Μάτια Γάτας: Πώς οι Ρώσοι πιλότοι εξασκούν την νυκτερινή τους όραση

Νυχτερινή! Ο αποστολές δεν σταματoύν το βράδυ, αντιθέτως μάλιστα, σε περίοδο πολεμικών επιχειρήσεων επιβάλλονται –τότε ο αντίπαλος είναι θεωρητικά πιο ευάλωτος, ο αιφνιδιασμός μεγαλύτερος και οι δυσκολίες αντιμετώπισης μιας αεροπορικής προσβολής οξυμένες. Άλλωστε και οι δυνάμεις ατάκτων προτιμούν το σκοτάδι για… τους δικούς τους λόγους.
Αν και οι νυχτερινές επιχειρήσεις είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης των Ρώσων πιλότων, η πρόσφατη εμπειρία της Συρίας θα αλλάξει αρκετά. Σύμφωνα με πληροφορίες τα διδάγματα των επιχειρήσεων εκεί πρόκειται να ενσωματωθούν σε ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο θα δημοσιοποιηθεί αυτό το φθινόπωρο.

Παρά τα σύγχρονα βοηθήματα που έχουν στην διάθεσή τους οι πιλότοι, η νυχτερινή όραση έχει τα μυστικά της. Η αντίδραση του ανθρώπινου ματιού στην ξαφνική εναλλαγή φωτός-σκότους παραμένει ζωτικής σημασίας στις νυχτερινές πτήσεις, εξηγεί στον ιστότοπο Sputnik ο Ταξίαρχος των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων, Βλαντίμιρ Παπόφ.
«Όσο πιο γρήγορα (προσαρμοστεί) τόσο το καλύτερο» τονίζει. Για να διαπιστωθεί ο χρόνος προσαρμογής της όρασής τους, οι Ρώσοι χειριστές υποβάλλονται στο εξής τεστ: σε μια σκοτεινή αίθουσα, αμέσως μετά μια ξαφνική λάμψη τους ζητείται να εντοπίσουν την σιλουέτα ενός αεροσκάφους ή γεωμετρικού σχήματος.

«Ο δικός μου χρόνος αντίδρασης ήταν 4-5 δευτερόλεπτα. Αυτό θεωρείται καλό αποτέλεσμα…» λέει. Οι ιπτάμενοι θα πρέπει επίσης να μπορούν να διακρίνουν χρώματα (κόκκινο, κίτρινο και πράσινο) τα οποία θα τους βοηθήσουν να προσδιορίσουν την θέση άλλων αεροσκαφών στον χώρο από τα φώτα ναυτιλίας τους, να προσγειώνονται με τα φώτα του διαδρόμου και να λαμβάνουν φωτεινά σήματα.
Βετεράνοι χειριστές κάνουν λόγο για την ανάπτυξη μιας «έκτης αίσθησης» η οποία βοηθά τον αεροπόρο να αντιλαμβάνεται την θέση του αεροπλάνου ως προς τον ορίζοντα κυριολεκτικά «στα τυφλά». Αυτή η αίσθηση, σημειώνουν, αποκτάται μετά από χρόνια εκπαίδευσης και παραμένει στον πιλότο για πάντα.

Οι χειριστές θεωρούνται έτοιμοι για νυκτερινές πτήσεις αφού έχουν μάθει να πετούν με αυτοπεποίθηση την ημέρα υπό φτωχές συνθήκες ορατότητας, όπως πυκνή νέφωση, βροχή και χιόνι. Από τις ραδιοπυξίδες ως την εποχή του δορυφορικού συστήματος ναυτιλίας GLONASS (το ρωσικό αντίστοιχο του GPS) οι δεξιότητες της νυχτερινής πτήσης δεν έχουν αλλάξει. Μάλιστα τώρα είναι πιο απαραίτητες από ποτέ.
Οι Ρώσοι φαίνεται να δίνουν μεγάλη σημασία στις παραδοσιακές αξίες που κάνουν έναν χειριστή πραγματικό αεροπόρο καθώς σε περίπτωση πολέμου θεωρούν πως τα σύγχρονα βοηθήματα δεν θα είναι δεδομένα. Και όταν «πέσει» το GPS ή χαθούν τα ραδιοβοηθήματα εξαιτίας της δράσης του εχθρού, οι πιλότοι θα πρέπει να είναι έτοιμοι να καταφύγουν στις παλιές καλές μεθόδους για να πετάξουν νύχτα και να ολοκληρώσουν την αποστολή τους.

Ο σύγχρονος πόλεμος δεν ακύρωσε τα πλεονεκτήματα των νυκτερινών αποστολών. Το κυνήγι τζιχαντιστών στην Συρία από εξοπλισμένα ελικόπτερα Mi-35M «Κρακαντίλ», Mi-28Ν και Ka-52 «Αλιγκάταρ» θυμίζει ότι η νύχτα δεν ανήκει μόνο σε έναν. Κατ’ αρχάς η νύχτα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να αιφνιδιάσεις τον αντίπαλο ενώ μειώνονται οι πιθανότητες αποτελεσματικής αντίδρασης των βαλλομένων, ιδίως αν είναι ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι.
Στον δε αέρα, η νυκτερινή εμπλοκή από μικρή απόσταση απαιτεί άλλες τακτικές καθώς ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος αποπροσανατολισμού του χειριστή (vertigo). Γι’ αυτό και η εκπαίδευση δεν σταματά ποτέ. Διότι καλά τα προηγμένα συστήματα στόχευσης και ναυτιλίας, όμως ένας αεροπόρος πρέπει να ξέρει τί να κάνει και χωρίς αυτά. Ακόμη και την νύκτα.
Αλέξανδρος Θεολόγου