To 1939, το τεχνικό γραφείο της Αεροπορίας του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού Στρατού (Kaigun Kōkū Hombu) εξέδωσε τις προδιαγραφές ενός δικινητήριου για την εκπαίδευση όχι μόνο των πιλότων, αλλά και των υπολοίπων μελών που αποτελούν το πλήρωμα αεροσκάφους, δηλαδή των πλοηγού, βομβαρδιστού, πυροβολητού και ασυρματιστού. Η εταιρεία αεροναυπηγικής Tachikawa απήντησε με το Ki-54, έργο του βασικού σχεδιαστού της Ryokichi Endo.
Πρώτη πτήση
Η παρθενική πτήση του πρωτοτύπου πραγματοποίηθηκε το καλοκαίρι του 1940 και οι δοκιμές κρίθηκαν εν γένει επιτυχείς. Μετά από κάποιες επιμέρους μετατροπές (ως επί το πλείστον, αυτές είχαν να κάνουν με τη διόρθωση του βάρους του ρύγχους που δημιουργούσε προβλήματα κατά την προσγείωση) το τεχνικό επιτελείο έδωσε την επίσημη έγκριση της μαζικής παραγωγής του. Από τις αρχές κιόλας του 1941, η Tachikawa άρχισε να εφοδιάζει όλες τις σχολές του στρατού. Το Ki-54, το επωνομαζόμενο «Hickory» από τους Αμερικανούς συμμάχους, αποδείχθηκε ένα εξαιρετικά αξιόλογο εκπαιδευτικό, γιαυτό χρησιμοποιήθηκε ευρέως καθ’ όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Για σταθερή απόδοση και εύκολο χειρισμό, ο Endo δημιούργησε ένα χαμηλοπτέρυγο με μονό κάθετο σταθερό και κλασικό σύστημα προσγείωσης με αναδιπλούμενους και τους τρεις τροχούς. Τροφοδοτείτο από δύο εννιακύλινδρους αερόψυκτους αστεροειδείς Hitachi Ha-13a, ισχύος 510 ίππων κατά την απογείωση και 470 ίππων σε υψόμετρο 5.577 ποδιών, οι οποίοι περιέστρεφαν δίφυλλες μεταλλικές έλικες τύπου Hamilton, μεταβλητής ταχύτητας. Το μήκος και το ύψος του ήταν 11,94 και 3,58 μέτρα αντίστοιχα, ενώ το άνοιγμα πτερύγων έφτανε τα 17,90 μέτρα. Η μέγιστη ταχύτητά του ήταν 233 μίλια την ώρα. Συνολικά κατασκευάστηκαν 1.368 αεροσκάφη όλων των τύπων.
Tύποι Παραγωγής
Το πρώτο ήταν το Ki-54a (Army Type 1 Advanced Trainer Model A), το οποίο έγινε να να καλύψει τις απαιτήσεις εκπαιδεύσεως των πιλότων κατ’ αποκλειστικότητα. Συντόμως ακολούθησε το Ki-54b (Army Type 1 Operations Trainer Model B), όπου τροποποιήθηκε για την εκπαίδευση ολοκλήρου του πληρώματος βομβαρδιστικών. Λόγω αυτού, διέθετε τέσσερα κινούμενα πολυβόλα τύπου 89 των 7,7 χιλιοστών: δύο στους ραχιαίους πυργίσκους και δύο σε πλαϊνά παράθυρα, δεξιά και αριστερά της ατράκτου. Η συγκεριμένη έκδοση παρήχθη σε μεγαλύτερους αριθμούς από όλες τις άλλες, διότι επεκτάθηκε και στην εκπαίδευση προσωπικού της πολιτικής αεροπορίας υπό την αιγίδα της Διεύθυνσης Στρατού.
Πιο μετά βγήκε το Ki-54с (Army type 1 Transport Model C), το οποίο ήταν ένας ελαφρύς μεταφορέας με ευθεία ράχη και οκτώ θέσεις, διαθέτοντας μάλιστα και χώρο αποσκευών. Ένας παρόμοιος τύπος, που κατασκευάστηκε όμως σε περιορισμένους αριθμούς, ήταν το Υ-59 αποκλειστικά για πολιτικές αποστολές.
Αργότερα ήλθε το Ki-110, το οποίο αποτελούσε μία εξ ολοκλήρου ξύλινη έκδοση του Ki-54с, αλλά καταστράφηκε ολοσχερώς κατά τη διάρκεια κάποιας αμερικανικής αεροπορικής επιδρομής και δεν ξαναφτιάχτηκε. Υπήρχαν επίσης πλάνα για την κατασκευή του Ki-111, ως μεταφορέως καυσίμων, και του Ki-114, όπου επρόκειτο να είναι ένας εξελιγμένος τύπος του Ki-110. Κανένα όμως από τα δύο αυτά δεν πρόλαβε να βγει, ούτε σε μορφή πρωτοτύπου, πριν την άνευ όρων παράδoση της Ιαπωνίας στις 14 Αυγούστου του 1944.
Το τελευταίο της σειράς, που επίσης παρήχθη σε πολλά κομμάτια, ήταν το Ki-54d (Army type 1 Patrol Bomber Model D) για ανθυποβρυχιακές περιπολίες, το οποίο είχε τη δυνατότητα μεταφοράς οκτώ ναρκών, 60 κιλών εκάστη.
Κατάληξη
Στο τέλος του πολέμου, τουλάχιστον τέσσερα Ki-54 έπεσαν σε σοβιετικά χέρια. Αυτά παραδόθηκαν στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Κίνας του Μάο Τσε Τουνγκ όπου λειτούργησαν ως μεταφορικά της Πολεμικής Αεροπορίας μέχρι την τελική απόσυρσή τους το 1952, ενώ ένα χρόνο πριν χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευση των πρώτων γυναικών πιλότων της χώρας. Κάποιο Ki-54 που αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετανούς, μπήκε στην υπηρεσία της 273ης Μοίρας της RAF, πετώντας στη Γαλλική Ινδοκίνα για σύντομο όμως χρονικό διάστημα μέσα στο 1945. Ένα τελευταίο Ki-54 εστάλη στη Βόρεια Κορέα.
Επιζήσαντες
Σήμερα έχουν διασωθεί συνολικά τρία αεροσκάφη. Η άτρακτος του ενός εκτίθεται στο πολεμικό Μουσείο της Αυστραλίας (Australian War Memorial). Ένα δεύτερο είναι στο Μουσείο Αεροπλοΐας της Κίνας, ενώ ένα ακόμη βρέθηκε το 2010 στη λίμνη Towada, κοντά στην πόλη Aomori. Ανασύρθηκε από το βυθό δύο χρόνια αργότερα και σήμερα υπάρχει στο Μουσείο Αεροπλοΐας και Επιστήμης της Μisawa.
