Το θετικό με αυτή την πρόταση, της υποχρεωτικής στράτευσης στα 18, είναι ότι η ηγεσία φαίνεται να αναζητεί τρόπους βελτίωσης της λειτουργίας του στρατεύματος. Η τεχνολογία αλλάζει, οι ανάγκες και απειλές αλλάζουν, αλλά και εμείς αλλάζουμε, το βιοτικό μας επίπεδο, ο τρόπος σκέψης μας, η κουλτούρα μας. Άλλη ήταν η Ελλάδα του 1950 και άλλη σήμερα. Ο στρατός θα πρέπει να προσαρμοστεί. Το αρνητικό είναι πως πρόκειται για μια προβληματική ιδέα που δεν θα μας επιστρέψει στις “παλιές καλές εποχές”, δεν θα αυξήσει την αποτρεπτική ισχύ της χώρας και θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσει. Εναντίων της υπάρχουν τόσο ιδεολογικοί, όσο και καθαρά πρακτικοί λόγοι.
Μητσοτάκης: Συζητάμε τη στράτευση στα 18 για τις Ένοπλες Δυνάμεις
Για αρχή, όλοι εμείς, θα πρέπει να κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα από τα καθημερινά προβλήματα μας, να αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις προκαταλήψεις μας, γιατί όλοι έχουμε τέτοιες, και να αναλογιστούμε λίγο την κοινωνία μας. Τι είδους κοινωνία έχουμε και τι είδους κοινωνία θέλουμε να φτιάξουμε για να ζήσουν τα παιδιά μας καλύτερα από ότι ζούμε εμείς σήμερα. Και να μην έχουμε αμφιβολίες, παρά τα όποια (εξοργιστικά) προβλήματα μας ταλαιπωρούν έχουμε ένα καλό επίπεδο ζωής για τα παγκόσμια στάνταρ. Το ότι πολλοί ρισκάρουν τη ζωή τους για να έρθουν εδώ και πιστεύουν ότι μια ζωή μοντέρνου σκλάβου στη Μανωλάδα είναι καλύτερη από ότι στην πατρίδα τους, λέει πολλά.
Φυσικά, χρέος μας είναι να συγκρινόμαστε με τους καλύτερους και να προσπαθούμε να τους φτάσουμε και να τους ξεπεράσουμε. Ναι, το πολιτικό σύστημα έχει τις ελλείψεις και ανεπάρκειες του, αλλά αυτό το πολιτικό σύστημα μας έφερε εδώ που είμαστε. Αν είναι αποτυχημένο, τότε το αντίστοιχο της Πορτογαλίας, χώρας παρόμοιας με εμάς, που όμως δεν έζησαν τα τελευταία εκατό χρόνια τίποτα σε σχέση με εμάς, παγκόσμιους πολέμους, καταστροφές, κατοχή, έναν απροσάρμοστο γείτονα που μας αναγκάζει να ξοδεύουμε για την άμυνα πολύ περισσότερα από ότι αυτοί… Και πιο πλούσιοι είμαστε, και πιο μορφωμένοι, και πρώτα μπήκαμε στην ΕΕ. Σε αντίθεση με εμάς που ζούμε τη μία κρίση και το ένα δράμα πίσω από το άλλο, μέχρι προχτές η Πορτογαλία άρμεγε αποικίες. Το Μακάο ήταν πορτογαλικό μέχρι το 2000.
Εμείς ιδρύσαμε τον ευρωπαϊκό και δυτικό πολιτισμό, αλλά δεν μας πολύ αρέσουν οι υπόλοιποι δυτικοί… Σα την πεθερά από την ξεπεσμένη αρχοντική οικογένεια που βλέπει με μισό μάτι τον νεόπλουτο γαμπρό. “Ναι, μπήκε στην οικογένεια, αλλά έχε χάρη που βρεθήκαμε στην ανάγκη του, δεν είναι σαν και εμάς”. Ανατολή δεν θέλουμε να είμαστε και τους δυτικούς δεν τους εμπιστευόμαστε. Είμαστε οι απόγονοι των πολιτών των πόλεων κρατών της αρχαίας Ελλάδας ή των υπηκόων των Ελληνιστικών βασιλείων και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας; Είμαστε απόγονοι της Φιλικής Εταιρίας που οραματίστηκε ένα μοντέρνο φιλελεύθερο κράτος στα πρότυπα της Αμερικανικής και Γαλλικής επανάστασης, ή των αρματωλών που απλά ήθελαν να αντικαταστήσουν τον Σουλτάνο με έναν ελέω Θεού Βασιλέα;
Θέλουμε ένα κράτος που θα ανήκει και θα ελέγχεται από τους πολίτες του ή ένα κράτος μεγάλο πατερούλη στο οποίο θα ανήκουν οι υπήκοοι του;
Πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει στρατός, έστω για τελετουργικούς λόγους. Από τότε που δημιουργήθηκαν οι πρώτες ομάδες ανθρώπων, ο εκάστοτε αρχηγός συγκέντρωνε στρατό. Όποιος ήθελε να ανήκει στην ομάδα ήταν υποχρεωμένος να συμμετάσχει. Οι άνθρωποι ανήκαν στο Βασιλιά και ήταν υποχρεωμένοι να του γεμίζουν το σεντούκι και και να πολεμάνε όποτε τους διατάξει, χωρίς πολλές ερωτήσεις. Στην Αρχαία Ελλάδα συνέβη μια επανάσταση, εμφανίστηκε ο πολίτης και ανέλαβε την τύχη του, δημιουργώντας τη δημοκρατία.
Αυτό έγινε εφικτό με την ανάπτυξη της πολεμικής τέχνης, που επέτρεψε στους πολίτες-οπλίτες να διαφυλάξουν τον τρόπο ζωής τους. Αργότερα όταν τα Ελληνιστικά βασίλεια μπορούσαν να παρατάξουν τεράστιους στρατούς επανδρωμένους από τους ασιάτες υπηκόους τους και από μισθοφόρους που τα πλούσια βασίλεια μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν, οι πολίτες οπλίτες δεν ήταν σε θέση να διατηρήσουν τον τρόπο ζωής τους. Πέρασαν οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας όταν οι Ρωμαίοι αριστοκράτες άρχισαν να παρατάσσουν ιδιωτικές λεγεώνες και τελικά να οδηγηθεί ο κόσμος στη Ρώμη του θεϊκού αυτοκράτορα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, ήταν υπήκοοι, δουλοπάροικοι με μικρή ή καθόλου περιουσία, που δεν επιτρεπόταν να ταξιδεύουν και ήταν περιουσιακό στοιχείο της αριστοκρατίας, όπως η γη και τα ζώα. Η αριστοκρατία αυτή όμως ήταν υποχρεωμένη να τους προσφέρει τα απαραίτητα, από τροφή, νερό και στέγη, μέχρι ιερέα και διασκέδαση. Μερικές φορές δούλευε το σύστημα, μερικές φορές όχι. Το ότι οι υπήκοοι ήταν ιδιοκτησία του άρχοντα σημαίνει ότι δεν υπήρχε και ιδιαίτερος λόγος να μιλάνε την ίδια γλώσσα ή να έχουν την ίδια θρησκεία, αρκεί η κάθε μεριά να τηρεί το δικό της μέρος της συμφωνίας.
Χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι αναμνήσεις του πολίτη οπλίτη υπήρχαν ακόμα, και μια άλλη επανάσταση της πολεμικής τέχνης, η πυρίτιδα και η ξιφολόγχη, έδωσε τη δυνατότητα σε μια νέα γενιά πολιτών να οργανώσουν τις δικές τους κοινωνίες κατά τα αρχαία πρότυπα. Πολίτες που έπρεπε να συνεννοούνται μεταξύ τους στην ίδια γλώσσα, και να έχουν τα ίδια έθιμα, κάτι που γέννησε τα μοντέρνα έθνη-κράτη.
Οι μοντέρνες δημοκρατικές κοινωνίες υπάρχουν γιατί οι πολίτες τους πήρανε τα όπλα, πολέμησαν για το προνόμιο της ελευθερίας τους και νίκησαν. Να έχουν το δικό τους κράτος και να αποφασίζουν αυτοί για το μέλλον τους. Όσο οι πολίτες θα είναι διατεθειμένοι να πολεμήσουν για αυτή τους την ελευθερία, τόσο περισσότερες οι ελπίδες να μην τη χάσουν. Η διάθεση όμως δεν είναι αρκετή, θα πρέπει να υπάρχουν τα μέσα και η εκπαίδευση. Για να υπάρχουν τα μέσα θα πρέπει η οικονομία της κοινωνίας να μπορεί να υποστηρίξει το αμυντικό οικοδόμημα και να το κάνει. Θα πρέπει δηλαδή η κοινωνία να παράγει ένα πλεόνασμα για την άμυνα της, κάτι που είναι υποχρέωση των πολιτών και της ηγεσίας τους. Για να υπάρξει η απαραίτητη εκπαίδευση θα πρέπει ο πολίτης επιπλέον να αφιερώσει χρόνο από τη ζωή του και να ειπάρχει μια δομή που να μπορεί να την προσφέρει.
Η προστασία του τρόπου ζωής μας θα πρέπει να είναι όχι μόνο υποχρέωση αλλά τιμή μας και καμάρι μας. Ο κάθε πολίτης πρέπει να έχει την ευκαιρία να το κάνει, είτε είναι άντρας ή γυναίκα, αθλητής ή παχύσαρκος, ιδιοφυΐα ή ηλίθιος. Ο στρατός είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας και έχει χώρο για όλους. Δεν χρειάζεται μόνο Ράμπο. Αν κάποιος είναι σε αναπηρικό καροτσάκι, θέλει μια φυσιολογική ζωή και μπορεί να εργαστεί σε μια τράπεζα για παράδειγμα, μπορεί να κάτσει και μπροστά από μια οθόνη και να βγάζει υπηρεσίες ή να πρωτοκολλεί αναφορές.
Μπορεί να παρακολουθεί ένα ραντάρ αεράμυνας ή να χρησιμοποιεί έναν ασύρματο σε ένα υπόγειο. Αν ο στρατός του Ισραήλ τα καταφέρνει, τότε μπορούμε και εμείς και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Ο καθένας προσφέρει ότι μπορεί, όπως μπορεί. Και όποτε μπορεί. Προστατεύουμε την ελευθερία μας. Αυτή όμως ακριβώς η ελευθερία μας δεν πρέπει να είναι η καταπίεση μας. Θα πολεμήσουμε για ένα ελεύθερο κράτος, όπου θα έχουμε την ελευθερία να λαμβάνουμε εμείς τις αποφάσεις που κρίνουμε καλύτερες για τον εαυτό μας και τα παιδιά μας. Ακόμα και αν ο πολίτης αποφασίσει ότι δεν θέλει να υπηρετήσει. Αυτό θα πει ελευθερία.
Ελευθερία όμως δεν θα πει ότι η κάθε απόφαση δεν έχει συνέπειες. Ο πολίτης που αποφάσισε να μην υπηρετήσει, στην ουσία αποφάσισε να ζήσει εις βάρος κάποιου άλλου. Είναι ο πολίτης που η πολιτεία δεν μπορεί να βασιστεί πάνω του σε μια ώρα ανάγκης, σε μια ώρα ζωής και θανάτου. Αυτός ο άνθρωπος θα είναι και ένας εργαζόμενος ή προμηθευτής ή συνάδελφος που δεν θα μπορεί κάποιος να βασιστεί επάνω του, συνεπώς δεν πρέπει να έχει καμία συναλλαγή με το δημόσιο τομέα, πέρα από το να πληρώνει τους φόρους που του αναλογούν.
Οι παροχές του δημοσίου δεν μπορεί να είναι οι ίδιες για αυτούς που προσφέρουν και για αυτούς που κρύβονται. Το σύνταγμα μας φυσικά ορίζει, και πολύ σωστά, ότι όλοι είμαστε ίσοι, αλλά και οι ένοπλες δυνάμεις δικαιούνται να μοιράζουν προνόμια στα μέλη τους. Για παράδειγμα, το κράτος παρέχει ένα επίδομα ανεργίας. Μια φορά το μήνα πάει ο άνεργος στον ΟΑΕΔ και λαμβάνει το επίδομα που είναι ίδιο για όλους. Την άλλη μέρα πάει και στη μονάδα του για μονοήμερη εκπαίδευση, κάνει και μια υπηρεσία και λαμβάνει το διπλάσιο ποσό του επιδόματος ανεργίας. Όταν κάποιος ασθενήσει, το ΙΚΑ θα προσφέρει τη βασική περίθαλψη και οι ένοπλες δυνάμεις μια κατηγορία επιπλέον για τους βετεράνους τους. Οι βετεράνοι πρέπει να δικαιούνται επιπλέον προνόμια τόσο από τον δημόσιο, όσο και από τον ιδιωτικό τομέα.
Ο στρατός, όπως και το πολίτευμα λειτουργούν αρμονικά μόνο όταν όλα τα στρώματα της κοινωνίας αντιπροσωπεύονται. Ο πολίτης όπως ελέγχει το κράτος θα πρέπει να ελέγχει και τον στρατό. Ο στρατός να είναι κτήμα του και όχι μια κλειστή κλίκα. Διαφορετικά θα μπορούσε να ήταν και ένας στρατός ξένης χώρας στην οποία θα είχε μια υποχρέωση να αφιερώσει το χρόνο τους. Δεν πρέπει ο στρατός να αφεθεί στην τύχη του, αποκομμένος από την κοινωνία, και στα χέρια μειοψηφιών που αργότερα θα μπουν στον πειρασμό να εκμεταλλευτούν αυτή τη θέση.
Για παράδειγμα η Γερμανία, που εδώ και κάποια χρόνια δεν είναι υποχρεωτική η θητεία. Στην κοινωνία της ο στρατός έχει χαμηλή υπόληψη και η θητεία στο βιογραφικό αξιολογείται αρνητικά από τους εργοδότες. Ακόμα και αν ο νέος πολίτης δεν έχει κάποια αντίθεση στο να προσφέρει, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποβαθμίσει το βιογραφικό του. Τα παιδιά των καλών οικογενειών δεν (πρέπει να) πάνε στο στρατό… Η συνέπεια αυτής της νοοτροπίας είναι πως ο στρατός της στρατολογεί από συνεχώς συρρικνούμενα τμήματα της κοινωνίας, που προέρχονται από όλο και χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα αλλά και από έναν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Αν δεν σταματήσει αυτό, τότε ο στρατός θα γίνει εργαλείο ενός πολιτικού χώρου, διαταράζοντας τελικά τις ισορροπίες.
Ευρωπαίους πολίτες και ανήλικους θέλει να προσλάβει ο γερμανικός Στρατός!
Πέρα από το ιδεολογικό, υπάρχει και το καθαρά πρακτικό μέρος. Ο στρατός θα υπάρχει σε κάποια μορφή ανεξαρτήτως πολιτεύματος, πολιτικής οργάνωσης και μεγέθους. Μέχρι και το Βατικανό έχει στρατό.
Έστω ότι οι μαθητές τελειώνουν το λύκειο. Θα κατατάσσονται όλοι μαζί το καλοκαίρι; Θα έχουμε μία μόνο ΕΣΣΟ κάθε έτος; Βολεύει αυτό; Θα κατατάσσονται όλοι μαζί και θα απολύονται όλοι μαζί; Αν η θητεία διαρκεί ένα χρόνο, τότε θα υπάρχουν μήνες που όλοι οι στρατιώτες θα είναι στη βασική εκπαίδευση; ή μήπως κάποιοι θα είναι τυχεροί και θα παρουσιάζονται το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο και κάποιοι άλλοι θα πρέπει να περιμένουν κανένα εξάμηνο ή και παραπάνω για να έρθει η σειρά τους; και πως θα ορίζεται ποιοι θα είναι οι τυχεροί και ποιοι θα βάζουν τη ζωή τους σε αναμονή; Θα ανοίξουμε νέα φάμπρικα ρουσφετιών;
Πότε θα δώσουν πανελλήνιες εξετάσεις; πριν τη θητεία ή μετά; Αν είναι μετά, τότε πότε και που θα προετοιμαστούν; μήπως θα πρέπει να αφιερώσουν άλλο ένα επιπλέον έτος μετά το στρατιωτικό; Αν το δώσουν πανελλήνιες πριν τη θητεία, θα βγούνε τα αποτελέσματα και το πανεπιστήμιο θα τους κρατάει τη θέση; Πόσο αντιπροσωπευτικά θα είναι αυτά τα αποτελέσματα μετά από ένα έτος; Αν κάποιος δεν τα κατάφερε και θέλει να ξαναδοκιμάσει δεν θα μπορεί; Θα πρέπει να κάνει τη θητεία του και μετά να ξεκινήσει την προετοιμασία του πάλι από την αρχή; Αν το τμήμα που πέρασε κάποιος καταργηθεί κατά τη διάρκεια της θητείας του τι γίνεται; Τι επιπτώσεις θα έχουν αυτά στο εκπαιδευτικό σύστημα; Αν το πανεπιστήμιο επιλογής του νέου δεν είναι στην Ελλάδα, τότε τι γίνεται; Αν το παιδί σας κερδίσει μια υποτροφία για το Χάρβαρντ θα πετάξετε την ευκαιρία γιατί πρέπει να πάει να κάνει τη θητεία του υποχρεωτικά στα 18 ή θα το συμβουλέψετε να γίνει ανυπότακτος και μετά έχει ο Θεός; Μήπως αντί για τις σημερινές αναβολές θα έχουμε κύματα ανυποταξίας; Θα έχει βέβαια αυτό και ένα ώφελος, οι αναβολές είναι δωρεάν, οι τακτοποιήσεις των ανυπότακτων έχουν κάποιο κέρδος για τα οικονομικά του κράτους, αλλά νομίζει κανείς ότι είναι καλή τακτική το κράτος να ωθεί τους πολίτες του στην παρανομία;
Κάποιοι θα βρουν δύσκολη τη μετάβαση από το στρατό πίσω στα θρανία και θα προτιμούσαν να τελειώσουν με τις σπουδές τους πριν από τη θητεία τους. Άλλοι πάλι μπορεί να κρίνουν ότι η μετάβαση στον επαγγελματικό βίο θα είναι πιο εύκολη αμέσως μετά από το πανεπιστήμιο χωρίς μια ενδιάμεση στρατιωτική θητεία. Άλλοι μπορεί να αποφασίσουν να πάρουν το πτυχίο τους, να κάνουν τη θητεία τους, να κάνουν μεταπτυχιακό και μετά να βγουν στην αγορά εργασίας. Αυτή είναι μια σημαντική απόφαση που θα πρέπει να λάβει ο κάθε ελεύθερος πολίτης για τον εαυτό του και όχι το κράτος για αυτόν. Είναι ίσως ο ελάχιστος σεβασμός που μπορεί να δείξει το κράτος στις ανάγκες του νέου πολίτη του.
Ο στρατός θα μπορούσε να εκφράσει την προτίμηση του. Να δηλώσει ότι προτιμά την στράτευση στα 18, αλλά γιατί να έχει μια τέτοια προτίμηση; Τι παραπάνω μπορεί να κάνει ένας 18χρονος από έναν 25χρονο; Τίποτα απολύτως. Έχει μήπως καλύτερη φυσική κατάσταση; Είναι τόσο σημαντικό; Αυτοί που θα πάνε σε μονάδες πρώτης γραμμής και χρειάζονται καλή φυσική κατάσταση είναι λιγότεροι από αυτούς που θα πάνε σε θέσεις υποστήριξης. Μήπως αν θεωρούσε ο στρατός τη φυσική κατάσταση τόσο σημαντική να φρόντιζε τουλάχιστον όσοι απολύονται να είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι όταν κατατάσσονται; Γιατί διαβάσαμε στον τύπο ότι οι στρατιώτες απολύονται με μεγαλύτερο σωματικό βάρος από ότι όταν κατατάσσονται, και μάλλον δεν είναι μυϊκή μάζα… Αλλά και πάλι, σε ποιο άθλημα μια ομάδα από 25χρονους χάνει συστηματικά από μια ομάδα από 18χρονους; Ίσως στη ρυθμική γυμναστική.
Ο 18άρης είναι πιο εύπλαστος και πιο εύκολο να ακούσει τις διαταγές. Αυτό και αν είναι μύθος και επικίνδυνο. Ο 18άρης είναι παιδί με παραστάσεις από το σχολείο. Ο 25ρης είναι άντρας. Τι είδους στρατό θέλουμε; Άβουλα τρομαγμένα παιδάκια που θα κάνουν ότι λένε οι αξιωματικοί τους και τίποτα παραπάνω; όπως την εποχή του Ναπολέοντα; Εφ’ όπλου λόγχη, διατήρηση σχηματισμού και αέρα; Μήπως θέλουμε καλύτερα στρατιώτες που να μπορούν να σκέφτονται και να μη κάνουν βλακείες που θα θέτουν σε κίνδυνο τόσο αυτούς όσο και τους συναδέλφους τους; Στρατιώτες που όταν μείνουν χωρίς ηγεσία θα ξέρουν τι να κάνουν και πως να το κάνουν και όχι να βαρέσουν διάλυση; Που θα μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες και θα δίνουν λύσεις; Και ναι διάολε, να μπορούν να κρίνουν αν ο αξιωματικός τους είναι ψυχάκιας. Οι πιθανότητες να εκτελέσει εγκλήματα πολέμου ένας 18ρης επειδή έλαβε διαταγή από έναν ψυχάκια είναι μεγαλύτερες από ότι ένας 26ρης.
Όσοι από τους αναγνώστες έτυχε να υπηρετήσουν στη ΣΕΑΠ μαζί με Κύπριους ΥΕΑ που ήταν όλοι 18 ετών μπορούν να καταλάβουν αμέσως τη διαφορά, που έχει να κάνει με την ωριμότητα της ηλικίας. Ένας 25ρης είναι πιο ώριμος από έναν 18χρονο και αυτό είναι πλεονέκτημα για κάθε οργανισμό που δεν είναι δυσλειτουργικός. Όταν ένας στρατιωτικός δηλώνει ότι μπορεί να συνεννοηθεί καλύτερα με έναν 18χρονο, δηλαδή καλύτερα με έναν μαθητή από ότι με έναν μηχανικό ή δικηγόρο, τότε το πρόβλημα δεν είναι η ηλικία κατάταξης των νεοσυλλέκτων, αλλά οι ικανότητες του στρατιωτικού.
Ο μέσος όρος ηλικίας του αμερικανικού στρατού στον Β΄ΠΠ ήταν τα 26 χρόνια. Δεν τα κατάφεραν άσχημα. Αν όλοι κατατάσσονται στα 18, τότε ο στρατός μπορεί να υπολογίσει καλύτερα τον αριθμό των νεοσυλλέκτων. Ναι όντως είναι πιο εύκολο, αλλά είναι αμφίβολο κατά πόσο αυτό το πλεονέκτημα μπορεί να είναι σημαντικότερο από τα προβλήματα που δημιουργούνται. Μια ευελιξία στη οργανωτική δομή θα επέτρεπε την απορρόφηση τέτοιων διακυμάνσεων και επιπλέων η ανάλυση των δεδομένων της στρατολογίας θα επέτρεπε τη δημιουργία μαθηματικών μοντέλων που θα κάνανε τέτοιες προβλέψεις με μεγάλη ακρίβεια. Αν ο στρατός δεν είναι σε θέση να αναπτύξει τέτοια μοντέλα, τότε μπορούμε να του προτείνουμε εμείς ειδικούς που κάνουν μόνο αυτή τη δουλειά. Μάλιστα έχουν περάσει όλοι από το στρατό, μόνο που οι δεξιότητες και γνώσεις τους δεν αξιοποιήθηκαν και περιορίστηκε η προσφορά τους στις αποψιλώσεις και τις σκοπιές.
Η ορθολογική αξιοποίηση των δεξιοτήτων των νεοσυλλέκτων είναι ένα πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα από την ηλικία κατάταξης των νεοσυλλέκτων. Με τη στράτευση στα 18 βέβαια λύνεται αυτό το πρόβλημα, γιατί η μόνη δεξιότητα που θα έχουν θα είναι αυτή του μαθητή λυκείου, αλλά δεν υπάρχει άνθρωπος που να νομίζει ότι λύθηκε επ΄ωφελεία του στρατού. Μάλλον αυτογκόλ βάζει. Για να το γράψουμε πιο απλά, ποιος είναι πιο χρήσιμος για τον στρατό, ένας γιατρός ή η 18χρονη έκδοση του εαυτού του όταν ήταν μαθητής; Η απάντηση είναι εύκολη. Προφανώς δεν είναι μόνο ο γιατρός, αλλά και ο ηλεκτρολόγος, ο υδραυλικός, η χτίστης, ο μαραγκός, ο φαρνατζής κτλ. Ο στρατός είναι ένας τεράστιος οργανισμός όπου ανάγκες υπάρχουν για όλα σχεδόν τα επαγγέλματα.
Το δύσκολο θα ήταν να φτιάξουμε μια λίστα με επαγγέλματα που δεν έχει ανάγκη ο στρατός. Αν κάποιος έχει σπουδάσει οινολόγος και δεν έχουμε μερακλήδες στρατηγούς με αμπελώνες στα ΚΑΑΥ, τότε μπορούμε να τον κάνουμε λοχία στους πεζοναύτες. Δυστυχώς ο στρατός είναι έτσι οργανωμένος που αδυνατεί να εκμεταλλευτεί αυτές τις δεξιότητες και γνώσεις των στρατευσίμων. Είναι τόσο ανορθολογικός ο τρόπος πλήρωσης των μονάδων που μηχανικός του εμπορικού ναυτικού υπηρετούσε σε βόρεια μοίρα καταδρομών. Δεν τον έστειλαν καν σε αμφίβια, αν έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει καταδρομέας. Αν ο στρατός καταφέρει να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες του ανθρώπινου δυναμικού του, τότε θα ανέβει επίπεδο, εύκολα και ανέξοδα.
Οι επιστήμονες που υπηρετούν στον στρατό ανά δεδομένη στιγμή πρέπει να είναι χιλιάδες. Χιλιάδες επιστήμονες βρίσκονται σε έναν οργανισμό και δεν αφήνουν τίποτα πίσω τους! Αυτό είναι ένα μνημείο κακοδιοίκησης. Ο στρατός χρησιμοποιεί τεχνολογίες και μεθοδολογίες του 1950 και παρά τη δωρεάν πρόσβαση σε χιλιάδες επιστήμονες και μηχανικούς, όχι μόνο δεν καταφέρνει να βελτιωθεί, αλλά καταφέρνει να αποβλακώσει αυτούς τους ανθρώπους.
Αλλά ακόμα και αν αφήσουν κάτι πίσω τους, αυτό χάνεται. Όλοι στις μονάδες μας έχουμε δει κάποια πατέντα.
Κάποιος είχε μια ιδέα τη δοκίμασε και δούλεψε. Μετά απολύθηκε. Άντε το πολύ πολύ να την πέρασε και στην επόμενη σειρά αλλά μετά σιγά σιγά χάνεται γιατί όλο και λιγότεροι γνωρίζουν τι είναι και τι κάνει. Αυτή η συγκεκριμένη πατέντα όμως μπορεί να είχε προοπτική, να γίνει εξαγώγιμο προϊόν και πραγματική πατέντα και πνευματική ιδιοκτησία. Ένας αριθμός από αυτές μπορούν να αποτελέσουν κυψέλες ανάπτυξης της βιομηχανίας. Αυτό που χρειάζεται είναι ένας μηχανισμός όπου οι νέες ιδέες θα μπορούν να δοκιμάζονται και να αξιολογούνται. Κατόπιν ο στρατός φέρνει σε επαφή αυτόν που είχε την ιδέα με κάποιον από τους προμηθευτές του για τα περεταίρω. Άνθρωποι με μεράκι και φαντασία πρέπει να βρίσκουν ένα περιβάλλον που θα τους δίνει την ευκαιρία να πειραματιστούν. Όλοι θα κερδίσουν. Θα υπάρχουν αποτυχίες και αστοχίες.
Πεντακόσια πειράματα θα αποτύχουν, αλλά το ένα που θα πετύχει θα καλύψει τα κόστη και με το παραπάνω. Όλοι κερδίζουν, το στράτευμα αποκτά καινούργιες δυνατότητες, μειώνει τα κόστη του, και γίνεται πιο ελκυστικό, ο στρατεύσιμος αποκτά εμπειρίες και έρχεται σε επαφή με τη βιομηχανία που μπορεί να του προσφέρει εργασία, και η βιομηχανία λαμβάνει μια συνεχή ροή ιδεών που έρχονται από τους χρήστες των προϊόντων της.
Ίσως θα μπορούσαμε να κάνουμε μια μικρή έρευνα και να ζητήσουμε από τους αναγνώστες μας να μας γράψουν τι ιδέες είχαν αυτοί για να λύσουν προβλήματα που αντιμετώπισαν στο στρατό. Εύκολα θα δούμε ότι έχουμε ιδέες τόσο για να βελτιωθεί το στράτευμα και η καθημερινότητα του, όσο και για να στήσουμε πολλές εταιρίες… Όλες αυτές είναι χαμένες ευκαιρίες. Και δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά σε περίτεχνα οπλικά συστήματα, αλλά και σε απλά πράγματα που όμως η υπάρχουσα νοοτροπία όχι μόνο δεν τα ενθαρρύνει αλλά τα καταπολεμά.
Απλό παράδειγμα, έστω ότι ένας στρατιώτης χρησιμοποιεί τακτικά ένα εξάρτημα ή ένα εργαλείο, και έραψε μία ειδική θήκη πάνω στη στολή του για να το έχει πάντα μαζί του, έτοιμο προς χρήση. Ποιες είναι οι πιθανότητες να τιμωρηθεί για παραποίηση στολής και ποιες είναι να του πούνε μπράβο, να τον στείλουν στην εταιρία που φτιάχνει τις στολές και μαζί να φτιάξουν στολές με αυτή την τσέπη για όλους όσους έχουν αυτή την ειδικότητα; Να κερδίσει και από την ιδέα του το ποσοστό του. Όλοι θα κερδίσουν, θα ανέβει η απόδοση των στρατιωτών που θα έχουν μια εργονομική τσέπη και θα νιώσουν πως ο στρατός είναι κοντά στις ανάγκες τους, αυτός που είχε την ιδέα θα πληρωθεί και πιθανώς θα έχει και πρόταση για μελλοντική εργασία και η εταιρία παραγωγής θα έχει ένα καινοτόμο προϊόν που θα μπορεί να πλασάρει και σε άλλες αγορές. Αυτό όμως δεν γίνεται γιατί ο καραβανάς θα ρίξει ποινή και ο στρατιώτης σιγά μην ασχοληθεί παραπάνω…θα περιμένει στωικά την απόλυση του.
Δεν είναι μόνο οι επαγγελματικές δεξιότητες και τα πιο ανεπτυγμένα soft skills των μεγαλύτερων σε ηλικία, αλλά και τα χόμπυ τους. Ο μαθητής λυκείου άντε να έχει ασχοληθεί με λίγο μπασκετάκι, ποδόσφαιρο κτλ. Αν τα τέσσερα χρόνια που ήταν φοιτητής κάθε σαββατοκύριακο έπαιρνε τα βουνά με τον ορειβατικό σύλλογο και έκανε αναρρίχηση στα Μετέωρα και τη Βαράσσοβα δεν θα ήταν προτιμότερος από τον λοχαγό του σε μια μοίρα καταδρομών, από ότι ο 18χρονος εαυτός του; Θα ρωτήσει κάποιος πόσοι είναι αυτοί, αλλά και ένας μόνο να είναι γιατί όχι;
Επίσης και μετά την απόλυση, οι άνθρωποι εξελισσόμαστε και μαθαίνουμε νέα πράγματα, αποκτούμε νέες δεξιότητες. Τυπικά ανήκουμε στην εφεδρεία. Πως μαθαίνει ο στρατός για αυτή την εξέλιξη μας; Αν δηλαδή κάποιος γίνει παγκόσμια αυθεντία στις καταδύσεις, δεν είναι κάτι που θα ενδιέφερε το στράτευμα; Αν κάποιος αποκτούσε δίπλωμα χειριστή ελικοπτέρου, θα ήταν ενδιαφέρον; Δεν υπάρχει τρόπος να κερδίζουν και οι δύο; Έχει περίσσεμα χειριστών το στράτευμα και μερικοί παραπάνω από την εφεδρεία δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα;
Δεν θα μπορούσαν να κλείσουν τρύπες; Και για τον έφεδρο δεν θα ήταν μια καλή ευκαιρία να γράψει ώρες πτήσης χωρίς κόστος, αλλά και ταυτόχρονα να προσφέρει στην κοινωνία και αν χρειαστεί να είναι και ετοιμοπόλεμος; Όπως έχουμε εθελοντές πυροσβέστες, δεν μπορούμε να έχουμε εφέδρους πιλότους που θα πετάνε τα PZL τα καλοκαίρια απελευθερώνοντας τους αποφοίτους της σχολής Ικάρων για κάτι πιο απαιτητικό; Θα μπορούσαν έφεδροι με δεξιότητες να πηγαίνουν στο στράτευμα και να εκπαιδεύουν; Από απλά πράγματα, από εκμάθηση ξένων γλωσσών μέχρι προετοιμασία για την σχολή πολέμου, και από αλπινισμό μέχρι καταδύσεις.
Από τα παραπάνω, δεν προκύπτει κανένα απολύτως πλεονέκτημα από την υποχρεωτική στράτευση στα18 έτη. Το αντίθετο μάλιστα. Μπορεί στο Ισραήλ να δούλεψε, αλλά αυτή είναι μια ειδική περίπτωση κράτους που πάλευε για την επιβίωση του. Στις κρίσιμες στιγμές που πέρασε θα είχε μπει στον πειρασμό να δώσει όπλα και σε 15χρονους. Το κράτος τους και η κοινωνία τους οργανώθηκαν κατόπιν γύρω από τον στρατό.
Ο στρατός όπως κάθε οργανισμός πρέπει να κάνει αλλαγές για να μην καταλήξει απολίθωμα μιας άλλης εποχής. Παρατηρούμε ότι βαδίζει προς μία όλο και περισσότερο μετατροπή του σε επαγγελματικό στρατό με παράλληλη απαξίωση της εφεδρείας. Μπορεί αυτή η απόφαση να έχει τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα της, αλλά αποκόπτει τον στρατό από την κοινωνία. Ναι μεν έχουμε λιγότερα περιστατικά από υστερικές μαμάδες που κλαίνε γιατί τα παιδιά τους τα στέλνουν αποστολή στην Ερυθρά θάλασσα, και οι επαγγελματίες υποτίθεται ότι έχουν καλύτερη εκπαίδευση από τους εφέδρους (χωράει συζήτηση το θέμα), αλλά κακά τα ψέματα, σιγά σιγά ο στρατός δεν θα είναι ένα από εμάς.
Δεν θα είναι το παιδί της διπλανής πόρτας, αλλά θα δημιουργηθεί η εντύπωση σε μέρος της κοινωνίας ότι είναι κάποιοι περίεργοι τύποι που για κάποιο λόγο δεν θέλουν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή σαν αυτούς και πιθανώς είναι ταξικοί εχθροί που πρέπει να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη. Το θέμα της άμυνας και προστασίας θα είναι ελάσσονος σημασίας για αυτούς. Όσο αυξάνει το χάσμα αυτό τόσο λιγότεροι θα θέλουν να καταταγούν. Ειδικά αν βελτιωθεί η οικονομία θα είναι δύσκολο να κάνει επιλογή ο στρατός ποιους μόνιμους θα κατατάξει και οι έφεδροι θα βλέπουν τον ρόλο τους συνεχώς μειούμενο και δεν θα θέλουν να περάσουν τη θητεία τους ως ορντινάντσες των μονίμων… Τελικά κινδυνεύει να αποκοπεί ο στρατός τόσο πολύ από την κοινωνία που δεν θα ενδιαφέρει καν τους πολίτες αν οι στρατιώτες είναι Έλληνες ή ξένοι ελληνοποιημένοι μισθοφόροι, αρκεί να κάνουν τη δουλειά τους και να μην ενοχλεί ο ένας τον άλλο.
Η υποχρεωτική στράτευση στα 18 δεν έχει να προσφέρει τίποτα ουσιαστικό και μάλλον κακό θα κάνει τόσο στο στράτευμα όσο και στον προγραμματισμό της ζωής του πολίτη.
Πρώτη δημοσίευση 1η Οκτωβρίου 2020
