Πολύ πρόσφατα, η Π&Δ είχε δημοσιεύσει στο παρελθόν αρκετά άρθρα που σχετίζονται με την ανάγκη αγοράς νέων ή μεταχειρισμένων πλοίων για τις ανάγκες του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Το θέμα το έχουμε θίξει στα τεύχη 380 και 383 του περιοδικού μας, αλλά και πολλάκις από το site μας.
Το πρόβλημα δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Οι 3 μη εκσυγχρονισμένες Kortenaer θα έπρεπε να είχαν ήδη αποσυρθεί, προσφέροντας τα μηχανολογικά μέρη τους στις υπόλοιπες 6 εκσυγχρονισμένες, προκειμένου αυτές να συνεχίσουν να συνεισφέρουν μέχρι περίπου το 2025. Οι φρεγάτες ΜΕΚΟ200ΗΝ θα έπρεπε αντίστοιχα να έχουν εκσυγχρονιστεί, και να βρίσκονται σε ένα επίπεδο που θα μπορούσαν να προσφέρουν μέχρι και το 2040, έτος που κι αυτές θα έπρεπε είχαν δει την πόρτα της εξόδου, και νέα σύγχρονα πλοία θα έπλεαν στο Αιγαίο.
Τι έχουμε κάνει από όλα αυτά; Απολύτως τίποτα. Οι ΜΕΚΟ200ΗΝ συνεχίζουν να προσφέρουν με ότι καλό είχαν εφοδιαστεί την δεκαετία του ’90, οι μη εκσυγχρονισμένες S είναι κανονικά ενταγμένες στον Στόλο σα να μην τρέχει τίποτα με την ηλικία τους, και οι εκσυγχρονισμένες S συνεχίζουν να φέρουν τα όπλα που τοποθέτησαν επάνω τους οι Ολλανδοί στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Εντάξει, είμαστε υπερβολικοί, βάλαμε και από 1 ή 2 (ΕΛΛΗ και ΛΗΜΝΟΣ) Phalanx Mk1.
Σε κάθε περίπτωση, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό έχει 13 κύριες μονάδες στόλου, με ηλικίες που ξεπερνούν τον μέσο όρο ηλικίας των πληρωμάτων τους. Βέβαια, θα πει κάποιος, εδώ οι ΗΠΑ έχουν τα Β-52, με τους πιλότους που τα πετούν να είναι οι γιοι αυτοί που τα πετούσαν πριν 40 χρόνια, εμείς δεν θα κρατήσουμε τις φρεγάτες μας; Προφανώς, αλλά τα Β-52 δεν πλέουν μέσα σε θαλασσινό νερό, και εκσυγχρονίζονται ανά διετία.
Το ΠΝ δεν έχει επιλέξει την δύσκολη διατήρηση 13 παλαιών Μονάδων Στόλου απλά και μόνο για να γεμίζουν οι θέσεις στο Ναύσταθμο, αλλά γιατί είναι ο ελάχιστος αριθμός πλοίων με τα οποία θα μπορέσουν να βγουν οι αποστολές που πρέπει να εκτελέσει σε καιρό πολέμου. Αντιλαμβανόμαστε πως θα βρεθούν ευκαιριακοί “εισαγγελείς” να “κατακεραυνώσουν” την “εμμονή” του Ναυτικού στην διατήρηση ενός τόσο μεγάλου Στόλου, αλλά θα ζητήσουμε ή αυτοί οι κύριοι να εγκαταλείψουν τις κομματικές σκοπιμότητες, ή να βγουν από την γυάλα τους. Δυστυχώς για όλους μας, οι απέναντι δεν αστειεύονται πλέον, βρισκόμαστε στο χειρότερο σημείο τουρκικής επεκτατικότητας μετά το 1974. Όποιος θέλει το καταλαβαίνει.
H αλήθεια είναι πως θα μπορούσαμε να αγοράσουμε μεταχειρισμένα πλοία που αργά αλλά σταθερά αποδεσμεύουν άλλα ναυτικά, και να τα εντάξουμε στην δύναμη του Στόλου μας. Δυστυχώς όμως, τα περισσότερα μεταχειρισμένα πλοία που θα μπορούσαν να μας ενδιαφέρουν, όταν πουλήθηκαν εμείς ασχολούμασταν με “σοβαρότερα” θέματα, και τώρα οι επιλογές είναι περιορισμένες. Η Π&Δ έκανε το “λάθος” να παρουσιάσει τα μόνα διαθέσιμα πλοία που θα είχαν κάποια αξία για εμάς, τα αυστραλιανά Adelaide και τις γαλλικές LaFayette, αλλά τελικά βρεθήκαμε να κατηγορούμαστε για “προωθητές άχρηστων πλοίων” (ναι, γιατί τολμήσαμε και γράψαμε για τις LaFayette και τις Adelaide).
Το πρόβλημα είναι πως από σήμερα μέχρι και το 2025, το Ναυτικό χρειάζεται από 6 ως 9 νέα κύρια πλοία. Αφου λοιπόν οι όποιες “ευκαιρίες” έχουν πετάξει, και τα πλοία που έχουν απομείνει δεν μας κάνουν, ας εξετάσουμε την αγορά νέων πλοίων. Αν υποθέσουμε πως μια πλήρως εξοπλισμένη φρεγάτα γενικής χρήσης, μαζί με τα όπλα της, κοστίσει περίπου 700 με 800 εκ. ευρώ, θα πρέπει να δαπανήσουμε ένα ποσό από 4,2 μέχρι 7,2 δις ευρώ για την ανανέωση του Στόλου! Όσο κι αν αυτό είναι αναγκαίο, δεν είναι εφικτό, με την οικονομική κατάσταση όχι μόνο την σημερινή, αλλά ούτε και την αυριανή ή την μεθαυριανή. Δεν υπάρχουν αυτά τα λεφτά, όχι μόνο για νέα πλοία, αλλά για τίποτα. Η πικρή εμπειρία του εκσυγχρονισμού των F-16, αλλά και του μη εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ το αποδεικνύει περίτρανα.
Αν λοιπόν χρειαζόμαστε 6 ως 9 νέα πλοία, τότε έχουμε προφανώς πρόβλημα. Καθώς η υπόθεση “6 ως 9” δεν θα μας βοηθήσει στους συλλογισμούς μας, ας υποθέσουμε πως απαιτούνται 8 νέα πλοία, για αντικατάσταση των 9 Kortenaer, σε βάθος περίπου 10ετίας. Από αυτά, ας υποθέσουμε πως τα δυο θα είναι οι δυο φρεγάτες κλάσης Belh@rra/FTI που θα αγοραστούν με χρήματα από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων, και θα έρθουν για να καλύψουν το μεγάλο κενό στην αεράμυνα περιοχής του Στόλου, με τους πυραύλους ASTER 30 που ελπίζουμε ότι θα φέρουν. Συνεπώς απαιτούνται άλλα 6 πλοία τα οποία θα πρέπει να είναι αυτό που λέμε “γενικής χρήσης”, με προσανατολισμό στο ASW, αλλά και υψηλές δυνατότητες αντιαεροπορικής άμυνας.
Πύραυλοι αεράμυνας Barak 8 για τις κορβέτες Sa’ar-6 του Ισραήλ
Τέτοιες φρεγάτες φυσικά κυκλοφορούν πολλές, το πρόβλημα όμως είναι πως θα τις αγοράσουμε. Τα χρήματα από τα γαλλικά ομόλογα επαρκούν για τις δυο Belh@rra όπως δείχνουν όλες οι πληροφορίες, από εκεί και πέρα… το χάος. Πως θα βρεθεί ένα ποσό 5 δις ευρώ, σε βάθος 10ετίας (υπολογίζουμε ανταλλακτικά και συντήρηση); Μήπως να το μειώναμε το ποσό, σε κάτι περισσότερο “διαχειρίσιμο”; Για παράδειγμα, ένα ποσό 2 με 2,5 ή 3 δις ευρώ, μήπως φαντάζει πιο “εύκολο”; Το θέμα είναι πως μπορούμε να πάμε σε ένα τέτοιο ποσό, που θα επέτρεπε “δόσεις” 200 με 300 εκ. ευρώ ετησίως για τον Στόλο.
Υπάρχουν δυο τρόποι για να μειώσουμε το κόστος αγοράς νέων πλοίων. Ή μειώνουμε τα πλοία από 6 σε 4 ή 3, ή μειώνουμε το μέγεθος των πλοίων. Οι άλλοι τρόποι που προτείνουν μερικοί, δυστυχώς έχουν να γίνουν σε αυτό τον πλανήτη περίπου 2000 χρόνια (κάπου στο παλαιό Ισραήλ). Καθώς λοιπόν πρέπει να είμαστε πραγματιστές, το σημερινό μας ερώτημα είναι ΑΝ μπορεί το Ελληνικό ΠΝ να αντικαταστήσει τις 6 εκσυγχρονισμένες Kortenaer με σύγχρονες κορβέτες.
Στο τεύχος 380 έχουμε δώσει έναν σαφή ορισμό του τι είναι κορβέτα. Γράφει ο συντάκτης μας Κώστας Καρναβάς:
Σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης πολεμικών πλοίων που ακολουθεί το ΝΑΤΟ (STANAG 1166) και χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία κ.ά., ως κορβέτα ορίζεται ένα μικρό πλοίο συνοδείας μήκους 60-100 μέτρων με πρωταρχικό ρόλο τη διεξαγωγή ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW), ενώ τον χαρακτηρισμό φρεγάτα λαμβάνει το πλοίο με μήκος που ξεκινά από τα 75 μέτρα και φθάνει έως και τα 150. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή της ταξινόμησης STANAG 1166 δεν είναι αυστηρή και παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις, ακόμη και ανάμεσα στις ναυτικές δυνάμεις χωρών-μελών του ΝΑΤΟ. Σε κάθε περίπτωση, τα πολεμικά πλοία, που έχουν μήκος που φθάνει ή ξεπερνά ελαφρώς τα 100 μέτρα και που αναλαμβάνουν την εκπλήρωση αποστολών οι οποίες εμπίπτουν στο φάσμα που περιγράφηκε παραπάνω, αποτελούν την κατηγορία των ελαφρών φρεγατών.
Τα πλοία της συγκεκριμένης κατηγορίας έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν ικανοποιητικά το σύνολο των ρόλων και των καθηκόντων που συχνά αναλαμβάνουν μεγαλύτερα πολεμικά, όπως οι φρεγάτες, με μήκος που ξεπερνά τα 110 μέτρα και έχουν εκτόπισμα της τάξης των 3.500-5.000 τόνων. Άλλωστε, παρόμοιου μεγέθους πλοία είναι -όπως προαναφέρθηκε- και οι εν ενεργεία φρεγάτες του ΠΝ. Εν προκειμένω, το μικρότερο μήκος και εκτόπισμα των ελαφρών φρεγατών έχει σαφώς θετική επίπτωση στον περιορισμό του κόστους ναυπήγησης σε σχέση με τα μεγαλύτερα πλοία, χωρίς όμως να γίνονται μεγάλοι συμβιβασμοί που να επιδρούν αρνητικά στις επιχειρησιακές δυνατότητες αυτών των πλοίων, πάντα σε σύγκριση με τις πιο ευμεγέθεις φρεγάτες. 
Το θέμα είναι πως ιστορικά το ΠΝ δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με κορβέτες. Για την ακρίβεια, ακόμη κι αν είχε ασχοληθεί (που είχε, τα στελέχη του γνωρίζουν και σκανάρουν οτιδήποτε πλέει στον πλανήτη), δεν είχε εντάξει πρόσφατα στις τάξεις τους κάποια κορβέτα, ένα πλοίο θα έλεγε κανείς ιδανικό για τις ανάγκες του Αιγαίου από πλευράς μεγέθους. Στην Ελλάδα η κορβέτα εθεωρείτο ο ιδανικός συμβιβασμός ανάμεσα στις πυραυλακάτους και τις φρεγάτες, ένα πλοίο με ικανή δύναμη πυρός που θα μπορούσε να εκτελέσει σχεδόν ή και όλες τις αποστολές μια φρεγάτας.
Όμως, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 αποφασίστηκε η αγορά δυο φρεγατών κλάσης Kortenaer, αντί για παράδειγμα η αγορά περισσότερων κορβετών κλάσης Descubierta. Φυσικά οι Kortenaer ήταν πολύ ισχυρότερες στο ανθυποβρυχιακό αγώνα, έναν τομέα που τότε το Τουρκικό Ναυτικό ενισχυόταν. Επίσης η Ελλάδα επιθυμούσε δυο πλοία σαν ναυαρχίδες των δυο ομάδων κρούσης των αντιτορπιλλικών που αποτελούσαν τότε τον στόλο. Το θέμα όμως είναι πως ούτε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 πήγαμε προς κορβέτες, αλλά επιλέξαμε τις MEKO200HN, αντί για τις μικρότερες ΜΕΚΟ100. Φυσικά τότε οι Τούρκοι είχαν ήδη επιλέξει 4 ΜΕΚΟΤΝ και θα αγόραζαν άλλες 4, αλλά κι αυτοί με τις πρώτες έπρεπε να απαντήσουν στην αγορά των 2 κλάσης S…
Την δεκαετία του ’90 οι Knox από τις ΗΠΑ και οι υπόλοιπες 8 Kortenaer από την Ολλανδία ήταν η προφανής επιλογή. Δεν υπήρχαν κορβέτες προς διάθεση, και η Τουρκία παρέλαβε με την σειρά της Knox και O.H.Perry. Φυσικά οι Τούρκοι εκσυγχρόνισαν τις μισές Perry με Mk41, ενώ εμείς μείναμε στον “ηλεκτρονικό” εκσυγχρονισμό των S. Σε κάθε περίπτωση, οι δυο στόλοι μετατράπηκαν σε στόλους φρεγατών.
Κορβέτες Gowind, θα μπορούσε να είναι μια λύση για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό;
Τον φαύλο (;) κύκλο έσπασε πρώτη η Τουρκία με το πρόγραμμα MILGEM. Έριξε (και ρίχνει ακόμη) στην θάλασσα 4 κορβέτες που δείχνουν δυναμικές και σύγχρονες. Το θέμα είναι πως η Τουρκία ίσως δεν το έκανε τόσο λόγω κόστους, όσο και λόγω απόκτησης εμπειρίας στην σχεδίαση και κατασκευή μεγάλων πλοίων. Η εμπειρία αυτή θα μετουσιωθεί στις φρεγάτες TF-100/TF-2000. Η κορβέτα MILGEM είναι κορβέτα μεν, αλλά ο οπλισμός της παραπέμπει περισσότερο σε μεγάλη πυραυλάκατο, ενώ έχουν ακουστεί και κάποιες αρνητικές κριτικές για τις επιδόσεις της.
Το Αιγαίο είναι μια δύσκολη θάλασσα, με ανέμους και κύματα που μπροστά τους ακόμη και ωκεανοί δείχνουν περισσότερο “ήσυχοι”. Καθώς το ΠΝ θα πρέπει να πολεμήσει και σε νηνεμίες, αλλά και σε 10 μποφώρ (περίπτωση Ιμίων), απαιτούνται πλοία που όχι μόνο μπορούν να πλεύσουν με δύσκολες καταστάσεις θάλασσας, αλλά και να μπορούν να πολεμήσουν σε τέτοιες καταστάσεις. Επειδή το τελευταίο ακούγεται περισσότερο “επικό”, θα ξεκαθαρίσουμε ότι “πολεμώ” στην περίπτωση αυτή είναι, “λειτουργούν οι αισθητήρες μου, και μπορώ να εκτοξεύσω τους πυραύλους μου”. Εδώ παίζει έναν κρίσιμο ρόλο το μέγεθος. Κι εδώ είναι που στηρίζονται οι υπέρμαχοι των φρεγατών.
Η αλήθεια είναι πως το ΠΝ δεν ενδιαφέρεται για κορβέτες ίσως ακόμη και σήμερα. Από όσα έχουν γίνει γνωστά, δεν εξετάζεται η λύση για παράδειγμα κορβετών Gowind αντί των Belh@rra. Εδώ βέβαια θα πρέπει να πούμε πως με τις Belh@rra το ΠΝ θα αποκτήσει μετά από πολλά χρόνια επιτέλους δυνατότητα αεράμυνας περιοχής, ενώ ταυτόχρονα θα έχει και δυνατότητα υποστρατηγικής κρούσης με τους mcdN (SCALP Naval). Αν λοιπόν οι Γάλλοι δεν επιμένουν για αποκλειστική προσφορά Belh@rra (μιλάμε για αγορά με τα κέρδη των ομολόγων), τότε πιθανόν το ΠΝ θυσιάζει ίσως και 4 Gowind για την απόκτηση δυο Belh@rra. Δεν το κρίνουμε, αν έτσι πράγματι συμβαίνει το ΠΝ θα έχει τους δικούς του λόγους. Και εδώ θα πούμε πως σεβόμαστε απόλυτα τις γνώσεις και την κρίση των ανθρώπων του ΠΝ.
Θα το ξαναπούμε, το Αιγαίο είναι δύσκολη θάλασσα. Οι άνθρωποι του ΠΝ περνούν μέρες, βδομάδες στη θάλασσα, ξέρουν πολύ καλά από το απίστευτο “κοπάνημα” του Αιγαίου. Αυτό που πιθανόν φοβούνται αρκετά ναυτικά, αλλά και κάποιοι επιτελείς του ΠΝ, είναι ότι πολλά οπλικά συστήματα θα βγουν εκτός παραμέτρων βολής σε συνθήκες θαλάσσης με πολλά μποφόρ. Πράγματι ένα πλοίο με το μέγεθος Sa’ar 6 μπορεί να φέρει οπλισμό καταδρομικού, αλλά το θέμα είναι μέχρι ποια κατάσταση θάλασσας μπορεί να τον χρησιμοποιήσει. Αυτό είναι ίσως το θεμελιώδες θέμα στο μυαλό των σχεδιαστών του ΠΝ.
Το θέμα όμως είναι πως από την εποχή των Descubierta και των πρώτων ΜΕΚΟ100 έχουν γίνει άλματα στην ναυπηγική. Πολλά ναυτικά βάζουν σε υπηρεσία πλοία με εκτόπισμα κορβετών, όπως το Γερμανικό ή το Ισραηλινό (και φυσικά το Τουρκικό). Ακόμη και τα αμερικανικά LCS δεν μπορούν να θεωρηθούν αμιγώς φρεγάτες, και είναι σαφές πως τα περισσότερα ναυτικά κινούνται προς μικρότερου εκτοπίσματος πλοία. Θα πρέπει λοιπόν να κάνει και η Ελλάδα το ίδιο;
Ολλανδική Φρεγάτα Damen SIGMA, θα μπορούσε να είναι μια λύση για το ΠΝ;
Στο κείμενο έχουμε τοποθετήσει παλαιότερες παρουσιάσεις κορβετών, όπως η ελληνική ALS 100, η γαλλική Gowind, η Damen Sigma. Αυτές θα μπορούσαν να ήταν μια καλή βάση συζήτησης, για πλοία που θα μπορούσαν να είναι πλήρως λειτουργικά και ετοιμοπόλεμα με κόστος 1 με 1,2 δις η τριάδα, εξοπλισμένα με 8 αντιπλοϊκούς πυραύλους Harpoon, Exocet ή NSM, έναν 8πλό Mk41 με ESSM Block II, ανθυποβρυχιακές τορπίλες, ραντάρ 3D και ότι άλλο πρέπει να έχει ένα τέτοιο πλοίο (Phalanx ή RAM ή και τα δυο). Θεωρούμε με κάποια ασφάλεια πως 6 πλοία, αγορασμένα σε βάθος χρόνου και σωστό προγραμματισμό μαζί με τα όπλα και το εξοπλισμό, θα μπορούσαν να περιοριστούν στα 2 με 2,5 δις ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα έδιναν δουλειά στα ελληνικά ναυπηγεία για τουλάχιστον μια δεκαετία, ενώ πολλές ελληνικές εταιρείες θα μπορούσαν να αναλάβουν εργασία στα ηλεκτρονικά, ηλεκτρο-οπτικά συστήματα ή και τα όπλα.
Ναυπηγώντας ισραηλινές κορβέτες Sa’ar 6 στη Γερμανία (Φωτογραφίες)
Το μόνο που χρειάζεται είναι προγραμματισμός, και ένα μικρό όραμα. Γιατί καλές είναι οι μεγαλόσχημες ανακοινώσεις για ΑΟΖ, προστασίας της Κύπρου, διαφύλαξης της Εθνικής μας Ακεραιότητας, αλλά μετά τα αρχικά γέλια, μας πιάνουν τα κλάματα…
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Μιλάμε για μια ΣΥΖΗΤΗΣΗ, όπου οι αναγνώστες μας με βάση αυτό το άρθρο καλούνται να γράψουν την άποψή τους για το θέμα. Καθώς συμβαίνει αρκετά συχνά, υβριστικοί ή απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί για το θέμα, απαγορεύονται.
