Του Βασίλη Παπακώστα, επιπλέον στοιχεία Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης.
Δημοσιεύθηκε στην “ΠΤΗΣΗ”, τεύχος 44, Ιανουάριος 2024.
Το πρώτο ζήτημα που ανακύπτει στην περίπτωση για τον οπλισμό των F-35A, είναι ότι το ελληνικό οπλοστάσιο δεν διαθέτει καν βασικά συστήματα για να υποστηρίξει την αξιοποίησή τους, όπως για παράδειγμα βλήματα αέρος-αέρος WVR (Within Visual Range, δηλαδή μικρής εμβελείας). Να θυμίσουμε ότι στο αεροσκάφος είναι σήμερα πιστοποιημένοι δυο πύραυλοι αυτής της κατηγορίας, ο AIM-9X και ο AIM-132 ASRAAM (Advanced Short Range Air-to-Air Missile), κανένας από τους οποίους δεν βρίσκεται σε ελληνική υπηρεσία.
Το δεύτερο και ακόμη μεγαλύτερο ζήτημα είναι ότι αφήνει ανοικτό «παράθυρο» στην αμερικανική πλευρά να ασκεί πιέσεις κατά το δοκούν, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των F-15H (στην επιλογή της ελληνικής «αγοράς του αιώνα») και των βομβών AGM-130 (η μη αποδέσμευση του όπλου μακρού πλήγματος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τελική προτίμηση των F-16 PXIII) ή των F-16C/D Block 52+ Advanced και των AGM-158A (αν και με την επεξήγηση ότι ο πύραυλος cruise JASSM δεν ήταν τότε ακόμη πιστοποιημένος στο F-16). Φυσικά το πλέον πρόσφατο παράδειγμα είναι η σημαντική καθυστέρηση στην απάντηση στο ελληνικού αιτήματος για τα F-35A και -δυστυχώς- την σύνδεσή του με το αντίστοιχο τουρκικό αίτημα για την απόκτηση-αναβάθμιση των F-16V.
Υπογραμμίζεται ότι την τακτική της εξαρχής επιλογής των όπλων, χρησιμοποίησε η πλειονότητα των μελλοντικών χρηστών του F-35 που προέρχονται από την Ευρώπη και δεν ανήκουν στην αρχική κοινοπραξία του προγράμματος JSF, όπως η Ελβετία, Φιλανδία, Νορβηγία, Γερμανία και Τσεχία. Εξαίρεση αποτελεί η Πολωνία και το Βέλγιο. Σχετικά με την Πολωνία να διευκρινίσουμε ότι, ενώ η σχετική γνωστοποίηση για την έγκριση πώλησης των F-35 χρονολογείται από το Σεπτέμβριο του 2019, ήδη από το 2014 και το 2016, είχαν αποδεσμευτεί οι AGM-158A JASSM και AGM-158B JASSM ER για χρήση από τα F-16C. Άρα θα ήταν μάλλον παράδοξο να προκύψουν για τη Βαρσοβία θέματα αποδέσμευσής τους και για χρήση από τα F-35A!
Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι η γνωστοποίηση στο Κογκρέσο για την αγορά του F-35 από την Ελβετία περιλαμβάνει AIM-9X Block II+ και GBU-54 JDAM, της Φινλανδίας AIM-9X Block II+, GBU-53/B SDB II, AGM-154C-1 JSOW, AGM-158B-2 JASSM ER και GBU-31 JDAM, της Νορβηγίας AIM-120D ή AIM-120C8 (αργότερα γνωστούς ως AIM-120D), της Γερμανίας AIM-120C8, AGM-158B/B2 JASSM ER, GBU-53/B SDB II, GBU-31 και AIM-9X Block II+ (παρά την εκτεταμένη χρήση και εγχώρια παραγωγή του IRIS-T) και της Τσεχίας AIM-120C8, GBU-53/B SDB II, GBU-31 JDAM και AIM-9X Block II/II+.
Σε μεταγενέστερη γνωστοποίηση, τον Οκτώβριο του 2023, η Φινλανδία εκδήλωσε την πρόθεση απόκτησης 150 βλημάτων AGM-88G AARGM-ER κόστους $500 εκ. Στην ανακοίνωση της DSCA δεν γίνεται αναφορά σε τύπο αεροσκάφους, αλλά πιθανώς τα βλήματα προορίζονται αρχικά για τα F/A-18C/D. H Ιταλία, επίσης χρήστης του IRIS-T, προχώρησε σύμφωνα με LOA που υπογράφηκε τη 19/11/2021, στην απόκτηση AIM-9X Block II/II+ για τα F-35A/B με αναμενόμενες παραδόσεις το 2026 από τη Lot 23.
Από τα ανωτέρω συνάγεται περιορισμένο ενδιαφέρον για το AARGM-ER, αφού εκτός της Φινλανδίας αυτό περιορίζεται στην Αυστραλία και τη USAF, γεγονός μάλλον παράδοξο που πιθανά σχετίζεται με το υψηλό κόστος του βλήματος. Από τις αναφορές καταγράφουμε την απουσία του AIM-120 για την Φιλανδία και την Ελβετία που πιθανά συνδέονται με το βλήμα Meteor. Για το JASSM ER υπάρχει ενδιαφέρον και από άλλους χρήστες πέραν της Αμερικανικής Αεροπορίας και όπως προκύπτει δεν υπάρχουν ενδοιασμοί για την αποδέσμευση του για τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
Για τις βόμβες JDAM και LJDAM αλλά και τις SDB I/SDB II υπάρχει γενικευμένο ενδιαφέρον. Σημειώνεται ότι το Ισραήλ δρομολογεί την πιστοποίηση κάποιων δικών του όπλων στο F-35, όπως οι πύραυλοι αέρος-αέρος Python 5 και Derby και η οικογένεια βομβών SPICE 1000/2000, με πιθανό ελληνικό ενδιαφέρον ειδικά για τις τελευταίες (αν και μόνο για εξωτερική ανάρτηση). Η οικογένεια SPICE πρωταγωνιστεί στις πολεμικές επιχειρήσεις στη Γάζας χάρις στα ακριβή πλήγματα που επιτυγχάνει.
Να σημειώσουμε ότι τον περασμένο Νοέμβριο έγινε γνωστό ότι το Κογκρέσο ενέκρινε κονδύλι ύψους $320 εκ. για την κατασκευή όπλων της οικογένειας SPICE από τη Rafael USA, που θα παραχωρηθούν στη συνέχεια στο Ισραήλ. Αν και διευκρινίστηκε ότι η εν λόγω προμήθεια είχε αποφασισθεί πριν τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, εν τούτοις δεν είναι άσχετη με την επιδίωξη των Αμερικανών για μείωση των παράπλευρων απωλειών με χρήση όπλων ακριβείας, καθώς τις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης εθεάθησαν αεροσκάφη F-16I εξοπλισμένα με παλαιού τύπου βόμβες M117 των 750 λιβρών (εξακολουθούν να υπάρχουν και το ελληνικό οπλοστάσιο). Για το βλήμα JSM υπάρχει πρόθεση απόκτησης από τη κατασκευάστρια Νορβηγία, τη Φιλανδία, αλλά και την Ιαπωνία.
Σε ότι αφορά τις φορτώσεις όπλων στο F-35, εσωτερικά στις θέσεις 4 και 8 των αποθηκών, μπορούν να μεταφερθούν από δύο βόμβες GBU-31/32 JDAM, GBU-12 Paveway II, Paveway IV (μόνο για το F-35B STOVL), GBU-39 SDB I (σε διαμόρφωση 2×4), και GBU-49 EP Paveway II με δυνατότητα πλήγματος σε κινούμενους στόχους.
Στις εσωτερικές θέσεις 5 και 7 αλλά και στις 4 και 8 φορτώνονται έως τέσσερα βλήματα αέρος-αέρος AIM-120C/D, ενώ δύο βλήματα AGM-154A/C JSOW φέρονται στις θέσεις 4 και 8.
Ωστόσο στο F-35 Block 4 θα ενσωματωθούν συνολικά 17 νέα όπλα και ειδικά για την εσωτερική αποθήκη οπλισμού προορίζονται: αντιπλοϊκός πύραυλος JSM, βόμβες SDB II (σε διαμόρφωση 2×4), πύραυλοι αέρος-αέρος AIM-132 ASRAAM και Meteor, AARGM-ER, SPEAR και JSOW C-1 (είναι επίσης προγραμματισμένη και η εσωτερική μεταφορά AIM-9X). Επιπλέον, πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι το US Navy ενδιαφέρεται για την ολοκλήρωση του AGM-158A JASSM και μάλιστα στην απλή έκδοση και όχι στην έκδοση JASSM-ER, που αποκτά η USAF και του προηγμένου AGM-158C3 LRASM-ER σε εξωτερική ανάρτηση, όπως και AGM-179 JAGM για εσωτερική ανάρτηση, πιθανά σε 4πλη διάταξη με χρήση του εκτοξευτή BRU-61 του GBU-39 ή του αντίστοιχου του SPEAR.
«Πτήση» Ιανουάριος 2024: Τα F-35A έρχονται, τι όπλα θα χρειαστούν, πότε και… γιατί!
Τα όπλα αέρος-αέρος
Το πρώτο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί για τον απαραίτητο οπλισμό των ελληνικών F-35 είναι για βλήματα WVR (μικρής εμβέλειας), που σε κάποιες από τις υφιστάμενες επιλογές (AIM-9X), αλλά και σε άλλες δυνητικές (AIM-2000/IRIS-T), αφορούν σε εξωτερική, υποπτερυγική τοποθέτηση του όπλου (μόνο ο βρετανικός , ΑΙΜ-132 μπορεί να τοποθετηθεί εσωτερικά).
Η προτίμηση της Πολεμικής Αεροπορίας στον AIM-2000/IRIS–T είναι εύλογη αλλά επίσης δεδομένη είναι η… απροθυμία της ελληνικής πλευράς να αναλάβει το κόστος της πιστοποίησης που θα απαιτηθεί (ή τουλάχιστον όχι από μόνη της). Συνεπώς είναι μάλλον μονόδρομος η απόκτηση του AIM-9X Block II/II+, που είναι η μοναδική πλέον έκδοση του Sidewinder σε παραγωγή. Ο οποίος θα μπορούσε να αποκτηθεί και για τα F-16V, με εναλλακτική λύση την παραμονή των Viper σε AIM-2000 (αν και σε αυτή την περίπτωση απαιτείται άμεση ενίσχυση του αριθμού τους).
Να υπογραμμίσουμε ότι το παλαιότερο εμπάργκο πώλησης του AIM-9X στα μέλη της κοινοπραξίας του IRIS-T/AIM-2000 έχει αρθεί στην πράξη με χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Σαουδική Αραβία και πιο πρόσφατα η Ιταλία, οι οποίες διαθέτουν ή έχουν παραγγείλει αμφότερους τους πυραύλους.
Όπως γράψαμε και στο τεύχος Οκτωβρίου 2023 («Πτήση» 40), το ενδιαφέρον για την πιστοποίηση του AIM-2000 στο F-35 είναι σήμερα ανύπαρκτο, αφού η Νορβηγία που πρωτοστατούσε, υπαναχώρησε. H Νορβηγική Βασιλική Αεροπορία διαθέτει ήδη απόθεμα AIM-9X, που είχε αποκτήσει την προηγούμενη δεκαετία για το αντιαεροπορικό σύστημα NASAMS (National Advanced Surface-to-Air Missile System), σε συνδυασμό με AMRAAM. Άρα η πιστοποίηση και IRIS-T/AIM-2000 δεν αποτελεί γι’ αυτήν υψηλή προτεραιότητα. Η κατάσταση όμως μπορεί να αλλάξει στο μέλλον εάν με την εισαγωγή του Lightning II σε χρήση στη Luftwaffe (ήδη χρήστη του AIM-2000), μαζί με την Ελλάδα (μελλοντικά) και την Ισπανία (αν και όταν παραγγείλει F-35), αναζωπυρώσει και ιταλικό ενδιαφέρον και ίσως δημιουργήσουν έτσι μια δυναμική.
Ο AIM-9X, ως βλήμα αερομαχίας εξασφαλίζει υψηλή ευελιξία και δυνατότητα εμπλοκής στόχων με μεγάλη απόκλιση από το διαμήκη άξονα- HOB (High Off Boresight), ενώ στην αρχική του έκδοση παρείχε τη δυνατότητα βολής μόνο σε διαμόρφωση LOBL (Lock On Before Launch, κλείδωμα στόχου πριν την εκτόξευση). Επεκτάθηκε και σε LOAL (Lock On After Launch, κλείδωμα μετά την εκτόξευση) στον Block II (IOC το 2015), ο οποίος με νέα μονάδα ζεύξης δεδομένων και πυροσωλήνα DSU-41/B AOTD (Active Optical Target Detector) απέκτησε την ικανότητα εμπλοκής του στόχου υπό οποιαδήποτε κατεύθυνση προσβολής.
Η πλέον εξελιγμένη έκδοση Block II+, που παράγεται από το 2017, έχει περαιτέρω αυξημένη ικανότητα εμπλοκής στόχων με HOB και η εμβέλειά του (κάτω από ιδανικές συνθήκες) ξεπερνά τα 32 km, λόγος για τον οποίο χαρακτηρίζεται ως «Νear BVR». Προκειμένου να επιτύχει τέτοιες επιδόσεις, αναφέρεται ότι έχει δυνατότητα εγκλωβισμού του στόχου εκτός της εμβέλειας του ερευνητή του, εκμεταλλευόμενος δεδομένα που του παρέχει το ραντάρ του αεροσκάφους μέσω ανοδικής ραδιοζεύξης, που επιπλέον αυξάνουν τις ικανότητές του σε αντίξοες καιρικές συνθήκες.
Το δεύτερο ερώτημα σχετικά με τον οπλισμό αέρος-αέρος αφορά στον τομέα των πυραύλων αέρος-αέρος BVR (Beyond Visual Range, μεγάλης εμβελείας), καθώς ο Meteor έχει μπει πλέον στην εικόνα λόγω του συνδυασμού της απόκτησής του για τα Rafale F3R και του γεγονότος ότι αυτός βρίσκεται σε τροχιά πιστοποίησής του και στα F-35A/Β, με χρηματοδότηση από την Ιταλία και τη Μεγάλη Βρετανία.
Με χρονικό ορίζοντα διαθεσιμότητας την περίοδο 2026-2027 (άρα νωρίτερα από την αναμενόμενη παράδοση των F-35A στην ΠΑ), παρέχει εναλλακτική επιλογή έναντι του AIM-120D3 και σε άλλες χώρες-χρήστες του πυραύλου της MBDA, όπως η Γερμανία, η Ελλάδα και η Νότια Κορέα. Το Βερολίνο βέβαια είχε συμπεριλάβει την πρόθεση αγοράς 108 AIM-120C-8 όταν παρήγγειλε τα 35 F-35A τον Δεκέμβριο του 2022, αριθμός που είναι σίγουρα μικρός. Έτσι δεν αποτέλεσε έκπληξη όταν, λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 2023 ανακοινώθηκε μέσω DSCA η δυνητική πώληση στη Γερμανία 969 AIM-120C-8, αξίας €2,61 δις για ένα σύνολο AMRAAM που μπορεί έτσι να φτάσει τους 1.074 πυραύλους.
H πιστοποίηση του Meteor, ειδικά για την Πολεμική Αεροπορία παρέχει τη δυνατότητα τα μελλοντικά F-35A να μπορούν να αντλούν από ένα μικτό απόθεμα, το οποίο θα αξιοποιούν μαζί με τα Rafale (με απαραίτητη τη σημαντική διεύρυνση του από τις μικρές σημερινές ποσότητες) και από AIM-120 (από κοινού με τα F-16V).
Ο Meteor, σύμφωνα με δημοσιοποιημένα στοιχεία, αναπτύσσει μέγιστη ταχύτητα 4+ Mach που του επιτρέπει να εκτελεί ελιγμούς υψηλής φόρτισης στα όρια του «φακέλου» εμπλοκής, που (σύμφωνα με τον ιστότοπο της ΠΑ) φθάνει τα 200 km. Επίσης, σύμφωνα με παλαιότερη ενημέρωση του κατασκευαστή, η NEZ (Νo Εscape Ζone, ζώνη μη διαφυγής) φτάνει τα 100 km, η οποία είναι τουλάχιστον 3 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη άλλων BVRAAM σε προσβολή από το πρόσθιο ημισφαίριο και και 5-6 φορές από το οπίσθιο.
H χρήση αμφίδρομης ζεύξης είναι εξαιρετικά σημαντική και επιτρέπει τη δυνατότητα re-targeting (επαναστοχοποήσης) από τον χειριστή και επιπλέον την αξιοποίηση δεδομένων (κινηματική κατάσταση του βλήματος) για την πρόσκτηση του στόχου. Το βλήμα μπορεί επίσης να επιχειρήσει με δεδομένα στοχοποίησης από άλλο φορέα (μαχητικά, ΑΣΕΠΕ, πλοία επιφανείας), αποδεσμεύοντας το αεροσκάφος-φορέα από την εμπλοκή.
Στην τερματική φάση εμπλοκής χρησιμοποιείται ενεργός ερευνητής παλμικού ντόπλερ, ζώνης συχνοτήτων Ku (12-18GHz). Όπως έχουμε γράψει και με άλλη ευκαιρία, ο κινητήρας του Meteor, που αποτελεί και το μεγάλο πλεονέκτημά του, είναι στερεού καυσίμου, μεταβλητής ροής-VFDR (Variable Flow Ducted Rocket) της Bayem Chemie, τεχνολογίας Ramjet. Επιτρέπει τη διαχείριση της ώσης (και την ανάλωση καυσίμου) ανάλογα με το επιθυμητό προφίλ πτήσης, ενώ λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια της εμπλοκής προσδίδοντας κινηματικές επιδόσεις τριπλάσιες σε σχέση με τους «κλασικούς» κινητήρες στερεών καυσίμων. Αυτό εξασφαλίζει διατήρηση αποθέματος ενέργειας για την τερματική φάση και την ικανότητα εκτέλεση βίαιων ελιγμών συρρικνώνοντας τα περιθώρια διαφυγής του στόχου.
Το βλήμα που θα χρησιμοποιείται στο F-35A θα είναι πρακτικά το ίδιο με τα Rafale F3R, με τη διαφορά ότι έχει τροποποιηθεί ένα ουραίο πτερύγιο ώστε να μπορεί να αναρτηθεί στην εσωτερική αποθήκη οπλισμού και έχουν γίνει οι ανάλογες προσαρμογές συμβατότητας στο λογισμικό καθοδήγησης. Σε stealth mode το JSF θα μπορεί να φέρει έως τέσσερα βλήματα στις θέσεις ανάρτησης 4, 5, 7 και 8, αλλά δεν είναι συμβατό με το Sidekick (δηλαδή να προσθέσει άλλα δυο Meteor) που έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για χρήση από τα βλήματα της οικογένειας AMRAAM.
Ανάλυση: F-35 Block 4 το διαβόητο TR-3 και τα προβλήματα του Lightning II (Μέρος Α)
Meteor ή AMRAAM για το F-35A
Ο AIM-120 AMRAAM (σύμφωνα με τον ιστότοπο της ΠΑ) έχει μέγιστη εμβέλεια στις εκδόσεων AIM-120C5/C7 τα 72 km, αλλά πιθανώς οι επιδόσεις μέγιστης εμβέλειας του «C7» να είναι υψηλότερες και (υπό ιδανικές συνθήκες) να υπερβαίνουν τα 100 km. Αναφορικά με κοινή προμήθεια που θα τροφοδοτήσει τόσο τα F-16V όσο και τα F-35A παρέχεται η επιλογής είτε του AIM-120C8 (πλέον γνωστού AIM-120D3) με βελτιώσεις (έναντι του «C7») που εστιάζονται στα ηλεκτρονικά και την μονάδα καθοδήγησης.
Ο AIM-120D3, που θα ξεκινήσει να παραδίδεται το 2023, χρησιμοποιεί ενσωματωμένο GPS στην αναβαθμισμένη IMU, νέα αμφίδρομη ζεύξη δεδομένων και βελτιωμένο λογισμικό για την εμπλοκή των στόχων. H μετατροπή του σε δικτυοκεντρικό βλήμα και η βελτίωση του υποσυστήματος πλοήγησης έχει ως αποτέλεσμα την επίτευξη μεγαλύτερης ακρίβειας και συνακόλουθα τη χρήση της βέλτιστης τροχιάς προς τον στόχο, άρα και την ανάλωση λιγότερης ενέργειας που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της εμβέλειας και τη μεγέθυνση ΝΕΖ στα 70 km (σύμφωνα με μη επιβεβαιωμένες πληροφορίες). Αναφέρεται ότι ο AIM-120D3, συγκριτικά με τον AIM-120C7 έχει εμβέλεια αυξημένη κατά 50%, στα 160 km.
H υιοθέτηση της βελτίωσης που ονομάζεται Sidekick στην αποθήκη οπλισμού του F-35A, με δυνατότητα μεταφοράς έξι βλημάτων εσωτερικά, δίνει ένα πλεονέκτημα στο AIM-120 που είναι σημαντικό, ειδικά στην εκτέλεση αποστολών CAP. Από την άλλη όμως ο Meteor, ακόμη και στην περίπτωση που συγκριθεί με τον καλύτερο σε επιδόσεις AMRAAM, τον AIM-120D3, διατηρεί πλεονέκτημα στην NEZ (που εκπορεύεται από την πρόωση VFDR). Από άποψη μέγιστης εμβέλειας ο πύραυλος της MBDA υπερέχει επίσης, αλλά η επίδοση του AIM-120D3 είναι πλέον πολύ κοντά. Σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη αναλύθηκε, μεγαλύτερη αξία έχει το εύρος της NEZ, παρά η μέγιστη εμβέλεια και η «Ζώνη Αδυναμίας Διαφυγής» απεικονίζει καλύτερα τις δυνατότητες ενός βλήματος.
Συμπερασματικά, πέραν των επιδόσεων, στην «υπόθεση εργασίας» μιας ελληνικής προμήθειας Meteor για τα F-35A, το ευρωπαϊκό βλήμα θα απολαμβάνει το πλεονέκτημα της κοινής υποστήριξης με τα υπάρχοντα για τα Rafale F3R. Από την άλλη και ο AIM-120D3 χρησιμοποιεί πολλά κοινά υποσυστήματα με τους AIM-120C5/C7. H ΠΑ διαθέτει σήμερα απόθεμα περίπου 280 AMRAAM, το οποίο δεν επαρκεί και για τον εξοπλισμό των νέων F-35A. Συνεπώς, ανεξάρτητα από την ενδεχόμενη επιλογή του Meteor, θεωρούμε άκρως απαραίτητη την απόκτηση επιπλέον AIM-120C7 για χρήση στα F-16V και στα F-35A.
H άλλη επιλογή είναι η απόκτηση AIM-120D3 που επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα F-16V. Η αυξημένη εμβέλεια του AIM-120D3 και το AESA ραντάρ AN/APG-83 SABR είναι ένας αποτελεσματικός συνδυασμός, αλλά δεν παρέχει πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του βλήματος. Υπενθυμίζεται ότι το AN/APG-83 SABR, σύμφωνα με δημοσιοποιημένα στοιχεία, παρέχει εμβέλεια αποκάλυψης 90 km για στόχο με RCS 1m2. Ωστόσο το AIM-120D3 είναι ένα βλήμα NEW (Network Enabled Weapon) με αμφίδρομη ζεύξη που μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως την Επίγνωση Κατάστασης-SA (Situational Awareness), που αποτελεί το μείζον πλεονέκτημα του F-35, η οποία εμπλουτίζεται σε ενοποιημένη μορφή από πολλές διαφορετικές πηγές. Μπορεί για παράδειγμα να αξιοποιήσει και πληροφορίες από άλλες εναέριες ή επίγειες/ναυτικές πλατφόρμες. Στην πρώτη περίπτωση EMB-145H, Rafale F3R ή F-16V που χρησιμοποιούν ζεύξη Link 16 μπορούν να παράσχουν δεδομένα στοχοποίησης υψηλής αξιοπιστίας.
Σημειώνεται ότι το F-35, για συνεργασία με άλλες πλατφόρμες χρησιμοποιεί ζεύξη Link 16, η οποία όμως είναι ανιχνεύσιμη και μπορεί να «προδώσει» τη θέση του αεροσκάφους. Για το λόγο αυτό το ολοκληρωμένο σύστημα επικοινωνιών AN/ASQ-242 του JSF περιλαμβάνει τρεις ζεύξεις δεδομένων: Link 16, VMF (Variable Message Format) και MADL (Multifunction Advanced Data Link). Η τελευταία, που είναι μια κατευθυντική ζεύξη με υψηλό ρυθμό μετάδοσης και χαρακτηριστικά LPI/LPD (Low Probability Intercept /Low Probability Detection) που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την επικοινωνία (προς το παρόν) με άλλα JSF.
Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στα όπλα αέρος-αέρος, η ιδανική επιλογή θα ήταν η απόκτηση συνδυασμού των κορυφαίων σήμερα BVR βλημάτων Meteor/AIM-120D3, που δεν είναι παράδοξη ή αντιοικονομική καθώς οι AMRAAM θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν από τα F-16V.
Σε επόμενα άρθρα μας θα εξετάσουμε και τα όπλα αέρος-εδάφους για τα F-35
