Του Βασίλη Νέδου από την “Καθημερινή”
Θέμα ημερών είναι η επανεκκίνηση των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector) και στην Αθήνα επικρατεί πυρετός προετοιμασιών προκειμένου το έργο να προχωρήσει ακόμη και στα ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου, όπου έως αυτή τη στιγμή έχει στην πραγματικότητα «παγώσει». Η απόφαση είναι ειλημμένη σε ανώτατο επίπεδο. Αν και εντός της κυβέρνησης υπάρχουν αποκλίνουσες απόψεις σχετικά με μια σειρά από λεπτομέρειες, άπαντες συμφωνούν στην κεντρική κατεύθυνση: η Ελλάδα δεν μπορεί να παραιτηθεί από ένα έργο το οποίο είναι κρίσιμο για την ενεργειακή ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχει την πλήρη στήριξη του Ισραήλ, που επιθυμεί τη σύνδεση με το δίκτυο ηλεκτρισμού της Ε.Ε. η οποία και το χρηματοδοτεί.
Επιπλέον, η Ελλάδα δεν μπορεί να εμφανιστεί ότι αποδέχεται την αντίληψη της Τουρκίας περί περιορισμού των δικαιωμάτων της στα 6 ναυτικά μίλια, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για ένα έργο που δεν αφορά κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα, καθώς αφορά δραστηριότητα στην ανοιχτή θάλασσα. Η περιοχή νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου έχει οριοθετηθεί ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο τον Αύγουστο του 2020 με μια συμφωνία αδιαμφισβήτητης διεθνούς νομιμότητας και όχι με ένα αμφίβολης αξιοπιστίας μνημόνιο όπως το τουρκολιβυκό.
Η συζήτηση έχει πλέον προχωρήσει σε επίπεδο επιχειρησιακής σχεδίασης της επιστροφής των ερευνητικών σκαφών στην Κάσο, σε ανοιχτή θάλασσα. Εν ολίγοις, σχεδιάζεται σε επίπεδο υπουργείου Εθνικής Αμυνας ο τρόπος με τον οποίο οι Ενοπλες Δυνάμεις θα αναπτυχθούν ώστε να συνοδεύσουν τα ερευνητικά πλοία και, βεβαίως, να στείλουν το μήνυμα για την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να προχωρήσει στον σχεδιασμό της, ακόμη και πέρα από τα νότια Κάσου και Καρπάθου, όπου το έργο ουσιαστικά διακόπηκε πέρυσι τον Ιούλιο έπειτα από μια κρίση 40 ωρών.
Οι Γάλλοι έχουν ήδη συμφωνήσει να έχουν διακριτική στρατιωτική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή με κάποια από τις πολλές ναυτικές μονάδες επιφανείας, που ούτως ή άλλως αυτή την εποχή είναι ανεπτυγμένες εκεί. Λεπτομέρειες για την επιχείρηση προφανώς δεν υπάρχουν, ωστόσο ανάμεσα στα υφιστάμενα σενάρια περιλαμβάνεται η διεξαγωγή κάποιας κοινής άσκησης των Ενόπλων Δυνάμεων (Πολεμικού Ναυτικού και Πολεμικής Αεροπορίας) στα διεθνή ύδατα, με πρόσκληση και σε κάποια από τις παρούσες μονάδες της Γαλλίας.
Το αεροπλανοφόρο «Charles de Gaulle» βρισκόταν τις προηγούμενες ημέρες στον Ινδικό Ωκεανό για ασκήσεις και συνεκπαιδεύσεις με τις ινδικές ένοπλες δυνάμεις.
Ως προς την ευρύτερη γεωπολιτική εξίσωση, ο ρόλος της Γαλλίας είναι προφανής και σημαντικός, καθώς αποτελεί στρατηγικό εταίρο της Ελλάδας, ενώ άμεσα συνδεδεμένη με τον Great Sea Interconnector (GSI) είναι η γαλλική εταιρεία Nexans, η οποία μισθώνει και τα πλοία (ιταλικά μέχρι πρότινος) για τις έρευνες. Στο πεδίο της περιφερειακής εξίσωσης σημαντική είναι η διάσταση της ισραηλινής εμπλοκής.
Το Ισραήλ, πέρα από τους στρατηγικούς λόγους για τους οποίους επιθυμεί την ολοκλήρωση του GSI (διασύνδεση με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρισμού, αλλά και γενικότερη λογική δημιουργίας μεγάλων σχημάτων συνεργασίας με το βλέμμα στραμμένο και στον διάδρομο IMEC για τη συνεργασία με την Ινδία), υποστηρίζει το έργο και για λόγους που σχετίζονται με τις ευρύτερες περιφερειακές τριβές ανάμεσα στην Ιερουσαλήμ και την Αγκυρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συμφέροντα Ελλάδας και Ισραήλ διασταυρώνονται και στο ζήτημα της πιθανής επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα του F-35, ασχέτως αν τελικά η επιλογή αυτή ανήκει αποκλειστικά και μόνο σε έναν άνθρωπο: τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η ολιγόωρη, επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ισραήλ, όπου θα συναντηθεί με τον ομόλογό του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και θα γίνει δεκτός από τον πρόεδρο της χώρας Γιτζάκ Χέρτσογκ. Αν και επισήμως ουδείς από την ελληνική κυβέρνηση συνδέει την επίσκεψη με το έντονο παρασκήνιο σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση, είναι απολύτως σαφές ότι το τετ α τετ Μητσοτάκη – Νετανιάχου αποτελεί ένα μήνυμα που έχει αποδέκτη και την Αγκυρα.
Επιπλέον, οι Ισραηλινοί φέρονται να έχουν παράσχει διαβεβαιώσεις στην Αθήνα ότι σε περίπτωση που η κατάσταση ξεπεράσει κάποια όρια, θα αναλάβουν να κινητοποιήσουν τον Λευκό Οίκο. Πάντως, τις προηγούμενες ημέρες καταγράφηκε και ένα μήνυμα υπερατλαντικής προέλευσης, καθώς ο ενεργειακός κολοσσός Chevron εκδήλωσε ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων στα νότια της Κρήτης, σε οικόπεδα που είχαν προκηρυχθεί το 2014 με μοντέλο τον νόμο Μανιάτη (4001/2011), αγνοώντας πλήρως το γεγονός ότι τμήμα τους βρίσκεται στη λιβυκή πλευρά των περιοχών που καλύπτονται από το αποκαλούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Το ενδιαφέρον της Chevron, λίγο μετά από εκείνο που έχει εκδηλωθεί από την ExxonMobil, εκλαμβάνεται μεν ως μια αντανακλαστική αντίδραση των μεγάλων ενεργειακών κολοσσών των ΗΠΑ μετά την επάνοδο Τραμπ («drill baby drill»), γίνεται δε αντιληπτή και ως μια σαφής κίνηση αναγνώρισης της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με βάση τα διεθνώς ισχύοντα (με επήρεια των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες) και όχι τις ιδιόρρυθμες απόψεις της Αγκυρας περί νησιών δίχως άλλα δικαιώματα πέρα από 6 ν.μ. αιγιαλίτιδας ζώνης.
Είναι προφανές ότι ο τρόπος με τον οποίο θα εξελιχθούν τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες οι εργασίες για την ηλεκτρική διασύνδεση, θα επηρεάσουν και τις ελληνοτουρκικές επαφές, ιδιαίτερα καθώς οι μέχρι πρότινος επικοινωνίες ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα δεν έδωσαν λύση στην εκκρεμότητα του Great Sea Interconnector. Οι εξελίξεις θα επηρεάσουν, βεβαίως, και το χρονοδιάγραμμα των επόμενων ελληνοτουρκικών επαφών και σε ανώτατο επίπεδο, σε μια περίοδο όπου γενικά η κατάσταση στην Αγκυρα έχει αποκτήσει και χαρακτηριστικά εσωτερικής πολιτικής αναταραχής.
