Στις 11 Ιουλίου 1995, οι δυνάμεις των Σερβοβοσνίων, υπό τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς και την πολιτική κάλυψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς και του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ξεκίνησαν τη σφαγή 8.000 αρρένων αμάχων μουσουλμάνων σε μία περιοχή που κυριαρχούσε το σερβικό στοιχείο.
Η Σρεμπρένιτσα, είχε χαρακτηριστεί από την 16η Απριλίου του 1993 ως ‘ασφαλής περιοχή’ (‘safe area’). Αλλες 5 περιοχές (Ζέπα, Γκόραζντε, Τούζλα, Σαράγεβο στα νότια και το Μπίχατς στο βορρά) χαρακτηρίστηκαν με τον ίδιο όρο λίγες μέρες μετά, στις 6 Μαΐου του 1993. Ο όρος αυτός, ‘safe area’, ήταν εντελώς καινούργιος και πρωτοπόρος, για τους διεθνείς κανονισμούς. Στην πραγματικότητα, ήταν μια εφεύρεση της στιγμής, ώστε να φύγει ο πονοκέφαλος (και οι ευθύνες) από τα κεφάλια των αξιωματούχων της διεθνούς κοινότητας, και ειδικά από τις συνειδήσεις των αξιωματούχων των ‘μεγάλων δυνάμεων’ και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έτσι ώστε να φανεί στον πολιτισμένο κόσμο ότι οι πολιορκούμενοι και οι πρόσφυγες Μουσουλμάνοι σε όλες αυτές τις περιοχές δεν είχαν αφεθεί στην τύχη τους (διάβαζε, στο λεπίδι των Σέρβων) από την διεθνή κοινότητα. Ολη την προηγούμενη περίοδο, οι αξιωματούχοι των διεθνών επιτελείων απλά παρακολουθούσαν τους Σέρβους να επιτίθενται, να πολιορκούν και να βομβαρδίζουν πόλεις, και να δημιουργούν πρόσφυγες.
Πρόσφυγες που μετακινούνταν από το ένα μέρος στο άλλο, για να ενωθούν με άλλους πρόσφυγες, φτάνοντας πολλές φορές σε μη διαχειρίσιμους αριθμούς, όπως λ.χ. οι 40.000, ίσως και περισσότεροι, στην ευρύτερη περιοχή της Σρεμπρένιτσα. Ο όρος ‘safe area’ ήταν απολύτως ασαφής και χωρίς συγκεκριμένο περιεχόμενο. Ορισμός δεν δόθηκε ποτέ, και ούτε κανείς ξέρει τι ακριβώς σημαίνει, ακόμα και τώρα που μιλάμε. Ξέρουμε όμως ότι ο ισχύων και κατοχυρωμένος μέχρι τότε όρος για παρόμοιες περιστάσεις ήταν ο όρος ‘ασφαλές καταφύγιο’ (‘safe haven’). ‘Ασφαλές καταφύγιο’ σήμαινε αυστηρή και πλήρης προστασία, σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους, όλων ανεξαιρέτως των προσφύγων. Αφού προχωρούσε ακάθεκτη η σερβική εθνοκάθαρση, οι περιοχές αυτές (συμφωνούν όλοι τώρα) θα έπρεπε να είχαν ανακηρυχτεί ‘ασφαλή καταφύγια’ και όχι ‘ασφαλείς περιοχές’, που, σε τελική ανάλυση, δεν σήμαινε τίποτε. Ή μάλλον, απ’ ό,τι αποδείχτηκε, με τον πλέον δραματικό τρόπο, δύο χρόνια μετά, ουσιαστικά σήμαινε το εξής, σύμφωνα και με την απόφαση του ΟΗΕ Νο #836 της 4ης Ιουνίου 1993:
Οτι η παρουσία των κυανόκρανων στους θύλακες αυτούς είχε σκοπό να ‘αποθαρρύνει‘ τις σερβικές επιθέσεις («με την παρουσία τους», και μόνο, σημειωνόταν), αν όμως παρ’ ελπίδα οι Σέρβοι δεν ‘αποθαρρύνονταν‘ αρκετά, τότε θα έπρεπε να αναλάβουν δράση τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ. Κι αφού η στρατιωτική σύγκρουση στο έδαφος αποκλειόταν σε κάθε περίπτωση, αυτό σήμαινε ότι μόνο οι αεροπορικές δυνάμεις θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση, με τη διαφορά πως στόχος τους θα ήταν όχι η προστασία των προσφύγων, αλλά η προστασία και η ασφαλής φυγάδευση των Κυανόκρανων.
Στις 11 Ιουλίου του 1995 οι σερβικές δυνάμεις, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς, κατέλαβαν τη Σρεμπρένιτσα, η οποία βρισκόταν υπό την προστασία των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ. Στη συνέχεια, σερβικές δυνάμεις χώρισαν τους Βόσνιους στη Σρεμπρένιτσα, βάζοντας τις γυναίκες και τα κορίτσια σε λεωφορεία και στέλνοντάς τους σε βοσνιακό έδαφος. Μερικές από τις γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού ή σεξουαλικής επίθεσης, ενώ οι άντρες και τα αγόρια που παρέμειναν πίσω εκτελέστηκαν αμέσως ή μεταφέρθηκαν σε χώρους μαζικής θανάτωσης. Εκτιμάται ότι σκοτώθηκαν από τις σερβικές δυνάμεις στη Σρεμπρένιτσα από 7.000 ως 8.000 άνθρωποι.
Επειδή η Σρεμπρένιτσα είναι η μοναδική περίπτωση τέτοιας βαρβαρότητας πολεμικής θηριωδίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη, ώστε να χαρακτηριστεί σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΟΗΕ με τον όρο ‘γενοκτονία‘, τα εγκλήματα εκεί δεν εξετάζονται από το γνωστό Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, που εξετάζει θέματα από όλον τον κόσμο, αλλά από το εξειδικευμένο Διεθνές Δικαστήριο (επίσης της Χάγης) για τα εγκλήματα στην πρώην Γιουγκοσλαβία (‘International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia since 1991‘), γνωστό ως ‘International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia‘ ή ICTY).
Πηγές:
wikipedia
ΒΗΜΑ
Ελευθεροτυπία
