Δεν είναι προφανώς παράδοξο να ανεβαίνουν οι τόνοι της αντιπαράθεσης 20 ημέρες πριν από τις εκλογές. Οι υπερβολές είναι κι αυτές στο (εκλογικό) πρόγραμμα, όπως και η ανταλλαγή …κοσμητικών επιθέτων – ακόμη και στη Γερμανία, με την κουλτούρα των κυβερνητικών συνεργασιών και τον αστικό πολιτικό πολιτισμό. Αυτό ωστόσο που εκτυλίσσεται τις τελευταίες εβδομάδες ξάφνιασε και τους πλέον καχύποπτους παρατηρητές. Η παραβίαση της «κόκκινης γραμμής» που θέλει τα κόμματα του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου να μη συνεργάζονται με την ακροδεξιά, άνοιξε πληγές που δεν φαίνεται να κλείνουν ούτε σύντομα ούτε εύκολα.
Ο Φρίντριχ Μερτς θεωρείται από όλους ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί για την καγκελαρία. Η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) προηγείται εδώ και μήνες σε όλες τις δημοσκοπήσεις και ο ίδιος, όπως αναμενόταν, έπαιζε το τελευταίο διάστημα συνεχώς άμυνα, προσπαθώντας να μην κάνει ένα λάθος που θα μπορούσε να του κοστίσει. Είναι ακόμη νωπές στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) οι μνήμες του προκατόχου του, Άρμιν Λάσετ, ο οποίος έχασε τις εκλογές το 2021, επειδή λίγες εβδομάδες πριν τον «συνέλαβαν» οι κάμερες να ξεκαρδίζεται δημοσίως κατά τη διάρκεια επίσκεψης στον τόπο που είχε πληγεί από τις φονικές πλημμύρες. Τι συνέβη λοιπόν και ξαφνικά ο αρχηγός του CDU πήρε την πρωτοβουλία να κάνει μια κίνηση τόσο υψηλού ρίσκου, τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές;
Το Ασάφενμπουργκ, η τελευταία επίθεση με δράστη αλλοδαπό χωρίς δικαίωμα παραμονής στη χώρα και θύμα ένα αγοράκι 2 ετών και έναν 41χρονο που επιχείρησε να τον εμποδίσει, άλλαξε σε μια στιγμή το κλίμα στη χώρα. Υπό την απειλή της περαιτέρω ενίσχυσης της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, ο κ. Μερτς εξήγγειλε αυστηροποίηση των κανόνων για τη μετανάστευση: de facto μπλόκο στα σύνορα σε όποιον δεν μπορεί να παρουσιάσει ταυτότητα, διαβατήριο ή και βίζα, κράτηση σε ειδικά κέντρα των υπό απέλαση αλλοδαπών και ενίσχυση των εξουσιών της αστυνομίας. «Από την πρώτη μου μέρα στην καγκελαρία, ανεξαρτήτως του ποιος θα είναι ο κυβερνητικός μου εταίρος», είπε χαρακτηριστικά. Την επομένη επιτάχυνε ακόμη περισσότερο την διαδικασία, με την υποβολή αντίστοιχων ψηφισμάτων και ενός νομοσχεδίου στην Bundestag. Βούτυρο στο ψωμί της AfD, η οποία όχι μόνο υπερψήφισε την πρόταση του CDU, αλλά πανηγύρισε την επιτυχία της και ευχαρίστησε προσωπικά τον κ. Μερτς, ο οποίος έμεινε να ορκίζεται ότι δεν τείνει το χέρι του στην ακροδεξιά και ότι δεν σκοπεύει να συνεργαστεί μαζί της. Το ψήφισμα είχε ωστόσο κυρίως συμβολική σημασία, καθώς δεν είναι νομικά δεσμευτικό για την κυβέρνηση. Αντιθέτως, το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε ψηφοφορία προχθές θα μπορούσε να γίνει νόμος του κράτους, εάν υπερψηφιζόταν και περνούσε κατόπιν και από το ομοσπονδιακό συμβούλιο (Bundesrat). Και κάπως έτσι θα άλλαζε δραματικά και η μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας, χωρίς συνεννόηση με τις Βρυξέλλες ή με τους εταίρους της.
Έπειτα από διαπραγματεύσεις ωρών, μια πρωτοβουλία των Φιλελευθέρων (FDP) προκειμένου το νομοσχέδιο να παραπεμφθεί στην επιτροπή Εσωτερικών και αλλεπάλληλα πήγαινε-έλα στα γραφεία των κοινοβουλευτικών ομάδων, το CDU αποφάσισε να προχωρήσει με την ψηφοφορία. Είχε λογαριάσει όμως προφανώς χωρίς την …ξενοδόχο Άγγελα Μέρκελ, τη …Νέμεση του Φρίντριχ Μερτς, η οποία, σε μια μάλλον ασυνήθιστη για την ίδια κίνηση, επέκρινε δημοσίως τον αρχηγό του CDU και έκανε λόγο για «λάθος» επιλογή εκ μέρους του υποψηφίου καγκελάριου. (Παρα)πολιτικό σχόλιο: κατά τη διάρκεια της ομιλίας του κ. Μερτς στην βουλή, στο έδρανο του καγκελάριου βρισκόταν τυχαία η αυτοβιογραφία της κυρίας Μέρκελ… Και στην καταμέτρηση, έλειπαν τελικά 12 ψήφοι από τις τάξεις του ίδιου του κόμματός του – στις «διαρροές» περιλαμβάνονταν ο επιτελάρχης της πρώην καγκελάριου Χέλγκε Μπράουν και δύο πρώην υφυπουργοί της. Η τοποθέτηση της Άγγελα Μέρκελ, η οποία έχει συνηθίσει να μετράει τα λόγια της, φαίνεται ότι ήταν αρκετή. Το νομοσχέδιο καταψηφίστηκε και ο Φρίντριχ Μερτς υποχρεώθηκε σε μια ήττα γοήτρου.
Τα γερμανικά ΜΜΕ «διάβασαν» τις εξελίξεις ανάλογα με τον προσανατολισμό τους. Η BILD έκανε λόγο για «ψήφο κατά της βούλησης της πλειοψηφίας» και διέκρινε «κέρδη για τον Μερτς παρά την ήττα». Το περιοδικό Der Spiegel γράφει ότι ο Φρίντριχ Μερτς «δεν μπορεί» και σημειώνει ότι η αποτυχημένη πρωτοβουλία για το μεταναστευτικό «καταδεικνύει εντυπωσιακά πόσο ακατάλληλος είναι για την καγκελαρία: κανείς δεν θα μπορούσε να θέλει εκεί τέτοια μυωπική συμπεριφορά και στρατηγική ανικανότητα».
Το εντυπωσιακό όμως ήταν τα διεθνή ΜΜΕ, τα οποία, σαν συντονισμένα, μιλούν για «τζογάρισμα», «στοίχημα» και «πόκερ». «Το τζογάρισμα του Μερτς με την ακροδεξιά γυρίζει μπούμερανγκ», γράφει το Politico. «Η γερμανική αντιπολίτευση τζογάρει με την ακροδεξιά για τη μετανάστευση και χάνει», λένε οι New York Times, ενώ ο Economist σημειώνει ότι «ο πιθανός επόμενος καγκελάριος βάζει ένα τεράστιο στοίχημα και προκαλεί αντιδράσεις». Πράγματι, από την περασμένη Τετάρτη, ο Φρίντριχ Μερτς κατεβάζει κάθε μέρα στον δρόμο δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που διαμαρτύρονται για το σπάσιμο ενός ταμπού δεκαετιών. Κανένα «κανονικό» κόμμα δεν μπορεί να συνεργάζεται ή έστω να κλείνει το μάτι στους ακροδεξιούς της AfD και αυτό είναι σοβαρό για τους Γερμανούς, οι οποίοι καλλιεργούν εδώ και δεκαετίες την κουλτούρα της μνήμης για το παρελθόν τους και θεωρούν ιερό το «τείχος προστασίας» μεταξύ δημοκρατικών και ακροδεξιών δυνάμεων.
Ο Φρίντριχ Μερτς πιθανότατα δεν θα χάσει τις εκλογές λόγω της αποτυχίας στην Bundestag. Το πρόβλημα όμως δεν θα λυθεί στις 23 Φεβρουαρίου. Ο αρχηγός του CDU θα κληθεί την επόμενη ημέρα να βρει εταίρους για την κυβέρνησή του. Και θα πρέπει να τους πείσει όχι μόνο για τις θέσεις, αλλά και για την αξιοπιστία του. «Πολύ κακό για το τίποτα», έγραψε η WELT, χαρακτηρίζοντας δυσανάλογο το κόστος από τα κέρδη για τον υποψήφιο καγκελάριο. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, δεν αποκλείεται να χρειαστούν τέσσερα κόμματα για τον σχηματισμό του επόμενου κυβερνητικού συνασπισμού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Την ίδια ώρα, η AfD, η οποία έχει παγιωθεί στη δεύτερη θέση, παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς να σηκώνει τους τόνους. Ούτως ή άλλως, οι υπόλοιποι αυτήν την στιγμή δουλεύουν για αυτήν.
