Από το YAK-130 στο Μ-346

Το νέο εκπαιδευτικό προκεχωρημένου και αρχικού προεπιχειρησιακού σταδίου της Πολεμικής Αεροπορίας, που έχουμε ήδη υποδεχθεί με δυο αεροσκάφη στην Καλαμάτα  είναι βεβαίως ιταλικής προέλευσης και έχει ως βάση ένα πρωτότυπο που πέταξε τον Ιούλιο του 2004. Σχεδιαστικά, όμως, ανάγεται στον τελευταίο διαγωνισμό στρατιωτικού αεροσκάφους που πρόλαβε να δρομολογηθεί πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991!

Στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1980, την εποχή της σοβιετικής «Περεστρόικα», οι Πολεμικές Αεροπορίες του Συμφώνου της Βαρσοβίας βασίζονταν στην οικογένεια αεριωθούμενων εκπαιδευτικών τσεχοσλοβακικής προέλευσης Aero Vodochody L-29 Delfin και L-39 Albatross. Αυτά τα συμπαθή μονοκινητήρια με την ευθεία πτέρυγα, που αθροιστικά παρήχθησαν σε περισσότερες από 6.500 μονάδες, είχαν προ πολλού ξεπεραστεί από τις εξελίξεις, εξού και η ανάγκη αντικατάστασης ήταν επιτακτική. Δεδομένης όμως της ρευστής πολιτικής κατάστασης στην Ανατολική Ευρώπη, το σοβιετικό υπουργείο Άμυνας αποφάσισε το 1989/90 να μην δρομολογήσει άλλο ένα πρόγραμμα συνεργασίας-βοήθειας με την Πράγα στο πλαίσιο της Οικονομικής Ένωσης Comecon (Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Συνδρομής στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης) υπό τη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ όπως είχε συμβεί με τα L-29/-39, αλλά να στραφεί αυτή τη φορά στα εγχώρια ΟΚΒ (σχεδιαστικά γραφεία ή γραφεία μελετών).

Το πρόγραμμα ονομάστηκε UTS/Uchebno-Trenirovochnyi Samolyot αλλά η εξέλιξή του ανακόπηκε από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Στη συνέχεια η πολύ κακή οικονομική κατάσταση της Ρωσίας τη δεκαετία του 1990 καθυστέρησε σημαντικά τις εξελίξεις. Το μοναδικό Yak-130D ολοκληρώθηκε στο ιστορικό εργοστάσιο «Sokol» (στο Νίζνι Νόβγκοροντ) στις 30/11/1994, αλλά την εποχή εκείνη δεν διέθετε ακόμη ούτε κινητήρες ούτε καν ηλεκτρονικά υποσυστήματα. Στην ανάπτυξή του συνεισέφερε με κεφάλαια και η ιταλική Aermacchi ήδη από το 1993, αλλιώς μπορεί και να μην κατασκευαζόταν ποτέ. Ελπίδα των Ιταλών εταίρων ήταν να προκύψει ένα αεροσκάφος κατάλληλο και για δυτικούς χρήστες προς αντικατάσταση του δικού τους ΜΒ339 (πρώτη πτήση το 1976), αλλά και για συμπλήρωση του ελαφρού επιθετικού ΑΜΧ, το οποίο είχε αναπτυχθεί μαζί με τη βραζιλιάνικη Embraer και υπήρχε και σε διθέσια έκδοση.

Τα υπόλοιπα, περιλαμβανομένου και του τρίτου συγγενή, του κινεζικού L-15  είναι μια μεγάλη ιστορία, που καταλήγει και στην Καλαμάτα και την οποία μπορείτε να διαβάστε στο εξαιρετικό άρθρο του Βασίλη Σιταρά στο τρέχον τεύχος μας:

To καινούργιο μας τεύχος «Πτήση» 36, Μάιος 2023 κυκλοφορεί!

Είναι διαθέσιμο ηλεκτρονικά ΕΔΩ