή σε θέση 45 μοιρών, σηκώνουμε τους σταθεροποιητές του οχήματος μόλις 20 εκατοστά από το έδαφος και είμαστε έτοιμοι να μετακινηθούμε και αυτό χρειάζεται ίσως ένα λεπτό! Δεν υπάρχει άλλο σύστημα στον κόσμο που να μπορεί να το κάνει.”
Τα κάνιστρα που περιέχουν τους πυραύλους είναι ταυτόχρονα και εκτοξευτές, επομένως η διαδικασία αναχορηγίας είναι πολύ σύντομη, ενώ το σύστημα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ”soldier safe”, μιας και η μόνη παρέμβαση του χειριστή είναι να κουμπώσει το καλώδιο σε κάθε κάνιστρο. ”Πάλι από την Ουκρανία είδαμε πως τα εκεί πληρώματα που δεν έχουν άριστη εκπαίδευση, η διαδικασία πλήρους αναχορηγίας διαρκεί μόλις 20 λεπτά και μάλιστα νύχτα που είναι ακόμη πιο δύσκολο. Συστήματα άλλων εταιρειών όπως της MBDA και της Raytheon απαιτούν περισσότερο χρόνο γιατί επαναφορτώνουν ένα προς ένα, κάθε βλήμα”.
Η τυπική δομή ενός πλήρους συστήματος είναι τρεις εκτοξευτές, ένα κέντρο διοίκησης και ελέγχου, ένα ραντάρ και τα απαιτούμενα οχήματα υποστήριξης και αναχορηγίας.
Η οικογένεια IRIS-T
Ο κ. Straub δεν παρέλειψε να καταδείξει το πόσο σημαντικό είναι να επιχειρεί ένα κράτος με μια ολοκληρωμένη οικογένεια συστημάτων, για επίτευξη ομοιοτυπίας και διαρκούς υποστήριξης και διαθεσιμότητας. Γι’ αυτό, υπάρχει και η πλήρως αυτοκινούμενη έκδοση IRIS-T SLS, μικρής εμβέλειας. Η έκδοση Μκ3 που προσφέρεται σήμερα αποτελείται από το 6X6 όχημα Eagle της General Dynamics, με ραντάρ τεχνολογίας AESA, Spexer 2000 3D της Hensoldt, πυργίσκο με πολυβόλο 12,7χιλ. και τέσσερις πυραύλους IRIS-T SLS εμβέλειας 12χλμ. και 8χλμ. καθ’ ύψος, συμβατούς με αυτούς που ήδη χρησιμοποιεί η έλληνικη Πολεμική Αεροπορία. Το σύστημα μπορεί να μεταφερθεί ακόμη και από ελικόπτερο Chinook, για γρήγορη κάλυψη νέων ζωνών αεράμυνας.
Σύμφωνα με τον κ. Straub ”…δεν χρειάζεστε δύο διαφορετικά συστήματα, αυτό είναι ένα σύστημα με κοινό κέντρο διοίκησης και ελέγχου C2…τα IRIS–T της Π.Α. μετά από 600 ώρες πτήσης χάνουν την πιστοποίηση μεταφοράς από αεροσκάφος για λόγους ασφαλείας, οπότε αν θέλετε τους δίνετε στις επίγειες δυνάμεις στο σύστημα SHORADS. Κατά τη διαδικασία, ο κατευθυνόμενος πύραυλος “ξέρει” ότι δεν είναι πια για χρήση στον αέρα, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα επόμενα 8 χρόνια από το επίγειο σύστημα χωρίς επαναπιστοποίηση.”
Μεγαλώνει η συνεργασία Intracom Defense και Diehl για τους πυραύλους IRIS-T
Ο IRIS-T διαθέτει και ναυτική έκδοση που έχει προταθεί για την ενίσχυση της αντιαεροπορικής ικανότητας των φρεγατών MEKO, όταν αυτές εκσυγχρονιστούν, αν και ο προϋπολογισμός του προγράμματος φαίνεται πως δεν επαρκεί για κάτι τέτοιο. ”Και εδώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια πλατφόρμα μεγέθους container 20 ποδών για κάθετη εκτόξευση. Δική μου άποψη βέβαια, περισσότερο έχει νόημα μια χρήση αυτού του συστήματος από “αντισυμβατικές” πλατφόρμες, για παράδειγμα μια εξέδρα εξόρυξης πετρελαίου”.
Σε ότι αφορά τις αυξανόμενες πυραυλικές και ειδικά βαλλιστικές απειλές, που τις είδαμε στην Ουκρανία, η Diehl έχει υπό ανάπτυξη τη μεγάλου βεληνεκούς hypersonic έκδοση IRIS-T HYDEF, που στηρίζεται από ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης.
Οι SLM στο πεδίο της μάχης
Σύμφωνα με τα όσα μάθαμε το ποσοστό ευστοχίας των πυραύλων στην Ουκρανία ξεπερνά το 90%, έχοντας εμπλέξει με επιτυχία drones, ελικόπτερα, πυραύλους πάσης φύσεως και αεροσκάφη. Βέβαια όταν λέμε drones, εννοούμε συστήματα υψηλών επιδόσεων και κόστους και όχι τα εμπορικού τύπου χαμηλής αξίας, για τα οποία θα πρέπει να αναζητηθεί άλλος τρόπος αντιμετώπισης.
IRIS-T και ελληνική αμυντική βιομηχανία
Προ μηνών είχαμε και υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ Diehl και των ΕΑΣ για την συμπαραγωγή των συστημάτων IRIS-T, Ούτως ή άλλως η Ελλάδα συμμετέχει εξαρχής στο πρόγραμμα του πυραύλου IRIS-T, κατασκευάζοντας την πολεμική κεφαλή. Ο συνομιλητής μας εξήγησε πως η Diehl δεν ενδιαφέρεται να κερδίζει από τις υποδομές υλικοτεχνικής υποστήριξης του συστήματος ή την συντήρηση (MRO), επομένως αυτά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν τοπικά, όπως και το όχημα-φορέας. ”Είμαστε καθαρά εταιρεία εκτοξευτών και πυρομαχικών”, είπε χαρακτηριστικά.
Η Τουρκία εκτός παιχνιδιού;
Έχει κυκλοφορήσει πως η Τουρκία έχει εισπράξει τεχνογνωσία από την Diehl για την δημιουργία των δικών αντιαεροπορικών πυραύλων Hisar, έως και αντιγράφοντας τους IRIS-T. Ο συνομιλητής μας ήταν κατηγορηματικός: ”δεν συνεργαζόμαστε με την Τουρκία, δεν έχω καμία γνώση να έχει γίνει αυτό ποτέ”, ενώ το ίδιο μας είχε πει και ο διευθύνων σύμβουλος της Diehl Defence, Helmut Rauch, κατά την υπογραφή του MOU το Δεκέμβριο του 2022.
Σε ότι αφορά το κόστος η τιμή των IRIS-T είναι σταθερή για τα μέλη της πρωτοβουλίας ESSI, ενώ η διάδοση του συστήματος θα φέρει και μείωση τιμών σε υποστήριξη, συντήρηση και αναβάθμιση. Εφόσον το σύστημα αποκτηθεί από την Ελλάδα, θα κληθεί να αντικαταστήσει 7 πυροβολαρχίες HAWK που τώρα απαιτούν ακριβή συντήρηση λόγω παλαιότητας και μεγάλου αριθμού διαφορετικών απαρτίων, όπως και σημαντικό αριθμό προσωπικού. Σύμφωνα με μελέτη που έχει γίνει, πέντε συστοιχίες SLM είναι αρκετές ώστε καλυφθεί αξιόλογο μέρος της ελληνικής επικράτειας.
Κλείνουμε με μια φράση του Sascha Straub: ”Κάθε φορά, πρέπει ένα σύστημα να είναι τόσο εύκολο στη χρήση, ώστε όλοι να καταλαβαίνουν τι κάνουμε ή για τι μιλάμε. Θα πρέπει μέχρι και ένας αγρότης να μπορεί να το καταλάβει. Με τη εμπειρία μας στην Ουκρανία, θεωρούμε ότι αυτό το πετύχαμε.”
