Rogozarski R-313: το δικινητήριο «κουνούπι» που δεν πρόλαβε να υπερασπιστεί την πατρίδα του

Κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1930, με την οσμή του πολέμου να γίνεται όλο και πιο έντονη, ξεκίνησε στη Γιουγκοσλαβία η εντατικοποίηση των εργασιών για το σχεδιασμό νέων τύπων αεροσκαφών μάχης. Η εγχώρια Πολεμική Αεροπορία (JKRV) εξέφρασε την επιθυμία να εντάξει στο στόλο της ένα αεροπλάνο πολλαπλών χρήσεων, όπου θα μπορούσε να επιχειρεί ως ελαφρύ επιθετικό βομβαρδιστικό και ως αναγνωριστικό.

Το 1937, το τεχνικό επιτελείο του μηχανικού Sima Milutinovich άρχισε στο εργοστάσιο της Rogozarski στο Βελιγράδι να σχεδιάζει ένα ελαφρύ δικινητήριο βομβαρδιστικό στο οποίο δώθηκε η ονομασία R-313, ενώ πολύ αργότερα το προσωνύμιο «κουνούπι» της Γιουγκοσλαβίας, πολύ πριν κατασκευασθεί το Focke-Wulf Ta 154. Η δομή του ήταν ξύλινη ως επί το πλείστον, κεκαλυμμένη με λινό περίβλημα που κατέληγε σε διπλό κάθετο ουραίο. Το πλήρωμα του αεροσκάφους ήταν διμελές (πιλότος και πυροβολητής-παρατηρητής) τοποθετημένο σε επίμηκες κόκπιτ που παρείχε εξαιρετική ορατότητα. Τροφοδοτείτο από δύο τσεχοσλοβακικούς αερόψυκτους δωδεκακύλινδρους Walter «Sagitta» I SR ανάστροφης διάταξης V-12 με αεροσυμπιεστές, που απέδιδαν 535 ίππους και περιέστρεφαν τρίφυλλες έλικες.

Το συμβατικό σύστημα προσγείωσης ήταν δημιούργημα της γαλλικής Messier και ανασυρόταν στα ατρακτίδια των κινητήρων (ανασυρόμενος ήταν επίσης και ο ουραίος τροχός). Η δεξαμενή καυσίμων ήταν εγκατεστημένη στο κέντρο της ατράκτου, μεταξύ των πτερύγων. Ο οπλισμός του περιελάμβανε ένα εμπρόσθιο σταθερό πυροβόλο HS-404 των 20 χιλιοστών και ένα κινητό FN των 7,92 χιλιοστών στο χώρο του πυροβολητού. Στην έκδοση του αναγνωριστικού θα διέθετε κάμερα και ασύρματο, ενώ σε αυτήν του βομβαρδιστικού θα είχε δυνατότητα μεταφοράς βομβών μέχρι 400 κιλών εντός της κοιλιάς της ατράκτου.

Η κατασκευή του πρωτοτύπου ξεκίνησε το 1938 και ολοκληρώθηκε στα τέλη του επομένου έτους. Η παρθενική του πτήση πραγματοποιήθηκε είτε κατά τα τέλη του 1939 είτε τον Ιούλιο του 1940 (η ακριβής ημερομηνία είναι ασαφής). Σε κάθε περίπτωση, το επιθετικό αεροσκάφος ανταποκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό στις προσδοκίες της Γιουγκοσλαβικής Πολεμικής Αεροπορίας, με το τεχνικό επιτελείο των αξιολογητών να σημειώνει μόνο ανεπάρκεια ισχύος των κινητήρων.

Ο Milutinovich αρκετά γρήγορα παρουσίασε εναλλακτικές, προτείνοντας την αντικατάστασή τους είτε με Daimler-Benz DB-601 είτε με Rolls-Roys «Merlin». Οι τροποποιήσεις αυτές πιστευόταν πως θα καθιστούσαν το R-313 εφάμιλλο άλλων του είδους του που πετούσαν στη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία. Λόγω όμως της ενάρξεως της γερμανικής εισβολής στην Ευρώπη, η προμήθεια ξένων κινητήρων καθίστατο αδύνατη. Υπήρχαν πλάνα για κατασκευή 25 στο σύνολο βομβαρδιστικών και αναγνωριστικών.

Η ιστορία του R-313, που δεν πέρασε το στάδιο του πρωτοτύπου, τελειώνει προς τις αρχές του 1941 με τις πληροφορίες να είναι συγκεχυμένες. Με την κάθοδο των Γερμανών προς τα Βαλκάνια, μεταφέρθηκε στην 603^η Μοίρα Εκπαιδεύσεως  κοντά στο Γκραμπ της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Για κάποιους, καταστράφηκε από γερμανικά μαχητικά κατά την προσπάθεια πτήσης του προς την Ελλάδα τον Απρίλιου του 1941. Άλλοι πάλι θεωρούν πως έπεσε σε γερμανικά χέρια απευθείας και παραδόθηκε στην Κροατική Πολεμική Αεροπορία που είχε τον έλεγχο του εργοστασίου «Ίκαρος».

Τεχνικά χαρακτηριστικά

• Μήκος: 11 μέτρα
• Ύψος: 2,68 μέτρα
• Έκταση πτερύγων: 13.00 μέτρα
• Επιφάνεια πτερύγων: 26,40 τετραγωνικά μέτρα
• Καθαρό βάρος: 2.950 κιλά

Επιδόσεις

• Μέγιστη ταχύτητα speed: 450 χιλιόμετρα/ώρα (επίπεδο θαλάσσης)
• Εμβέλεια: 1.000 χιλιόμετρα
• Ανώτατο υψόμετρο: 8.000 μέτρα
• Ρυθμός ανόδου: 8,33 μέτρα/λεπτό