Το να επιχειρήσει κανείς να βρει κάποιο συνεκτικό ιστό, κάποιο νόημα γενικότερα, στην εξωτερική πολιτική της πρώτης προεδρίας του Ντόναλτ Τραμπ αποτελεί ματαιότητα. Αν και οι οπαδοί του διαφημίζουν πως «δεν ξεκίνησε κάποιο πόλεμο», ως απόδειξη δηλαδή πως η δική του τετραετία εξουσίας στην ισχυρότερη χώρα του κόσμου δεν είχε αιματηρό αποτύπωμα (θετικό προφανώς), αυτή η αντίληψη αγνοεί τη συνέχεια της πολιτικής. Πως δηλαδή ότι πράττεις και μάλιστα με το «βαρύ πάτημα» που έχουν οι ΗΠΑ διεθνώς, παράγει αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Ακόμα δηλαδή και όταν ο εμπνευστής της αρχικής πολιτικής έχει τελειώσει τη θητεία του.
Έτσι οι φιοριτούρες του Τραμπ με τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας, τελικά ενθάρρυναν τον τελευταίο να συνεχίσει ακάθεκτος το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ακόμη, ο οικονομικός πόλεμος που ξεκίνησε με την Κίνα συνεχίζεται (με ευλογίες Μπάιντεν βέβαια) με άγνωστες συνέπειες στην διεθνή οικονομία, αλλά χωρίς να διαφαίνεται κάποια “αμερικανική νίκη”. Ενώ οι επαφές Τραμπ με τον Πούτιν, το οποίο μάλιστα είχε εκθειάσει πολλές φορές, μάλλον έπεισαν τον σαφώς ευφυέστερο Ρώσο ηγέτη, πως οι ΗΠΑ, τόσο σε εποχή Τραμπ όσο και σε εποχή Μπάιντεν, πάσχουν σοβαρά από ηγεσία και όραμα. Κάτι που ίσως -δική μας εκτίμηση- μπορεί να εξηγεί εν μέρει και την επιθετική εξωστρέφεια που έδειξε η Μόσχα προς την Ουκρανία. Ποντάροντας δηλαδή πως δεν θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ ούτε άμεσα ούτε αποτελεσματικά, βιώνοντας ηγεμονική ύφεση και αδυναμία καθορισμού πολιτικής.
Ο Τραμπ πλέον όμως προβάλλει ως φαβορί για νέα θητεία στον Λευκό Οίκο, έχοντας κερδίσει τις προκριματικές εκλογές για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών στην Αϊόβα, ενώ ο αντίπαλος του, κυβερνήτης της Φλόριδας, Ρον Ντε Σάντις, ανακοίνωσε πως αποσύρεται από την κούρσα του χρίσματος και πως από δω και στο εξής στηρίζει Τραμπ. Μπορούμε λοιπόν ήδη να κάνουμε μια στιβαρή υπόθεση πως ο Τραμπ θα είναι υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία των ΗΠΑ στις εκλογές του Νοεμβρίου, ενώ ήδη προηγείται στις δημοσκοπήσεις από τον Μπάιντεν, που αν και σαφώς εξαντλημένος και γερασμένος, επιμένει να διεκδικεί 2η θητεία.
Η τραμπική “λύση” για το Ουκρανικό
Η μακροσκελής αυτή εισαγωγή γίνεται για πάμε στα πιο κοντινά μας: Όπου ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντιμίρ Ζελένσκι δήλωσε σε συνέντευξη του την Παρασκευή, πως οι αντιλήψεις του Τραμπ για «άμεση λήξη του πολέμου στην Ουκρανία» (μάλιστα μέσα σε «24 ώρες» όπως υπερφίαλα δηλώνει) είναι «επικίνδυνες». Ο Ζελένσκι αιτιολόγησε την κρίση του λέγοντας -και σωστά- πως ο Τραμπ δεν ξεκαθαρίζει με βάση ποιο σενάριο, ποια «τακτοποίηση» θα επιδιώξει να τελειώσει αυτόν τον πόλεμο. Μάλιστα ο Ζελένσκι κάλεσε τον Τραμπ στην Ουκρανία για να δει από κοντά την πραγματικότητα, χωρίς βέβαια απάντηση (κάτι που έχει ξανασυμβεί).
Τράμπ: “Θα λύσω το Ουκρανικό, πάμε καλά με τον Πούτιν, ξέρω και τον Ζελένσκι”
Αξίζει εδώ να κάνουμε την εξής επισήμανση: Ο Τραμπ καθ’όλη τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας (έως τώρα τουλάχιστον) ενώ επιμένει πως θα βρει λύση στο Ουκρανικό, αποφεύγει τελείως να εξηγήσει ποια θα είναι αυτή. Αρνείται ακόμη και να καταδικάσει σαφώς τη Ρωσία για την εισβολή, ενώ το κόμμα του, οι Ρεπουμπλικανοί, έχουν δηλώσει πως η Μόσχα είναι υπεύθυνη και έχει παραβιάσει τη διεθνή νομοθεσία και έχουν υπερψηφίσει κυρώσεις εναντίον της και ένα μεγάλο όγκο βοήθειας προς το Κίεβο. Ακόμη χειρότερα, ο Τραμπ έχει πει στους προηγούμενους μήνες πως «μιλάγαμε με τον Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία, αν ήμουν εγώ Πρόεδρος δεν θα το είχε κάνει» και ακόμη πως «χαίρομαι που ο Πούτιν επιδοκιμάζει τη θέληση μου να λήξω τον πόλεμο».
Για τον Τραμπ βέβαια πρωτεύει μια τελείως αφελής προσέγγιση των διεθνών σχέσεων μέσα από ένα αντιφατικό πρίσμα είτε «προσωποπαγούς μανατζαρίσματος» είτε μανιχαϊκών διαιρέσεων (που εύκολα και αυτές ανατρέπονται χωρίς καμία λογική), όπου φυσικά ο ίδιος έχει το… χάρισμα της πειθούς, ή τουλάχιστον έχει την ικανότητα να πείθει τον εαυτό του ότι είναι ο «ηγέτης στο τραπέζι».
Ο Πούτιν έγινε “τραμπικός”: Δηλώνει πως οι προηγούμενες αμερικανικές εκλογές ήταν νοθευμένες
Πως μεταφράζονται όλα αυτά για το Κίεβο; Πως αν εκλεγεί ο Τραμπ, σε ελάχιστο χρόνο οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν την Ουκρανία, σε όποια κατάσταση τότε βρίσκεται (το πιο πιθανό είναι σε κάποια εκδοχή του σημερινού αδιεξόδου), και θα την πιέσουν εκβιαστικά να δεχθεί ένα οδυνηρό συμβιβασμό με την Ρωσία. Όπου ο συμβιβασμός θα περιλαμβάνει την παραμονή των ρωσικών στρατευμάτων σε ότι έχουν κατακτήσει, κάτι που άλλωστε για τη Ρωσία είναι ήδη «κόκκινη» γραμμή, έχοντας δηλώσει πως αυτές οι περιοχές «έχουν ενταχθεί στο κράτος μας».
Μια τέτοια εξέλιξη για τη Ρωσία θα είναι βέβαια και η ιδανικότερη, καθώς όχι μόνο θα λήξει η ουκρανική της περιπέτεια που έχει αιμορραγήσει τη χώρα πολλαπλώς και με τεράστιο κόστος, αλλά αυτό θα γίνει και με αμερικανική μεσολάβηση! Και προφανώς με κάποια συνθήκη/εκεχειρία που θα κατοχυρώνει το «ρωσικό δίκαιο» εισβολής και κατοχής.
Η ανάμιξη της Ουκρανίας στην εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ
Τι ειδική σχέση έχει όμως ο Τραμπ με την Ουκρανία; Κατά την θητεία του ως Πρόεδρος, ενδιαφέρονταν για την Ουκρανία για ένα κυρίως λόγο. Για να ανακαλύψει εκεί κάποιο σκάνδαλο σχετικά με τον Χάντερ Μπάιντεν, γιό του Τζο Μπάιντεν, όταν ο πρώτος εργαζόταν στο Κίεβο. Κι αυτό για να θίξει τον πατέρα, που ήταν ο αντίπαλος του στις εκλογές του 2020. Η πιθανότητα να υπήρχε κάποιο οικονομικό/πολιτικό σκάνδαλο του γιου Μπάιντεν βέβαια δεν είναι μικρή. Ο ίδιος, ένα άθλιο σαρκίο σήμερα, με σοβαρά προσωπικά προβλήματα καταχρήσεων και συμπεριφοράς, είχε απολαύσει αρκετά χρόνια -και στις ΗΠΑ και διεθνώς- την εύκολη ζωή, με «όλες τις πόρτες να ανοίγουν» λόγω του ονόματος του, αναπτύσσοντας σχέσεις στην Ουκρανία με εκεί ολιγάρχες. Ενώ πλέον έχει μεγάλες νομικές περιπέτειες εντός ΗΠΑ, καθώς ελέγχεται πολλαπλά για φορολογικές ατασθαλίες.
Έτσι ο Τραμπ πίεσε ασφυκτικά το Κίεβο για να παρασχεθούν αντίστοιχες πληροφορίες, κόβοντας μάλιστα σε μια περίπτωση και ένα πακέτο στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ως εκβιασμό. Αναζητώντας όμως το σκάνδαλο του αντιπάλου του, ο Τραμπ κατάφερε να δημιουργήσει δικό του σκάνδαλο, καθώς κατηγορήθηκε πως χρησιμοποιεί παράνομα τις εξουσίες του, για να εξυπηρετήσει την προεκλογική του εκστρατεία, μάλιστα μέσω ξένης χώρας, για να δυσφημήσει τον πολιτικό του αντίπαλο. Οπότε η Βουλή των Αντιπροσώπων το 2019, ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς, τον παρέπεμψε νομικά, κάτι όμως που σταμάτησε στη Γερουσία. Και έχει μείνει στην ιστορία πλέον και τηλεφώνημα του Τραμπ προς τον Ζελένσκι (και οι δύο Πρόεδροι των χωρών τους) με τον πρώτο να παραδέχεται πως συζήτησε το θέμα Μπάιντεν -πατέρα και γιου- με το δεύτερο (στο παρακάτω βίντεο από συνάντηση των δύο ηγετών το 2019 με φανερή αμηχανία και των δύο όταν δέχονται σχετικές ερωτήσεις).
Τι είναι λοιπόν η Ουκρανία για τον Τραμπ; Μια χώρα την οποία ταυτίζει με τον πολιτικό του αντίπαλο, τον Μπάιντεν, με βεβαιότητα πλέον πως εκεί «κρυβόταν το σκάνδαλο που μπορούσε να καταστρέψει τους Δημοκρατικούς στις εκλογές του 2020». Μια χώρα που «δεν τον εξυπηρέτησε» στο να αποκαλυφθεί αυτό το σκάνδαλο, αλλά και τελικά εκεί εξετέθη ο ίδιος. Μια χώρα στην οποία έχει εισβάλλει ο «φίλος του Πούτιν», λανθασμένα ίσως, αλλά μόνο και μόνο γιατί δεν ήταν ο ίδιος ο Τραμπ σε θέση εξουσίας να προλάβει την κλιμάκωση και να «τακτοποιήσει» το θέμα. Οπότε τώρα αναδύεται ένας δεύτερος γύρος ευκαιρίας, για να λυθούν όλα τα παραπάνω, ενταγμένα στην ήδη εκφρασμένη τραμπική λογική περί μαζικής εκδίκησης εναντίον όλων που στάθηκαν απέναντι του.
Στο θολό αυτό σκηνικό δεν είναι βέβαια άμωμος ούτε ο Μπάιντεν, ούτε η δική του διακυβέρνηση. Η μεγάλη μεν στήριξη της Ουκρανίας μετά την εισβολή, δεν ακυρώνει την πρωθύστερη διπλωματική αδυναμία να πειστεί ο Πούτιν και ο κλειστός κύκλος εξουσίας του για το παράλογο και παρακινδυνευμένο της επίθεσης. Οι ΗΠΑ απέτυχαν ακόμη πριν την εισβολή να συντονίσουν και τις χώρες του ΝΑΤΟ για αντίστοιχη διπλωματική παρέμβαση, ενώ στη συνέχεια η διαχείριση της Ρωσίας με κύμα κυρώσεων που όμως αποδεικνύονταν και λιγότερες των περιστάσεων αλλά και υπό διαρκές παζάρεμα, με σημαντικές κιόλας γεωπολιτικές «διαφυγές» όπως αυτή της Τουρκίας, όπως και με αποσπασματική στρατιωτική ενίσχυση, ανέδειξαν έλλειμμα πολιτικής ισχύος και προγραμματισμού.
Η εκ βάθρων αλλαγή του Ρεπουμπλικανικού κόμματος
Συνδυασμένα τα παραπάνω με την έλλειψη εξέλιξης στον πόλεμο που μπαίνει στον 3ο χρόνο του, την κόπωση του αμερικανικού κοινού (αλλά και του διεθνούς) για το θέμα, οι φαντασιακές περιγραφές του Τραμπ και ευχάριστα ακούγονται και πείθουν τους δικούς τους ψηφοφόρους, που ζητούν την εγχώρια ανάπτυξη και ευημερία και αδιαφορούν για κάθε διεθνές ζήτημα. Έτσι ο απομονωτισμός του Τραμπ, η εκφρασμένη επιθυμία του για σταδιακή απόσυρση των ΗΠΑ από την Ευρώπη και η πρόθεση του για «κλείσιμο διεθνών εκκρεμοτήτων που δεν μας αφορούν», έχουν σοβαρή πιθανότητα να δουν δικαίωση.
Στο ερώτημα, αν μπορεί ένας Τραμπ ως εκ νέου Πρόεδρος των ΗΠΑ να επιβάλλει μια τέτοια ριζική αλλαγή αμερικανικής πρακτικής για την Ουκρανία, με κατάρριψη όλων των προηγούμενων δεσμεύσεων (κάτι που θα έχει διεθνώς πολύ βαρύνουσες επιπτώσεις, πέρα από ότι επιφυλάσσεται στο Κίεβο) η απάντηση είναι σε μεγάλο βαθμό καταφατική. Στο εκεί πολιτικό σύστημα οι εξωτερικές σχέσεις αποτελούν σημαντικό πεδίο αυτονομίας του εκάστοτε Προέδρου, ενώ ο Τραμπ στην προηγούμενη θητεία του είχε δείξει τις εμμονές του, παραμερίζοντας κάθε αντιρρησία, ενθέτοντας κιόλας μέλη της οικογένειας του σε ρόλο “διπλωμάτη”. Έχοντας αλλάξει 4 φορές υπουργό Εξωτερικών και 4 φορές υπουργό Αμύνης, είχε βέβαια “πετύχει” χαοτικά αποτελέσματα και υποβάθμιση αμερικανικών πολιτικών δεκαετιών, αλλά ξαναλέμε, το “δικό του κοινό”, τον επιδοκίμασε.
Άλλωστε, αν οι Ρεπουμπλικανοί νικήσουν στις επόμενες εκλογές (στις ΗΠΑ μαζί με τις προεδρικές εκλογές γίνονται και εκλογές Βουλής όπως και του ενός τρίτου της Γερουσίας), οι νεοεκλεγέντες νομοθέτες θα είναι σε σημαντικό ποσοστό εξαρτημένοι από το “κύμα τραμπισμού” που σαρώνει το κόμμα τους. Έτσι είτε λόγω εξάρτησης είτε λόγω ειλικρινούς συνταύτισης με τον αναθεωρητικής λογικής Ντοναλντ, δεν θα αντιπαρατεθούν μαζί του. Και ήδη το ενδιαφέρον της αμερικανικής κοινωνίας (διακομματικά) για την Ουκρανία μειώνεται, οπότε υπάρχει και το πολιτικό υπόβαθρο. Αλλά ακόμη και μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου, η σημερινή κυβέρνηση Μπάιντεν αντιμετωπίζει -προς το παρόν- πρόβλημα να “περάσει” από το Κογκρέσο πακέτο αμυντικής και οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία, λόγω αντιπαράθεσης με τους Ρεπουμπλικανούς (ευρύτερου όμως πεδίου και όχι ειδικά για το Κίεβο).
Αν όλα τα παραπάνω συμβούν (πολλές υποθέσεις στη σειρά αλλά αξίζει η καταγραφή), η Ουκρανία θα μείνει σε κενό στήριξης, καθώς η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να υποκαταστήσει την αμερικανική οπισθοχώρηση. Και η αμερικανική μόχλευση για εξευτελιστικό συμβιβασμό με τη Ρωσία θα είναι έντονη, συνδυασμένη κιόλας με τα υπαρκτά σημάδια εξάντλησης εντός Ουκρανίας.
Σε αυτό το σκηνικό η Ρωσία πλευρά έχει κάθε λόγο να “επαινεί” τον Τραμπ και να αδημονεί για την επανεκλογή του. Το δικό της χρονοδιάγραμμα έτσι μπορεί να σχεδιαστεί (πάντα ως σενάριο εξέλιξης) ως εξής: Εκεί εκλογές το Μάρτιο με εκ νέου ανάδειξη Πούτιν, που υπόσχεται “νίκη στην Ουκρανία” σε εθνικοπατριωτική έξαρση. Ακόμη, αν οι ΗΠΑ δεν καταφέρουν να ενισχύσουν σημαντικά το Κίεβο, μια ρωσική επιθετική ενέργεια την άνοιξη, όχι κατ’ ανάγκη εξοντωτική αλλά για να κατοχυρωθούν περαιτέρω τα κεκτημένα και να αυξηθούν. Και μετά υπομονή, έως τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου, όπου επικράτηση Τραμπ θα φέρει την αλλαγή πολιτικής. Θα είναι έτσι η Ρωσία ο ουσιαστικός νικητής αυτής της ιστορίας, αν βέβαια το παραπάνω δυστοπικό σενάριο υλοποιηθεί; Όχι, αλλά αυτό ας το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο!
