Στις 16 Ιανουαρίου 2019, αστυνομικός της ΔΙ.ΑΣ. γύριζε από παιδικό πάρτι, έχοντας στο αμάξι τον 4χρονο γιο του, όταν είδε μόλις λίγα μέτρα από το σπίτι του, δύο άνδρες να βάζουν με τη βία μια ηλικιωμένη γειτόνισσά του στο αυτοκίνητό τους και να φεύγουν. Οι δράστες, που εκ των υστέρων αποδείχτηκε πως επρόκειτο για δύο σεσημασμένους Ρομά 36 και 46 ετών με πλούσιο ποινικό μητρώο (απόπειρα ανθρωποκτονίας το 2009 ο ένας και απάτες, ληστείες ο άλλος), πλησίασαν την 82χρονη γιαγιά την ώρα που είχε βγάλει το σκυλάκι της βόλτα. Στόχος τους ήταν να τη ληστέψουν, με το γνωστό κόλπο περί επιστροφής φόρου.
Ο αστυνομικός αντιλαμβανόμενος πως κάτι δεν πήγαινε καλά, τους φώναξε να αφήσουν την ηλικιωμένη, δηλώνοντας παράλληλα και την ιδιότητά του, εκείνοι όμως ανέπτυξαν ταχύτητα στα στενά της Κηφισιάς, με τον αστυνομικό να τους καταδιώκει, ενημερώνοντας παράλληλα το Κέντρο Επιχειρήσεων της ΕΛ.ΑΣ. και ζητώντας ενισχύσεις. Οι κακοποιοί, στην προσπάθειά τους να διαφύγουν, συγκρούστηκαν με διερχόμενο όχημα προκαλώντας τροχαίο ατύχημα, αδιαφορώντας για το αν τραυματίστηκε κανείς, καθώς συνέχισαν να κινούνται!
Έπειτα από μερικά λεπτά, με τη διαφυγή να φαντάζει πλέον απίθανη, οι Ρομά σταμάτησαν το αυτοκίνητό τους, πέταξαν την ηλικιωμένη εκτός αυτοκινήτου και ο σωματώδης οδηγός κινήθηκε απειλητικά κατά του αστυνομικού, που επίσης είχε σταματήσει για να μπορέσει να σώσει τη γιαγιά, φωνάζοντάς της να πάει κοντά του και να επιβιβαστεί στο αυτοκίνητό του, μιας και τον γνώριζε.
Ακολούθησε πάλη, με τον κακοποιό να αρπάζει τον αστυνομικό, χτυπώντας τον με τα χέρια του. Στην προσπάθειά του να διαφύγει επιχείρησε να τραβήξει το περίστροφο που έφερε μαζί του, όμως ο αστυνομικός τράβηξε εγκαίρως το δικό του πιστόλι και πυροβόλησε τέσσερις φορές κατά του σταματημένου οχήματος προς τα λάστιχα και με καθοδική πορεία. Ο εποστρακισμός μίας εκ των βολίδων, είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό του συνεργού που βρισκόταν εντός του αυτοκινήτου.
Ο δράστης με τον οποίο συνεπλάκη ο αστυνομικός, αφού έτρεξε και μπήκε στη θέση του οδηγού, ανέπτυξε ταχύτητα και διέφυγε, όμως λόγω σκασμένου ελαστικού από τα πυρά του αστυνομικού, εγκατέλειψε το όχημα στην Πεντέλη. Στην πορεία μετεπιβιβάστηκε σε άλλο όχημα, που του παρασχέθηκε από φιλικά του πρόσωπα, κινήθηκε προς το νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ όπου και πέταξε κυριολεκτικά τον τραυματισμένο συνεργό του στην είσοδο. Λίγες ώρες μετά αυτός υπέκυψε στα τραύματά του.
Εδώ να τονίσουμε πως ο συγκεκριμένος αστυνομικός θεωρείται από τους άριστους στην υπηρεσία του, έχοντας λάβει πλήθος εύφημων μνειών και διακρίσεων, ενώ μετά το περιστατικό και μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση του, συνέχισε κανονικά να υπηρετεί στο Σώμα. Μάλιστα δυόμισι χρόνια μετά, ο ίδιος αστυνομικός κλήθηκε να δώσει τις πρώτες βοήθειες σε Ρομά που είχε χάσει τις αισθήσεις του, κατά τη διάρκεια ενδοσκοπικής εξέτασης σε ιδιωτικό ιατρείο και αφού είχε καταναλώσει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ. Ο αστυνομικός εκτέλεσε ΚΑΡΠΑ (Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση), μάταια όμως. Όπως αποδείχτηκε αργότερα, ο συγκεκριμένος ήταν συγγενής με τον βαριά τραυματισμένο εγκληματία στο περιστατικό του 2019.
Πως τελειώνει η προηγούμενη ιστορία
Ο συνεργός του θανόντος απαγωγέα, αφού έμεινε εξαφανισμένος για πάνω από ένα μήνα παραδόθηκε στις αρχές όπου δικάστηκε και καταδικάστηκε πρωτοδίκως για την τέλεση κακουργηματικής πράξης αρπαγής και απαγωγής, χωρίς να συνυπολογίζουμε και την απάτη εις βάρος της γιαγιάς. Ο αστυνομικός που με κίνδυνο όχι μόνο της δικής του σωματικής ακεραιότητας, αλλά και του 4χρονου γιου του, αφού διέσωσε την ηλικιωμένη από τα χειρότερα… καταδικάστηκε πρωτοδίκως σε 7,5 χρόνια κάθειρξη για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, ενώ η ποινή έχει ανασταλτικό χαρακτήρα μέχρι την εκδίκαση της έφεσης.
Μικρή λεπτομέρεια, το γεγονός ότι ο σεσημασμένος που καταδικάστηκε, ενώ ισχυρίστηκε το άδικο των πράξεων του αστυνομικού ενώπιον του δικαστηρίου, ουδέποτε κάλεσε την Αστυνομία για να το δηλώσει μετά την αιματηρή συμπλοκή, ενώ δεν κινήθηκε άμεσα προς κάποιο νοσοκομείο για να διασωθεί ο συνεργός του. Αντ’ αυτού, κινήθηκε με φορά αντίθετη προς όλα τα νοσοκομεία που βρίσκονται στην περιοχή (άλλωστε το αυτοκίνητο βρέθηκε στην περιοχή της Πεντέλης μερικές μέρες μετά), ενώ ακόμη και όταν αποφάσισε να μεταβεί προς κάποιο νοσοκομείο, δεν έσπευσε στο πλησιέστερο, αλλά στο πλέον απομακρυσμένο και ιδιωτικό. Αρκεί να ειπωθεί πως από το σημείο της συμπλοκής, το γνωστό νοσοκομείο ΚΑΤ, απέχει μόλις 4,8 χλμ., ενώ το ΥΓΕΙΑ απέχει 10 χλμ., και τα δύο στην ίδια ευθεία επί της Λεωφόρου Κηφισίας.
Επιπλέον στοιχεία
Η απόφαση του δικαστηρίου για την καταδίκη του αστυνομικού, αποτέλεσε το έναυσμα για μια ευρεία συζήτηση στα Μέσα, γύρω από τη συνθήκες κατά τη διάρκεια της δίκης καθαυτής, όσο και για την ευρύτερη προβληματική της ασφάλειας στη χώρα μας.
Μια εξ’ αυτών των συζητήσεων που θεωρούμε ότι ξεχώρισε, έγινε στην διαδικτυακή εκπομπή του Λάμπρου Καλαρρύτη στις 26/2/2024, με καλεσμένο τον νομικό Κυριάκο Κώτσογλου, καθώς σε αυτή φωτίστηκαν ορισμένες σημαντικές πτυχές της διαδικασίας.
Όπως αναφέρει ο έμπειρος νομικός, στην αίθουσα του δικαστηρίου υπήρξαν παρευρισκόμενοι από την πλευρά των Ρομά που εξαπέλυσαν ευθείες απειλές περί αυτοδικίας εφόσον δεν ικανοποιούνταν από την απόφαση, τόσο κατά της Έδρας, όσο και κατά του κατηγορούμενου αστυνομικού και της οικογένειάς του. Γιατί άραγε η Έδρα δεν προχώρησε στην διακοπή και σε όσες νόμιμες ενέργειες απαιτούνται (απομάκρυνση αυτών που απειλούσαν ή και κράτησή τους, καθώς η απειλή κατά Έδρας αποτελεί αυτόφωρο πλημμέλημα); Από αυτή τη στάση και μόνο είναι πιθανή μέχρι και η καταδίκη της Ελλάδας από το Στρασβούργο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λόγω αδυναμίας εξασφάλισης μιας δίκαιης δίκης.
Ο κ. Κώτσογλου τόνισε επίσης την μεροληπτική στάση ορισμένων Μέσων, καθώς επιχείρησαν να προσάψουν έως και ρατσιστικά κίνητρα για τις ενέργειες του αστυνομικού, αγνοώντας τεχνηέντως πως η ταυτότητα των δραστών δεν έγινε γνωστή παρά μόνο μετά την έκβαση της συμπλοκής.
Επιπλέον και λόγω της φύσης του περιστατικού, υπενθύμισε πως ο αστυνομικός οφείλει και υποχρεούται να εκτεθεί σε κίνδυνο, καθώς βρίσκεται πάντοτε σε διατεταγμένη υπηρεσία, σύμφωνα με το Άρθρο 13 ν.4249/2014 και τεκμηρίωσε πως το άδικο στις ενέργειες του αστυνομικού αίρεται από τις συνθήκες άμυνας και έκτακτης ανάγκης, στις οποίες βρέθηκε και επιβάλλουν συγκεκριμένους κανόνες εμπλοκής, τους οποίους και τήρησε σε όλη τη διάρκεια του περιστατικού. Άλλωστε ακόμη και ο πολίτης οφείλει να δράσει κατά την τέλεση αυτόφωρων κακουργημάτων και πλημμελημάτων, σύμφωνα με το Άρθρο 275 ν.4620/2019.
Ανέφερε δε, μια όμοια περίπτωση στην Αγγλία, όπου αστυνομικός δικάζεται για αντίστοιχο περιστατικό. Από τους 2.500 ένοπλους αστυνομικούς του Λονδίνου (δεν φέρουν όλοι όπλο), οι εκατό επέλεξαν συνειδητά να παραδώσουν τον οπλισμό τους καθώς δεν αισθάνονται πλέον ασφάλεια δικαίου, ώστε να εκτελέσουν το καθήκον τους, ”χωρίς να κινδυνεύουν από μια έτσι στρεβλή ερμηνεία του ποινικού δικαίου”.
Τοποθετήθηκε ανοιχτά υπέρ της αναμόρφωσης του νομικού πλαισίου, κάτω από το οποίο υπηρετούν οι αστυνομικοί, λέγοντας πως σε πολλές δυτικές προηγμένες χώρες υπάρχει η έννοια της ”περιορισμένης νομικής ασυλίας” (Qualified Immunity). Σκοπός της είναι ο αστυνομικός να βρίσκεται σε ισορροπία μεταξύ της λογοδοσίας για τις πράξεις του, ώστε να μην μένει ατιμώρητος για έκνομες ενέργειες και της προστασίας για πράξεις που γίνονται από την εύλογη άσκηση των καθηκόντων του. Παράλληλα στάθηκε και στην βελτίωση του εξοπλισμού της ΕΛ.ΑΣ, καθώς δεν είναι δυνατόν εν έτει 2023 ο αστυνομικός να μπορεί να δράσει μόνο λεκτικά ή με τη ράβδο και όταν υπάρχει κλιμάκωση να μην υπάρχει άλλη λύση πλην της έσχατης, της απειλής του όπλου δηλαδή.
Ως τελικό συμπέρασμα πάντως και αυτό είναι που πρέπει να τονιστεί, είναι ότι τέτοιες στρεβλότητες αποτρέπουν τον αστυνομικό από το να εκτελέσει το καθήκον του με ζήλο και αυταπάρνηση και τον φέρνει πιο κοντά στη φιλοσοφία του ”να κάνετε ότι κοιμάστε” του 2018.
Στους Αγίους Αναργύρους
Το βράδυ της Δευτέρας 1ης Απριλίου 2024, η 28χρονη Κυριακή Γρίβα συνοδευόμενη από ένα φίλο της, προσήλθε στο Α.Τ. Αγίων Αναργύρων με σκοπό να καταγγείλει για άλλη μια φορά την κακοποιητική συμπεριφορά του 39χρονου βίαιου και εξαρτημένου σε ουσίες συντρόφου της. Σημειωτέον πως το 2020 είχε ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα καταγγέλλοντας ξυλοδαρμό και βιασμό από τον ίδιο άντρα. Εκεί αν και δεν υπέβαλλε μήνυση, φέρεται να είπε πως φοβάται να επιστρέψει στο σπίτι από μόνη της και ζήτησε από την αξιωματικό υπηρεσίας, εάν είναι εφικτό να την πάει περιπολικό σπίτι της. Η αστυνομικός φέρεται να της είπε πως δεν υπήρχε διαθέσιμο περιπολικό και την παρότρυνε να καλέσει την Άμεση Δράση ώστε να βρεθεί από εκεί διαθέσιμο όχημα.
Από την συνομιλία με την Άμεση Δράση, που έχει δημοσιοποιηθεί στα Μέσα, διαπιστώνεται μια τελείως τυπική, σχεδόν απαθής καταγραφή του αιτήματος και φυσικά έρχεται σε συνέχεια της ίδιας συμπεριφοράς που αντιμετώπισε κατά την παρουσία της στο Τμήμα. Μιας και κατά την προσωπική μας εκτίμηση, δεν είναι δυνατό να εισέρχεται μια νέα κοπέλα εντός αστυνομικού τμήματος, να ζητά βοήθεια και να αφήνεται στο έλεος του Θεού. Δυστυχώς η ”τυπικότητα” αυτή θα επισφραγιστεί με την πλέον τραγική κατάληξη, καθώς ο σύντροφός της τη δολοφόνησε με μαχαίρι, αμέσως μετά την έξοδό της από το Α.Τ. Αγίων Αναργύρων, μόλις μερικά μέτρα από την είσοδο.
Ο αστυνομικός που φρουρούσε εντός του κλωβού ασφαλείας δεν αντέδρασε καν, έστω και για την τιμή των όπλων, ενώ μετά μαθεύτηκε πως προοριζόταν για απόταξη! Έτσι ο πραγματικά άδικος χαμός της Κυριακής, έχει προκαλέσει σοκ στην ελληνική κοινωνία, καθώς ο μέσος πολίτης αισθάνθηκε ξανά ”γυμνός” απέναντι στο έγκλημα.
Σήμερα, ο διοικητής του τμήματος, η αξιωματικός υπηρεσίας, η επόπτρια, η οδηγός της επόπτριας και ο αστυνομικός του τηλεφωνικού κέντρου, έχουν ξηλωθεί από τις θέσεις τους ενώ μαζί με τον σκοπό του τμήματος που βρισκόταν εντός κλωβού, αναμένεται να αντιμετωπίσουν βαριές κατηγορίες, όπως παράβαση καθήκοντος και αμέλεια που οδήγησε όμως σε απώλεια ζωής.
”Κάνετε ότι κοιμάστε”
Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως το περιστατικό στου Αγίους Αναργύρους, θυμίζει την περίφημη συμβουλή της Ελληνικής Αστυνομίας προς τους πολίτες το 2018, με τη σύμφωνη γνώμη του τότε υπουργού ΠΡΟ.ΠΟ. Νίκου Τόσκα, να κάνουν πως κοιμούνται σε περίπτωση που δεχτούν επίθεση εντός της οικίας τους. Βέβαια ο πολίτης μπορεί να το κάνει αυτό από φόβο, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή για τα σώματα ασφαλείας, που αποτελούν την τελευταία γραμμή άμυνας ενάντια στην εγκληματικότητα.
Τι θα συνέβαινε όμως αν στην περίπτωση των Αγίων Αναργύρων, είχαμε μια αντίδραση παρόμοια με το περιστατικό της Κηφισιάς; Δηλαδή ένας αστυνομικός, αφού συνόδευε και πρόσεχε την άτυχη κοπέλα, άνοιγε πυρ κατά του επιτιθέμενου με μαχαίρι συντρόφου της; Ίσως σήμερα αυτή να ήταν ζωντανή; Ο στόχος δεν είναι να καταλήξουμε σε μια θεωρητικολογία όπου σε διάφορα σενάρια όλα θα έβαιναν καλώς, αλλά να καταδείξουμε την ανυπαρξία σαφούς δόγματος και κουλτούρας ασφαλείας εντός της Αστυνομίας. Και για να μην δημιουργούνται απορίες, η έκβαση των δύο ανωτέρω συμβάντων, καθορίστηκε από τρεις διαθέσιμες επιλογές: κάνω το καθήκον μου στα στενά όρια που μου επιτρέπονται, παίρνω την πρωτοβουλία να τιμήσω τον όρκο μου, αλλά με κίνδυνο να βρεθώ φυλακή, και τέλος λειτουργώ γραφειοκρατικά, με ελάχιστη συμμετοχή.
Έτσι λοιπόν βρισκόμαστε σήμερα να εξετάζουμε δύο ιδιαίτερες και αντικρουόμενες περιπτώσεις: στη μία ο αστυνομικός ενεργεί και σώζει τον πολίτη, στην άλλη απέχει και ο πολίτης χάνει τη ζωή του. Το αποτέλεσμα όμως είναι να αντιμετωπίζονται από το Νόμο με τον ίδιο τρόπο, γεγονός που στέλνει λάθος μηνύματα, όχι μόνο προς τα αστυνομικά όργανα, αλλά και προς τους ήδη και εν δυνάμει παραβατικούς. Είναι όμως κάτι καινούργιο αυτό; Δυστυχώς όχι.
Όταν τα παραδείγματα δεν παραδειγματίζουν
Την 1η Μαρτίου 2011 δύο αστυνομικοί της ΔΙΑΣ, ο Ιωάννης Ευαγγελινέλης και ο Γεώργιος Σκυλογιάννης, πέφτουν νεκροί από τα πυρά σκληρών κακοποιών σε ένοπλη συμπλοκή στην περιοχή του Ρέντη, έπειτα από καταδίωξη. Οι δράστες διέθεταν μεγάλη ισχύ πυρός, φέροντας, μεταξύ άλλων, πολεμικό τυφέκιο τύπου Καλάσνικοφ, ικανό για βολές κατά ριπάς και φυσικά με διατρητική ικανότητα που ξεπερνά την αντοχή των τυποποιημένων αλεξίσφαιρων γιλέκων.
Δέκα χρόνια μετά, στις 9 Μαρτίου 2021,αστυνομικός της ομάδας “Δράση”, ενώ είναι συνοδηγός σε μοτοσυκλέτα, δέχεται επίθεση από όχλο ”αγανακτισμένων” διαδηλωτών κατά της αστυνομικής βίας και επί δυόμισι λεπτά παλεύει για τη ζωή του, δεχόμενος βροχή από χτυπήματα, πέτρες και μολότοφ. Σώζεται μόνο μετά από παρέμβαση συναδέρφων του, αλλιώς θα κοσμούσε και αυτός με τη σειρά του τη λίστα των πεσόντων στο καθήκον.
Δεν στάθηκε το ίδιο τυχερός ο συνάδερφός του Γιώργος Λυγγερίδης, όταν τραυματίστηκε σοβαρά από ναυτική φωτοβολίδα που εξαπέλυσαν εναντίον του χούλιγκαν, κατά τα επεισόδια μεταξύ οπαδών ομάδων, στο Ρέντη στις 7 Δεκεμβρίου 2023. Εξέπνευσε έπειτα από νοσηλεία είκοσι ημερών.
Την Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024, συνελήφθη έπειτα από επεισοδιακή καταδίωξη στο κέντρο της Αθήνας εικοσιεξάχρονος αλλοδαπός, έχοντας στο αυτοκίνητό του 15 κιλά κάνναβη. Μάλιστα σε βιντεοληπτικό υλικό που αποδεσμεύτηκε, βλέπουμε τον δράστη να βάζει όπισθεν, να εμβολίζει αστυνομικό της ΔΙ.ΑΣ. που ήταν πάνω στη μηχανή, αναγκάζοντας εκ των υστέρων τους υπόλοιπους αστυνομικούς να πυροβολήσουν στα λάστιχα του οχήματος. Εντέλει το όχημα ακινητοποιήθηκε αφού προσέκρουσε σε σταθμευμένο όχημα.
Τρεις μέρες μετά έχουμε ένα νέο επεισόδιο όπου ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανος Κασσελάκης, μπαίνοντας στον κινηματογράφο Ολύμπιον στα πλαίσια του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποδοκιμάστηκε έντονα από κουκουλοφόρους. Στην προσπάθειά του να ηρεμήσει τα πνεύματα, αστυνομικός που βρισκόταν στην είσοδο του κτιρίου, δέχτηκε χτύπημα στο πρόσωπο με κράνος, πάλι από αγανακτισμένους μεν, κουκουλοφόρους δε, πολίτες χωρίς να γίνουν συλλήψεις. Το εκπληκτικό είναι πως την επόμενη μέρα σε τηλεοπτικό σταθμό πανελλαδικής εμβέλειας, μίλησε η κόρη του αστυνομικού λέγοντας πως ο πατέρας της την προειδοποίησε να προσέχει και η ίδια, καθώς του έκλεψαν το πηλήκιο που αναγράφει τα στοιχεία του.
Η Αστυνομία ως ”αποσβεστήρας της λαϊκής αγανάκτησης”;
Βέβαια οι ίδιοι που φωνάζουν σήμερα για ολιγωρία της Αστυνομίας, είναι οι ίδιοι που την καταγγέλλουν για ”υπερβάλλοντα” ζήλο. Το γεγονός είναι όμως πως παγιώνεται στην κοινωνία το αίσθημα της ανασφάλειας. Σύμφωνα και με πρόσφατη δημοσκόπηση της Public Issue, είναι σημαντική η μεταστροφή στην εμπιστοσύνη που νιώθουν οι πολίτες, τόσο για την Ελληνική Αστυνομία, όσο και για τη Δικαιοσύνη.
Συγκεκριμένα 70% των πολιτών φαίνεται να μην εμπιστεύονται την Ελληνική Δικαιοσύνη όπως και 54% την Ελληνική Αστυνομία. Μια δεκαετία πίσω, τα ποσοστά αυτά ήταν στο 41% και 26% αντίστοιχα. Παρατηρείται λοιπόν μια ραγδαία μετατόπιση προς το αρνητικότερο, της ελληνικής κοινής γνώμης, απέναντι στους συγκεκριμένους θεσμούς και μάλιστα σε μια περίοδο που η χώρα έχει αφήσει πίσω την ταραγμένη περίοδο των μνημονίων και της Κρίσης.
Ο ελπιδοφόρος Νέος Ποινικός Κώδικας
Με την ψήφιση του Νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας στις 22 Φεβρουαρίου 2024, επετεύχθη μια σχετική βελτίωση σε σημαντικά προβλήματα που επηρέαζαν καιρό τη διαδικασία απονομής έγκυρης και έγκαιρης δικαιοσύνης από τους λειτουργούς του συστήματος. Έτσι έχουμε τροποποιήσεις που επιγραμματικά αφορούν την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης, με την αύξηση για παράδειγμα του αριθμού των δικών καθημερινά (με την μείωση της αριθμητικής σύνθεσης των εφετείων και των πλημμελειοδικείων, άρα περισσότεροι δικαστές διαθέσιμοι για επιπλέον συνθέσεις) και την ποινικοποίηση της σκοπούμενης παρακώλυσης αυτών. Ακόμη:
- Τη θέσπιση κοινωφελούς εργασίας για ορισμένες κατηγορίες ποινών (τέσσερις ώρες κοινωνικής εργασίας θα αντιστοιχούν σε 100 ευρώ αφαιρούμενης αποζημίωσης) και την εισαγωγή της Ποινικής Διαπραγμάτευσης ως έναν από τους τρόπους εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης μεταξύ των διαδίκων.
- Την αυστηροποίηση των ποινών. Για παράδειγμα η πρόσκαιρη κάθειρξη ορίζεται πλέον μεταξύ 5-20 ετών και η κατ’ ελάχιστο παραμονή σε σωφρονιστικό ίδρυμα είκοσι έτη σε περίπτωση ισόβιας ποινής. Παράλληλα η χορήγηση αναστολής καθίσταται σαφώς δυσκολότερη και θα περιλαμβάνει περισσότερα κριτήρια.
- Την πάταξη της ενδοοικογενειακής και ρατσιστικής βίας και την παραδειγματική τιμωρία ειδεχθών εγκλημάτων, ειδικά σεξουαλικών κατά ανηλίκων.
- Την άμεση και απλή συνέργεια σε αξιόποινη πράξη, καθώς αυτή απαλλάσσεται από τις ευνοϊκές πρόνοιες του προηγούμενου νόμου και πλέον με το Άρθρο 47 τιμωρείται με την ποινή που τιμωρείται ο αυτουργός της πράξης αυτής.
- Την ανάσχεση της παράνομης μετανάστευσης καθώς εφόσον ο απελαθείς αποπειραθεί να εισέλθει εκ νέου στη χώρα, τιμωρείται, σύμφωνα με το Άρθρο 72, με δύο έτη άμεσου εγκλεισμού, χωρίς αναστολή ή μετατροπή της ποινής, ενώ αίρεται και ο εφέσιμος χαρακτήρας της.
- Την πάταξη της δωροδοκίας-δωροληψίας, ιδιαιτέρως των κρατικών λειτουργών, με την σημαντική αύξηση των προστίμων συν την παράλληλη προσθήκη ποινής κάθειρξης. Στο ίδιο μοτίβο επικαιροποιούνται και οι ποινές για εμπρησμό που φτάνουν έως τα ισόβια σε περίπτωση θανάτου θύματος, παράλληλα με την καταβολή υψηλότατου προστίμου, όπως και από τη συμμετοχή σε πράξεις διεθνούς ή εγχώριας τρομοκρατίας με οιονδήποτε τρόπο.
- Την αυστηροποίηση των μέτρων ελέγχου υπόπτων φυγής με την καθιέρωση της ηλεκτρονικής επιτήρησης και γεωεντοπισμού (το περίφημο βραχιολάκι), κάτι που θα έχει εφαρμογή και στις ποινές που εκτίονται με κατ’ οίκον περιορισμό.
Ένα επιπλέον θέμα που θα πρέπει να επιλυθεί, αφορά και την διαρκή επιμόρφωση των δικαστικών λειτουργών γύρω από τεχνικής φύσεως ζητήματα, όπως και της ερμηνείας του νόμου. Στην υπόθεση με τον αστυνομικό της Κηφισιάς που αναλύσαμε προηγουμένως, εφόσον οι μαρτυρίες εκ των έσω ευσταθούν, είναι τουλάχιστον παράδοξο να μην μπορεί η Έδρα να αντιληφθεί το πλήρες φάσμα του τι σημαίνει ”διαρκής διατεταγμένη υπηρεσία” και την χρησιμότητα αυτής. Όταν στην παραμικρή απειλή οι δικαστικοί λειτουργοί αιτούνται αστυνομικής συνοδείας και έχουν δικαίωμα στην οπλοκατοχή και οπλοφορία, είναι παράδοξο να ερμηνεύουν τη νομολογία κατά το δοκούν.
Άλλωστε το άρθρο 13 ν.4249/2014 παρ.2, είναι ξεκάθαρο: Οι Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας και το προσωπικό της τελούν σε διαρκή ετοιμότητα για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος, την προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος και της έννομης τάξης και την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών. Το ένστολο προσωπικό θεωρείται ότι βρίσκεται σε διατεταγμένη υπηρεσία, σε κάθε περίπτωση που καθίσταται αναγκαία η παρέμβασή του.
Επίσης, στο ίδιο περιστατικό, υπάρχουν μαρτυρίες από παριστάμενους στην αίθουσα, πως η εισαγγελέας αδυνατούσε να κατανοήσε, πως είναι δυνατό να υπάρχει όπλο χειρός που δεν απορρίπτει τους κάλυκες, δηλαδή όπως ένα περίστροφο.
Πέραν όμως της νομοθετικής μεταρρύθμισης σε επίπεδο δικαιοσύνης, υπάρχει και το σκέλος της εν γένει τήρησης της τάξης. Εδώ λοιπόν παρατηρούμε μια σημαντική καθυστέρηση στον ευρύτερο μετασχηματισμό της ΕΛ.ΑΣ., καθώς οι συνθήκες στις οποίες καλείται πλέον να δράσει δεν έχουν καμία σχέση με αυτές πριν από μια εικοσαετία. Τα ειδεχθή εγκλήματα είναι περισσότερα και οι περιπτώσεις όπου οι αστυνομικοί έρχονται αντιμέτωποι με βαριά οπλισμένους εγκληματίες αυξάνονται.
Συνάγεται λοιπόν το συμπέρασμα πως η αναδιάρθρωση της Αστυνομίας περνά μέσα από τον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου λειτουργίας της και ταυτόχρονα, την αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής και εκπαίδευσης. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει να απαντηθεί το πλέον κρίσιμο ερώτημα από το σύνολο των πολιτών της χώρας, τι Αστυνομία θέλουμε για το μέλλον;
Και καλό και φτηνό και να μην χαλάει…
Εφόσον θέλουμε την Αστυνομία στο πλευρό της ευνομούμενης κοινωνίας, οφείλει η πολιτεία να θωρακίσει νομικά τη δραστηριότητα του Έλληνα Αστυνομικού, αλλά παράλληλα να αποτρέψει την κατάχρηση εξουσίας. Επομένως η πρόταση του κ. Κώτσογλου περί εισαγωγής της ”περιορισμένης νομικής ασυλίας” με τις ανάλογες δικλείδες ασφαλείας, φαντάζει μια σοβαρή νομοθετική προσθήκη, σε συνδυασμό φυσικά με τις όποιες προτάσεις του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. Παράλληλα θα πρέπει να επανεξεταστεί σοβαρά η επανασύσταση της Χωροφυλακής, ως μονάδας βαρύτερα εξοπλισμένης και καταλληλότερης για την αντιμετώπιση της βαριάς εγκληματικότητας, όπως άλλωστε συνηθίζεται σε πολλά δυτικά και δη ευρωπαϊκά κράτη.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει και στην βελτίωση του εξοπλισμού. Η χορήγηση μη φονικών μέσων όπως σπρέι πιπεριού και συσκευών Taser, θα βελτιώσει την δυνατότητα σύλληψης μέσω αναλογικής χρήσης βίας και της ελάχιστα απαιτούμενης έκθεσης σε κίνδυνο, τόσο του αστυνομικού, όσο και του δράστη.
Ως τυπικό υποστηρικτικό παράδειγμα, θα αναφέρουμε την κλήση αστυνομικών σε περιστατικά όπου εμπλέκονται τοξικοεξαρτημένα άτομα, μεθυσμένοι, ψυχικά ασθενείς κ.τ.λ. Εκεί λοιπόν αυξάνονται οι πιθανότητες αντίδρασης από μέρους του υπόπτου, με τον αστυνομικό να πρέπει να εμπλακεί σε πάλη, χρησιμοποιώντας τη ράβδο του ή να απειλήσει με το όπλο του, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Σαφώς τα πράγματα μπορούν να λυθούν με ηπιότερο τρόπο όταν χρησιμοποιούνται μη φονικά μέσα.
Πως όμως θα πιστοποιηθεί ότι δεν γίνονται στρεβλώσεις κατά την πάγια διαδικασία δράσης των αστυνομιμκών; Πως θα αποδεικνύεται η ορθότητα ή μη του συνόλου των ενεργειών εφόσον απαιτηθεί; Εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας περί ελέγχου των αστυνομικών, κάτι που είναι πλέον εύκολο, καθώς είναι εφικτός ο εφοδιασμός τους όπως και του περιπολικού, με κάμερες (bodycams, dashcams), ώστε να καταγράφονται τα περιστατικά στα οποία καλούνται να επέμβουν. Το βιντεοληπτικό υλικό από τις κάμερες θα μπορεί μετά να χρησιμοποιηθεί για να ελεγχθεί η δράση τους και φυσικά ως αποδεικτικό στοιχείο για την εκάστοτε υπόθεση.
Πρέπει όμως επιτέλους να σταματήσουν οι τουλάχιστον αστείες δικαιολογίες που ακούγονται κατά καιρούς, περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Σε τόσα άλλα ευρωπαϊκά κράτη έχει βρεθεί λύση επ’ αυτού, οπότε ας ζητηθεί η ανάλογη νομική συνδρομή για να λυθεί το όποιο πρόβλημα.
Εν κατακλείδι
Δυστυχώς η εποχή όπου η Αστυνομία και η Δικαιοσύνη είχαν στην ημερήσια διάταξή τους περιστατικά με λερωμένες μπουγάδες, κλεφτοκοτάδων και… τεντιμποϊσμού έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Αν θέλουμε να ανταποκριθούμε όλοι μαζί ως κοινωνία στις σημερινές απαιτήσεις θα πρέπει να απαιτήσουμε περισσότερη και ταχύτερη Δικαιοσύνη και έναν αστυνομικό πρότυπο, με τον εξοπλισμό που του αρμόζει. Ο Ηλίας του 16ου με το γιασεμί στο στόμα είναι συμπαθής ως ”όργανο” μιας άλλης ρομαντικής Ελλάδας, αλλά πλέον είναι καιρός να συνταξιοδοτηθεί.
