Πρόσφατα ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping δεσμεύτηκε για άλλη μια φορά να ολοκληρώσει την «επανένωση» της Κίνας εννοώντας βέβαια την ενσωμάτωση της Ταϊβάν. Από τη δική του πλευρά το νησιωτικό κράτος (αν και με ιδιόρρυθμη διεθνή θέση καθώς δεν αναγνωρίζεται ως τέτοιο) προετοιμάζεται εδώ και δεκαετίες για το ενδεχόμενο στρατιωτικής δράσης από το Πεκίνο, με τη στρατηγική του «Ακανθόχοιρου» (Porcupine Strategy), γνωρίζοντας ότι ο αντίπαλός του είναι πολύ ισχυρός για να εμπλακεί σε μια μετωπική σύγκρουση μαζί του. Στην έντυπη “ΠΤΗΣΗ” (τεύχος Οκτωβρίου 2022) υπάρχει εκτενής ανάλυση του θέματος. Ωστόσο ας δούμε κάποια κομβικά σημεία…
Η ασφάλεια της Ταϊβάν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα, διότι τόσο η οικονομική ευημερία του νησιού, όσο και η εθνική του ασφάλεια, προϋποθέτει ότι έχει εξασφαλίσει τα περιβάλλοντα ύδατα και τις θαλάσσιες επικοινωνίες. Παράλληλα, το Στενό της Ταϊβάν αποτελεί σημείο-κλειδί για τις διεθνές μεταφορές, και η ελεύθερη ναυσιπλοϊα εκεί είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή.
Η Ταϊβαν από το 1949 που αναγνωρίσθηκε ως κυρίαρχη οντότητα έως σήμερα έχει αναπροσαρμόσει την αμυντική στρατηγική της σε τέσσερα στάδια σε αντίστοιχες χρονικές περιόδους:
- Την περίοδο από το 1949 μέχρι το 1966, υιοθετήθηκε η στρατηγική της «Επιθετικής Άμυνας» (Offensive Defense Strategy), με βασικό στόχο την ανακατάληψη της ηπειρωτικής Κίνας.
- Στο χρονικό διάστημα μεταξύ 1966 – 1979 όπου υπεγράφη και το σύμφωνο TRA (Taiwan Relations Act) με τις ΗΠΑ, υιοθετήθηκε η στρατηγική της «Προωθημένης Άμυνας» (Forward Strategy) με κύριο χαρακτηριστικό την κατακόρυφη αύξηση της οροφής των στρατιωτικών δυνάμεων.
- Από το 1979 μέχρι το 1996, επικρατεί η στρατηγική της «Άμυνας σε Βάθος» (Defense-in-Depth Strategy), όπου η Ταϊβάν αναλαμβάνει άμυνα επί του μητροπολιτικού εδάφους.
- Δραστική μεταβολή έγινε με αφορμή την κρίση του 1995-1996 (γνωστή ως η ”Τρίτη Κρίση στο Στενό της Ταϊβάν”), όπου το Πεκίνο διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις σε θάλασσα και αέρα με πολλαπλές εκτοξεύσεις πυραύλων.
- Σε αντικατάσταση των παραπάνω, το 2008 αποφασίσθηκε μια στρατηγική που επένδυε στην “Hard ROC (Republic of China) Defense”, εστιάζοντας σε μικρότερες αλλά πιο ευέλικτες και ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις με μεγάλη αμυντική ικανότητα, που θα καθιστούν αδύνατη την επικράτηση των επιτιθέμενων Κινεζικών στρατιωτικών δυνάμεων. Με απλά λόγια η Ταϊβάν επένδυσε σε μια στρατηγική αποτρεπτικής ισχύος που συχνά αναφέρεται και ως η στρατηγική του «ακανθόχοιρου» (porcupine strategy).
Διδάγματα για την Ελληνική Στρατηγική
Σε ότι αφορά την Ταϊβάν, όλα συγκλίνουν στο ότι στην στρατηγική που ακολουθεί απέναντι στην Κίνα δίδει μεγαλύτερη βαρύτητα στην εξισορρόπηση της ισχύος μέσα από τα πλεονεκτήματα που της παρέχει το Σύμφωνο των Σχέσεων με την Ταϊβάν (TRA), γνωρίζοντας ότι η αμερικανική παρέμβαση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης επίθεσης.
Η Ταϊβάν επιδιώκει την ενδυνάμωσή της μέσα από την εφαρμογή προγραμμάτων αναδιοργάνωσης των ενόπλων δυνάμεων, επιλέγοντας την ποιοτική αναβάθμιση έναντι της ποσοτικής, καθώς έχει να αντιμετωπίσει έναν υπέρτερο σε συμβατική ισχύ αντίπαλο. Ακόμη, η άνοδος της στρατιωτικής ισχύος της Κίνας και της πυρηνικής απειλής της Βόρειας Κορέας ανάγκασε τις ΗΠΑ να εφαρμόσουν στη βορειοανατολική Ασία στρατηγική ενίσχυσης της Ταϊβάν και της Νότιας Κορέας, αναθέτοντας τους ουσιαστικά το έργο της ανάσχεσης της αύξησης της ισχύος της Κίνας. Συνεπώς, η θέση των δυο κρατών είναι σημαντική στη σχεδίαση των ΗΠΑ και αναμένεται να αναβαθμιστεί ακόμη περαιτέρω με την παροχή οικονομικής βοήθειας και αμυντικού υλικού.
Κάνοντας τώρα τη σύγκριση, εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν οι ΗΠΑ και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Τουρκία, παραδοσιακά, είχε προνομιακή σχέση με τις ΗΠΑ, λόγω γεωστρατηγικής θέσης, έκτασης και στρατιωτικής ισχύος. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αλλαγή στάσης από τις ΗΠΑ εξαιτίας των θερμών σχέσεων της Τουρκίας με την Ρωσία, αλλά και της προσπάθειας της Άγκυρας να καταστεί περιφερειακή δύναμη, υποβαθμίζοντας κατά μια έννοια τον ρόλο των ΗΠΑ. Βέβαια η παρούσα ψυχρότητα στις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις δεν αποτελεί πανάκεια για την Ελλάδα, διότι οι προτεραιότητες στη χάραξη στρατηγικής καθορίζονται από τη διασφάλιση των ζωτικών εθνικών συμφερόντων, και στην περίπτωση των ΗΠΑ αυτά εκπληρώνονται καλύτερα από την Τουρκία. Αν αύριο λοιπόν εξαφανισθεί ο Ερντογάν από την πολιτική σκηνή της Τουρκίας, είναι πολύ πιθανό να αλλάξει άρδην και η σημερινή αρνητική στάση της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα.
Αυτή λοιπόν η ρευστή κατάσταση των Αμερικανοτουρκικών σχέσεων θα πρέπει να προβληματίζει την Ελλάδα, αναφορικά με τη χάραξη της δικής της αυτόνομης στρατηγικής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα οφείλει να εντείνει τα μέτρα εξωτερικής εξισορρόπησης εκμεταλλευόμενη τη δυσπιστία που προκαλεί η επεκτατική πολιτική της Τουρκίας, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα οφείλει να εγκαταλείψει τη λογική του ολοκληρωτικού πολέμου με την Τουρκία με το δίλημμα “νίκη σε πόλεμο ή ειρήνη” και να εφαρμόσει ένα ευέλικτο δόγμα αποτροπής, με σκοπό την αντιμετώπιση χαμηλής έντασης κρίσεων που σωρευτικά μπορούν να οδηγήσουν σε μεταβολή της κατανομής ισχύος. Κλειδί για την επιτυχία του δόγματος θα αποτελεί η ανάληψη άμεσων, εστιασμένων, και προληπτικών δράσεων με σκοπό να αυξήσουν το κόστος για τη Τουρκία σε περίπτωση που επιχειρήσει επιθέσεις μικρής κλίμακας.
Ένα επιπλέον δίδαγμα που μπορεί να ληφθεί από τις στρατηγικές εξισορρόπησης της Ταϊβάν, είναι η επίτευξη στρατιωτικής ενδυνάμωσης μέσω της αναδιοργάνωσης των ΕΔ και της απόκτησης ποιοτικής ανωτερότητας έναντι ποσοτικού ελλείμματος δυνάμεων. Έτσι στόχος θα πρέπει να είναι η αναθεώρηση της δομής δυνάμεων σε ένα επίπεδο που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές αμυντικές ανάγκες της χώρας. Αυτό θα μπορέσει να επιτευχθεί με την καλύτερη αξιοποίηση των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, τη μείωση του λειτουργικού κόστους με την υιοθέτηση συνδυασμού καινοτόμων και παραδοσιακών λύσεων, και τις στοχευμένες βελτιώσεις σε τομείς όπως για παράδειγμα, η διοίκηση και ο έλεγχος, η διακλαδικότητα, αλλά και η αμυντική βιομηχανία.
Μπορεί η ελληνική αμυντική βιομηχανία να μην βρίσκεται στην καλύτερη περίοδο της, αλλά και εδώ το παράδειγμα της Ταιβάν είναι προς μίμηση. Όταν η Κίνα εμπόδισε με κάθε τρόπο την απόπειρα της Ταϊβάν να αγοράσει σύγχρονα υποβρύχια, η ίδια αποφάσισε να τα αναπτύξει με ίδια μέσα με το σχετικό πρόγραμμα να βρίσκεται σε εξέλιξη.
