του Max Boot, αρθρογράφου της Washington Post
Ο πόλεμος στην Ουκρανία -η μεγαλύτερη σύγκρουση στην Ευρώπη μετά το 1945- περιλαμβάνει έναν συνδυασμό παλιών και νέων τεχνολογιών και τακτικών. Τα ναρκοπέδια, οι όλμοι και ο πόλεμος χαρακωμάτων έρχονται κατευθείαν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά τα πυρά του ουκρανικού πυροβολικού καταγράφονται από drones και αποτυπώνονται σε υπολογιστές που συνδέονται μέσω δορυφόρου με το Διαδίκτυο. Η εικόνα μοιάζει να είναι ένα μίγμα του «Ουδέν Νεότερον από το Δυτικό Μέτωπο» και του «Blade Runner».
Οι στρατοί σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν αυτή τη σύγκρουση για να αποκομίσουν διδάγματα για τον τρόπο που διεξάγεται ένας πόλεμος τον 21ο αιώνα, γνωρίζοντας ότι οι τεχνολογίες αυτές θα είναι πολύ χρήσιμες στις μελλοντικές συγκρούσεις. «Μελετάμε όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και τον Ινδο-Ειρηνικό και το τι γίνεται με την τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη», μου είπε ο στρατηγός Τζέιμς Ρέινι, διοικητή της Αrmy Futures Command. «Το κλειδί είναι να καταλάβουμε τι δεν θα αλλάξει, τι αλλάζει εκ βάθρων και πώς θα εφαρμόσουμε αυτές τις γνώσεις».
Δεν είναι εύκολο να βγάλει κανείς συμπεράσματα όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και οι δύο πλευρές είναι υποχρεωμένες να τηρούν μυστικότητα σε σχέση με τις απώλειες ή τις στρατιωτικές δαπάνες. Και αυτό εξηγεί τις διαφωνίες μεταξύ των στρατιωτικών αναλυτών για τον πόλεμο και τα μαθήματά του.
Σύμφωνα με τον Στίβεν Μπιντλ, καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Columbia, ο πόλεμος στην Ουκρανία χαρακτηρίζεται μάλλον από την τακτική συνέχεια παρά από τις αλλαγές. Πράγματι, ο πόλεμος αυτός δείχνει ότι οι χώρες εξακολουθούν να έχουν ανάγκη από πυροβολικό, άρματα μάχης και άλλα παλιομοδίτικα όπλα. Από την άλλη πλευρά, αν το να έχεις αρκετούς στρατιώτες και άρματα μάχης ήταν αρκετό για να νικήσεις, οι Ρώσοι θα είχαν καταλάβει το Κίεβο εδώ και πολύ καιρό. Οι αναλυτές που πιστεύουν ότι βλέπουμε επαναστατικές αλλαγές επισημαίνουν την εκτεταμένη χρήση drones σε αυτόν τον πόλεμο. «Ισως μια μέρα οι ιστορικοί βλέπουν τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα drones όπως βλέπουμε εμείς τον Ισπανικό Εμφύλιο», λέει ο Πίτερ Γουόρεν Σίνγκερ, senior fellow στο ίδρυμα New American.
Tα περισσότερα από τα drones που χρησιμοποιούν οι δύο πλευρές δεν σχεδιάστηκαν για να χρησιμοποιηθούν σε συγκρούσεις, αλλά για να φωτογραφίζουν γάμους και διακοπές. Μπορούν όμως να προσαρμοστούν ώστε να διεξάγουν αναγνώριση εχθρικών θέσεων, αλλά και να εκτοξεύουν εκρηκτικά εναντίον εχθρικών στρατών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Royal United Services Institute, η Ουκρανία χάνει 10.000 drones τον μήνα. Τα μη επανδρωμένα συστήματα όμως είναι τόσο φτηνά -κοστίζουν χιλιάδες ή δεκάδες χιλιάδες δολάρια, σε σύγκριση με τα εκατομμύρια που κοστίζουν τα επανδρωμένα αεροσκάφη-, που και οι δύο πλευρές μπορούν εύκολα να αγοράζουν ή να κατασκευάζουν όσα θέλουν.
Στον πόλεμο βλέπουμε ήδη «σμήνη από drones» (drone swarms) και στο μέλλον αναμένεται να δούμε ακόμη περισσότερα, καθώς χώρες όπως η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παράγουν μαζικά υπερσύγχρονα αυτόνομα συστήματα. Αυτά πάντως που θα αλλάξουν τους όρους του παιχνιδιού θα είναι τα drones που θα χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη για να αναζητούν στόχους αυτόνομα.
«Το πεδίο της μάχης είναι σήμερα πολύ πιο διαφανές», λέει ο Λόρενς Φρίντμαν, ομότιμος καθηγητής πολεμικών σπουδών στο King’s College του Λονδίνου. «Δεν μπορείς να συγκεντρώσεις μεγάλο αριθμό αρμάτων μάχης για να προελάσεις, γιατί όλοι ξέρουν πού βρίσκονται και τι κάνουν». Προς το παρόν, αυτό ενισχύει την πλευρά που αμύνεται, όπως διαπίστωσαν οι Ρώσοι στην αρχική τους εισβολή και ανακαλύπτουν τώρα οι Ουκρανοί στην αντεπίθεσή τους.
