H Boeing ανακοίνωσε την πρώτη δοκιμή λειτουργικότητας σε AEW.Mk.1 Wedgetail της RAF, σε ένα από τα τρία πρώτα αεροπλάνα που βρίσκονται σήμερα σε διαδικασία τροποποίησης ως πλατφόρμες έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου για τη Βασιλική Αεροπορία.
Σχετικά με τα AEW.Mk.1, αντιγράφουμε από το τεύχος της «Πτήσης», Νοέμβριος 2023 και από το άρθρο
E-7 WEDGETAIL ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ AEW&C;
Ε-7, Ε-737, Wedgetail, Peace Eagle, Peace Eye, AEW.Mk.1. Με οποιοδήποτε όνομα και αν αποκαλείται το Boeing 737 AEW&C μετά την πρόσφατη επιλογή του από το NATO ως διάδοχο του E-3 AWACS, αναδεικνύεται de facto πλέον σε σημείο αναφοράς εναέριου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου της Δύσης. Από την άλλη, αν και φαινομενικά έχει αφήσει στο περιθώριο οποιαδήποτε άλλη σχετική πρόταση, το σύστημα εξακολουθεί να εμφανίζει ακόμη σε κάποιες πτυχές του επιχειρησιακή «ανωριμότητα», που ελπίζεται να εξαλείψει η ένταξή του σε υπηρεσία με την USAF.
AEW.Mk.1 Wedgetail
Τον Οκτώβριο του 2018 και με σημαντική καθυστέρηση αναφορικά με την ισχύουσα Λευκή Χάρτα Άμυνας που υπαγορεύει τους εξοπλισμούς το βρετανικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την πρόθεση αντικατάστασης των E-3D Sentry σε υπηρεσία με τη RAF. Η διαδικασία θα ήταν με ανάθεση, δηλαδή δεν θα διενεργείτο διαγωνισμός με πρόσκληση προτάσεων υποψηφιοτήτων, αλλά θα αγοράζονταν απευθείας Wedgetail. Αν και η διαδικασία ανάθεσης δικαιολογήθηκε λόγω ομοιοτυπίας με τα MRA1 (P-8A) Poseidon που είχε αγοράσει η RAF το 2016, εντούτοις κατακρίθηκε έντονα από πολλές πλευρές. Η Saab μάλιστα, που διεξήγαγε έντονη εκστρατεία στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά της απόφασης, υποστήριξε ότι, αν υπήρχε διαγωνισμός, θα μπορούσε επίσης να προσφέρει ομοιοτυπία με την τοποθέτηση του συστήματος Erieye ER πάνω σε Airbus A330MRTT σε υπηρεσία με τη RAF ως Voyager KC2/KC3.
Το θέμα ήταν ιδιαίτερα ακανθώδες για την Άμυνα του Ηνωμένου Βασιλείου, αφού το μέλλον των Sentry, τα οποία παραγγέλθηκαν το 1987 μετά την ακύρωση του προγράμματος BAE Nimrod AEW3, παλινδρομούσε για χρόνια ανάμεσα σε αντιφατικές αποφάσεις διαδοχικών κυβερνήσεων. Πιο συγκεκριμένα, ο στόλος των αρχικών επτά E-3D μειώθηκε σταδιακά μέσα στη δεκαετία του 2010, ως αποτέλεσμα απόφασης έναν χρόνο νωρίτερα να μην χρηματοδοτηθεί το πρόγραμμα Eagle που θα αναβάθμιζε τα αεροπλάνα στο πρότυπο Block 40/45 της USAF με προοπτική παραμονής τους σε υπηρεσία μέσα στη δεκαετία του 2020. Παρ’ όλα αυτά, το Δόγμα SDSR (Strategic Defence and Security Review) του 2015 υπαγόρευε τη διατήρησή τους έως το 2035. Η θέση αυτή όμως ανατράπηκε το 2019, όταν ανακοινώθηκε προγραμματισμός απόσυρσής τους-OSD (Out of Service Date) τον Δεκέμβριο του 2022 παράλληλα με τη δημοσιοποίηση της απόφασης αγοράς πέντε Wedgetail ως AEW.Mk.1, με απαίτηση εισόδου τους σε χρήση από το 2023! Το τέλος όμως των Sentry θα ερχόταν νωρίτερα, αφού το SDSR του 2021 μετακίνησε νωρίτερα την OSD στο τέλος εκείνης της χρονιάς και η έσχατη επιχειρησιακή πτήση Sentry πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2021. Τελικά τρία από τα αεροπλάνα πουλήθηκαν στη Χιλή, δύο εξ αυτών για αξιοποίηση και ένα για αποψίλωση ανταλλακτικών.
Η απόφαση υπέρ των βρετανικών E-7 επισημοποιήθηκε στις 22 Μαρτίου 2019 με ταυτόχρονη υπογραφή σύμβασης με τη Marshall Aerospace, που θα ήταν η ανάδοχος για τη μετατροπή των 737NG σε Wedgetail στις εγκαταστάσεις της στο Κέμπριτζ από τις αρχές του 2021. Σε μια προσπάθεια περικοπής του κόστους ($1,98 δις), δυο από τα αεροπλάνα θα προέρχονταν από μεταχειρισμένα επιβατικά (επιλογή που θα υποβοηθούσε και την ταχύτερη παράδοσή τους λόγω της επιβαρυμένης γραμμής συναρμολόγησης της Boeing), ενώ τα υπόλοιπα τρία θα ήταν καινούρια Boeing 737-700. O προγραμματισμός υπαγόρευε ότι (με την απαίτηση 24 μηνών για κάθε μετατροπή) το πρόγραμμα θα έπρεπε να ολοκληρωθεί έως το 2026. Τον Μάιο του 2020 όμως έγινε γνωστό ότι η Marshall απέτυχε να έλθει σε τελική συνεννόηση με την Boeing για την υλοποίηση της συμφωνίας, η οποία και ναυάγησε, προσθέτοντας έτσι άλλο ένα πρόβλημα στο πρόγραμμα.
Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς η Boeing υπέβαλε τη δική της πρόταση για ανάδοχο, επιλέγοντας την STS Aviation, ενώ το φθινόπωρο υπήρχαν ήδη φήμες για την περικοπή της βρετανικής αγοράς από πέντε σε τρία E-7, κάτι που επιβεβαιώθηκε στο SDSR 2021. Η εξέλιξη αυτή αντιμετωπίστηκε εξαιρετικά αρνητικά από τα βρετανικά νομοθετικά σώματα, θέση που δεν βελτιώθηκε καθόλου από τις δηλώσεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας ότι ο αριθμός των AEW.Mk.1 ίσως αυξηθεί τελικά σε πέντε, αν γίνουν διαθέσιμα επιπλέον κονδύλια.
Η όλη κατάσταση επιβαρύνθηκε και από τη γνωστοποίηση του υπουργείου Άμυνας ότι αφενός η αρχική επιχειρησιακή ετοιμότητα για τα αεροσκάφη θα καθυστερούσε, με προβλεπόμενη επίτευξη IOC το 2025, και αφετέρου ότι υπήρχε διαφωνία με την Boeing για την υποστήριξη των Wedgetail σε χρήση, με το θέμα να έχει οδηγηθεί σε διαιτησία.
Η RAF αναμένεται να παραλάβει πλέον το πρώτο AEW.Mk.1 την άνοιξη του 2025 αλλά θα χρειαστεί έως και δυο χρόνια για IOC, ώστε να ανακτήσει την ικανότητα που απώλεσε με την απόσυρση των Ε-3D τον Σεπτέμβριο του 2021. Για να διασφαλιστεί όμως ακόμη και αυτή η προοπτική, έχει ζητηθεί η βοήθεια της RAAF, με προσωπικό της RAF να έχει ήδη ενταχθεί στη 2η Μοίρα της Αυστραλιανής Αεροπορίας που αξιοποιούσε τα Wedgetail ήδη από το 2022.
