Η πτήση της Alaska Airlines 261 απογειώθηκε το μεσημέρι της 31 Ιανουαρίου 2000 από το αεροδρόμιο της μεξικανικής πόλης Πουέρτο Βαγέρτα με ενδιάμεσο σταθμό το Σαν Φραντζίσκο και τελικό προορισμό το Σιατλ. Το MD83 παρουσίασε δυσκολίες ελέγχου της πτήσης ενώ βρίσκονταν στο επίπεδο πτήσης FL310 (31.000 πόδια). Το πλήρωμα δεν μπορούσε να διατηρήσει το αεροσκάφος σε οριζόντια θέση καθώς αυτό βυθίζονταν, χωρίς να έχει δοθεί εντολή. Οι χειριστές ανακοίνωσαν στον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας ότι εξαιτίας της δυσλειτουργίας του οριζόντιου σταθεροποιητή ήθελαν να δοκιμάσουν να λύσουν το πρόβλημα σε συνεργασία με το τεχνικό τμήμα της εταιρίας τους. Έτσι ζήτησαν να κατέβουν σε χαμηλότερο επίπεδο πτήσης και να τους εκχωρηθεί ένας «κύβος» εναερίου χώρου ύψους αρκετών χιλιάδων ποδών ώστε να δοκιμάσουν να ξεμπλοκάρουν το μηχανισμό που αντιμετώπιζε τα προβλήματα. Αρχικά το πέτυχαν και ζήτησαν άδεια για περαιτέρω κάθοδο και προσγείωση στο αεροδρόμιο του Λος Αντζελες. Δυστυχώς όμως, καθώς η πτήση περνούσε το ύψος πτήσης FL170 (17.000 πόδια), το πλήρωμα έχασε τον έλεγχο και το MD-83 βρέθηκε να πετά ανάστροφα και μεγάλη γωνία προσβολής προς τη θάλασσα καταλήγοντας σε βάθος 200 μέτρων στα ανοικτά του Πόιντ Μαγκού με αποτέλεσμα τον θάνατο των 88 επιβαινόντων.
Η διερεύνηση του περιστατικού αποδείχθηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Το πόρισμα ανέφερε ότι ο κοχλίας που ρύθμιζε την κλίση του πηδαλίου ύψους βάθος βρέθηκε χωρίς λίπανση και με εκτεταμένες φθορές που είχαν ως αποτέλεσμα την αστοχία του. Περαιτέρω διερεύνηση έδειξε ότι η εταιρία προσπαθώντας να μειώσει το κόστος, αύξησε δραματικά το διάστημα (σχεδόν κατά τρεις φορές) ανάμεσα σε δυο διαδοχικές επιθεωρήσεις/λιπάνσεις του σχετικού συγκροτήματος. Ακόμα πιο ανησυχητικό ήταν ότι η τροποποίηση του προγράμματος έγινε με την έγκριση της εποπτεύουσας αρχής, της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, Η παρέκκλιση από το αρχικό πρόγραμμα συντήρησης καταργήθηκε μετά τη συντριβή, μια κλασική περίπτωση που ο «παράγοντας αίματος» (ή μια πολύνεκρη συντριβή) έπαιξε το ρόλο του και διορθώθηκε μια αβλεψία. Μια ακόμα χρήσιμη παρέμβαση στις διαδικασίες ασφαλείας (check lists) ήταν η υποχρέωση για άμεση προσγείωση στο πλησιέστερο αεροδρόμιο μόλις παρουσιαζόταν η συγκεκριμένη βλάβη. Παραδόξως, προηγουμένως δεν υπήρχε σχετική οδηγία.
Η προσεκτικότερη διερεύνηση όμως έδειξε κάτι ακόμα πιο παράδοξο ή ακριβέστερα αντίθετα σε κάθε λογική σε σχεδιασμό αεροσκαφών πολιτικής αεροπορίας που γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε δεν θα πρέπει μια βλάβη να προκαλέσει τη συντριβή του αεροσκάφους. Δυστυχώς η κατασκευάστρια εταιρία McDonnell Douglas δεν είχε προβλέψει το ενδεχόμενο θραύσης του κοχλία και δεν είχε σχεδιάσει έναν εναλλακτικό τρόπο ελέγχου του αεροσκάφους κατά τον εγκάρσιο άξονα. Αν και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας συνήθως, υιοθετεί τις προτάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας Αερομεταφορών αυτή τη φορά δεν υποχρέωσε τον κατασκευαστή να κάνει τις απαραίτητες μετασκευές στο συγκεκριμένο τμήμα του συστήματος ελέγχου πτήσης των αεροσκαφών της οικογένειας DC-9/MD-90. Αντίθετα, όπως αναφέραμε παραπάνω, επανέφερε το αρχικό αυστηρότερο πρόγραμμα επιθεωρήσεων και λιπάνσεων του σχετικού συγκροτήματος.
Τάσσος Αναστασιάδης
