Η πιο τραγική όψη του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία είναι βέβαια οι ανθρώπινες απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τις οποίες όμως παρότι είμαστε στον 3ο χρόνο της σύγκρουσης κανείς δεν μπορεί να μετρήσει με ακρίβεια. Το γιατί είναι απλό, ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία δίνουν αριθμούς (πιστευτούς) για τις δικές τους απώλειες, ενώ η κάθε πλευρά δίνει εξωφρενικές εκτιμήσεις για τις απώλειες του αντιπάλου, σε μια προσπάθεια εντυπωσιασμού και διενέργειας ψυχολογικού πολέμου.
Έτσι το έργο του υπολογισμού των απωλειών μεταφέρεται σε διάφορες δημοσιογραφικές και ερευνητικές πρωτοβουλίες που προσπαθούν από ανοιχτές πηγές να κάνουν μια καταγραφή, αναφέροντας όμως τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν. Ας δούμε όμως έστω και αυτές οι προσπάθειες, τι αναφέρουν:
Μια μέτρηση βασίζεται σε συλλογή αναγγελιών θανάτου, κηδειών, νεκρολογιών κ.ο.κ. σε τοπικά ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως και αναφορές πεσόντων σε τοπικές επίσημες υπηρεσίες. Αυτή η καταγραφή είναι πολύ συγκεκριμένη καθώς περιέχει ονόματα, φωτογραφίες στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως και ημερομηνίες θανάτου. Έτσι σήμερα το site UALosses έχει απαριθμήσει 52.452 νεκρούς Ουκρανούς στρατιωτικούς (πάντα από την έναρξη της εισβολής), ενώ το αντίστοιχης λογικής Poteru καταγράφει 68.000 νεκρούς Ρώσους στρατιωτικούς.
Και οι δύο πηγές όμως αναφέρουν πως η καταμέτρηση τους είναι μέρος των συνολικών νεκρών, καθώς δεν ανακοινώνονται όλες, δεν συλλέγονται όλες και βέβαια η καταγραφή υστερεί χρονικά καθώς μεσολαβεί διάστημα από το πότε θα πέσει στο πεδίο της μάχης κάποιος, μέχρι να περισυλλεγεί η σορός, να αναγνωριστεί και να επιστρέψει στον τόπο του για την κηδεία.
Μια άλλη καταγραφή η οποία γίνεται από το site Mediazona σε συνεργασία με την ρωσική υπηρεσία του BBC, δίνει στις 30 Αυγούστου 2024, 66.471 νεκρούς Ρώσους στρατιωτικούς με ονόματα (πάλι από ανάλογη καταμέτρηση μέσω αναγγελιών κηδειών κ.λπ.) κάτι που είναι κοντά με τους 68.000 του Poteru, οπότε έχουμε σύμπτωση εκτιμήσεων. Όπου στις καταγραφές αυτές δεν περιλαμβάνονται οι νεκροί των αποσχισθέντων ρωσόφωνων περιοχών του Ντονμπάς. Δηλαδή οι απώλειες των εκεί τοπικών εθνοφρουρών και πολιτοφυλακών, που εκτιμώνται σε ένα εύρος 20 έως 35 χιλιάδες νεκρών, με βάση το BBC.
Το Mediazona έχει κάνει και στατιστική ανάλυση και εκτιμά πως οι συνολικές ρωσικές απώλειες σε νεκρούς πρέπει να κυμαίνονται στις 120.000, οπότε μαζί με τους νεκρούς των εθνοφρουρών του Ντονμπάς φθάνουμε σε 140-155 χιλιάδες. Εντύπωση προκαλεί πως στο Mediazone δηλώνουν ότι εντός Αυγούστου μπόρεσαν να επαληθεύσουν 4.500 καταγραφές Ρώσων νεκρών, κάπου 1.100 την εβδομάδα, το οποίο όμως είναι 50% πάνω το μέσο εβδομαδιαίο μέσο όρο του 2024. Μια ένδειξη δηλαδή πως η αιματηρότητα των μαχών έχει αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα.
Ενδιαφέρουσα είναι -πάλι από την ίδια πηγή- η καταγραφή “γεωγραφικής προέλευσης” των Ρώσων νεκρών. Έτσι σημαντικές απώλειες καταγράφονται από συγκεκριμένες περιοχές, όπως το Εκατερίνεμπουργκ, το Πέρμ, το Ταταρστάν, το Κουμπάν, το Μπουριάτ, το Τσελιαμπίνσκ, η Μπασκιρία (έχει τους περισσότερους αριθμητικά, 2.578) αλλά και περιοχές στα ανατολικά της χώρας, όπως το Μπουριάτ, το Ιρκούτσκ και τo βόρειο Κρασνογιάρσκ, περιοχές με σημαντικό ποσοστό μειονοτικών πληθυσμών της χώρας και χαμηλού εισοδήματος. Εκεί δηλαδή όπου η ένταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις με επαγγελματικό συμβόλαιο είναι διαδεδομένη, λόγω έλλειψης άλλων προοπτικών.
Το BBC αναφέρει εκτιμήσεις αναλυτών πως οι καταγραφές από νεκρολογίες κ.λπ. απεικονίζουν το “55-70%” των συνολικών απωλειών. Έτσι με αυτό το δείκτη οι Ουκρανοί νεκροί, συνολικά εκτιμώνται από 75 έως 95 χιλιάδες, παίρνοντας ως βάση τους 52.400 που καταγράφει το UALosses.
ΕΞΕΛΙΞΗ: H Ρωσία διπλασιάζει τις αμοιβές των στρατιωτών λόγω απωλειών στο μέτωπο
Πέρα από τους νεκρούς, άγνωστος παραμένει και ο αριθμός των τραυματιών, ο οποίος πραγματικά ειναι αδύνατο να υπολογιστεί. Κυρίως γιατί δεν γίνεται καμμία καταγραφή τους, τουλάχιστον σε ανοιχτές πηγές, ενώ πάρα πολλοί θα επιστρέψουν στο μέτωπο μετά από την αποθεραπεία και φροντίδα τους (είτε λίγων ημερών ήταν μακρόχρονη), οπότε θα ξαναμπούν στην “μηχανή θανάτου”. Πάντως είναι πλέον συχνές οι φωτογραφίες αναπήρων πολέμου, Ουκρανών και Ρώσων, που βγαίνουν στην επικαιρότητα, είτε σε νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης, είτε σε καθημερινές δραστηριότητες καθώς προσπαθούν να επανενταχθούν.
Αν οι απώλειες σε νεκρούς πάντως είναι της τάξης των πολλών δεκάδων χιλιάδων έως και πάνω από 100 χιλιάδες, είναι αναμενόμενο πως οι τραυματιές οποιασδήποτε βαρύτητας τραυμάτων θα είναι πολλαπλάσιοι, 2-3 φορές παραπάνω ίσως και περισσότεροι.
Αντοχή στον τρόμο
Ποιος θα αντέξει σε αυτό τον πόλεμο φθοράς ανθρώπων; Η λογική λέει πως η Ρωσία εδώ “προηγείται” για 3 κύριους λόγους.
- Ο πρώτος είναι ο αναμενόμενος, η χώρα έχει πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό από την Ουκρανία. Η τελευταία κιόλας έχει και σημαντικό αριθμό πολιτών να έχουν μεταναστεύσει (ήδη πριν την εισβολή, για εύρεση εργασίας), οπότε το ανθρώπινο δυναμικό της είναι μικρότερο από τα περίπου 40 εκατομμύρια που είχε εκτιμηθεί στην τελευταία απογραφή. Συν βέβαια τους πρόσφυγες εσωτερικού, συν την ανάγκη να κρατήσει μεγάλο μέρος του δυναμικού της να εργάζεται, για να συντηρείται κάπως η εγχώρια οικονομία και γενική λειτουργία του κράτους και των υπηρεσιών του.
- Ο δεύτερος λόγος που “προηγείται” η Ρωσία σε απαντοχή απωλειών, είναι πως σημαντικό μέρος τους είναι, όπως είπαμε, από μειονοτικούς και φτωχούς πληθυσμούς που καταττάσονται για να πάρουν τον υψηλό μισθό και το εφάπαξ των επαγγελματιών στρατιωτών, όπως και αρκετών μισθοφόρων (π.χ. από Νεπάλ, Αφρική, χώρες του Καυκάσου, ακόμη και Ινδία). Έτσι το “βάρος” της απώλειας στις τοπικές κοινωνίες τους, γίνεται διαχειρίσιμο με αρκετή μοιρολατρεία και πεσιμισμό, που δύσκολα θα προκαλέσει πανεθνική δυσφορία.
- Ενώ ο τρίτος λόγος είναι, πως η Ρωσία αντλεί πολλούς στρατιώτες της από τη “δεξαμενή” των φυλακών της, δηλαδή καταδικασμένους για βαριά εγκλήματα που καταττάσονται για να πάρουν αμνηστία, μερική ή πλήρη. Από αυτή τη δεξαμενή τροφοδοτήθηκε έντονα η οργάνωση Wagner από την αρχή του πολέμου, με τις “ευλογίες” του Κρεμλίνου ενώ η πολιτική τέτοιας επιστράτευσης συνεχίζεται έως και σήμερα. Την ίδια “λύση” με επιστράτευση κρατουμένων, υποχρεώθηκε και φέτος από το Μάιο να ασκήσει η Ουκρανία, για να καλύψει τα δικά της κενά επάνδρωσης, χωρίς να είναι όμως γνωστό ακόμη πόσοι έχουν καταταγεί. Έτσι οι “καταραμένοι” κάθε κοινωνίας και απόκληροι βαρυποινίτες, αν σκοτωθούν στο μέτωπο, αναμενόμενα το συναισθηματικό φορτίο στην ευρύτερη κοινωνία δεν είναι ισότιμο π.χ. με εκείνο των τυπικών εθελοντών, επαγγελματιών, επιστράτων.
Πότε θα σταματήσει η “κρεατομηχανή” στην Ουκρανία; Έμμεσα το αναφέραμε, όταν μια από τις δύο πλευρές “σπάσει”. Και εδώ μιλάμε για την κοινωνική αντοχή πρωτίστως και όχι των πολεμικών εφοδίων, όπου παραμένουν από αρκετά έως υπεραρκετά για να συντηρήσουν τον πόλεμο για μεγάλο ακόμη χρόνο.Όπου βέβαια η αντοχή κάθε κοινωνίας δοκιμάζεται πολλαπλά: Από το πόσους νεκρούς στρατιώτες θάβει, πόσους τραυματίες περιθάλπει, πόσες μέρες ζει κάθε νοικοκυριό χωρίς ρεύμα, νερό, καύσιμα, θέρμανση και σε διαρκή κίνδυνο βομβαρδισμών, με απώλειες αμάχων (μια άλλη παράμετρο που δεν θίξαμε), με τη γενικευμένη αίσθηση αδιεξόδου και κατάθλιψης ενός πολύχρονου πολέμου.
Εξαίρεση σε αυτό τον θλιβερό συναγωνισμό κατάπτωσης ηθικού, θα είναι μια από τις δύο πλευρές να πετύχει μια “μεγάλη νίκη”, δηλαδή μια τόσο ριζική σε αποτέλεσμα πολεμική επιχειρήση που αυτή να κρίνει αποφασιστικά τον πόλεμο. Κι αυτό δεν φαίνεται προς το παρόν, καθώς η φόρμα των επιχειρήσεων εδώ και πάνω από ένα χρόνο είναι “πολέμου φθοράς”. Δηλαδή μιας αργοκίνητης καταστροφής που καταναλώνει αίμα με τον τόνο για κάθε μέτρο κερδισμένης ή χαμένης γης.
Ακολουθήστε μας, στο Facebook, στο Twitter, στο YouTube και στο Viber!
