Δέκα πραξικοπηματίες αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας του Νίγηρα, χώρας της Αφρικής που αιματοκυλίζουν οργανώσεις τζιχαντιστών, ως τώρα συμμάχου-κλειδιού της Δύσης στο Σαχέλ, ανακοίνωσαν μέσω της κρατικής τηλεόρασης πως ανέτρεψαν τον δημοκρατικό εκλεγμένο πρόεδρο Μοαμέντ Μπαζούμ, στην εξουσία από το 2021.
Μετά το Μαλί και τη Μπουρκίνα Φάσο, ο Νίγηρας γίνεται έτσι η τρίτη χώρα του Σαχέλ, περιφέρειας αντιμέτωπης με αλλεπάλληλες επιθέσεις οργανώσεων οι οποίες ορκίζονται πίστη είτε στην Αλ Κάιντα ή στο Ισλαμικό Κράτος, που βιώνει στρατιωτικό πραξικόπημα από το 2020.
Με φόντο εννέα ένστολους αξιωματικούς, ο σμήναρχος Αμαντού Αμπνταραμάν, διαβάζοντας γραπτή ανακοίνωση εξ ονόματος κάποιου «Εθνικού Συμβουλίου για τη Σωτηρία της Πατρίδας» (ΕΣΣΠ), ανακοίνωσε πως «εμείς, οι δυνάμεις άμυνας και ασφαλείας, που ενωνόμαστε στο ΕΣΣΠ, αποφασίσαμε να βάλουμε τέλος στο καθεστώς» του προέδρου Μπαζούμ.
«Όλοι οι θεσμοί της 7ης Δημοκρατίας» καταλύονται, συνέχισε και πρόσθεσε «τα σύνορα της χώρας», χερσαία και αεροπορικά, «είναι κλειστά» και «κηρύσσεται απαγόρευση της νυχτερινής κυκλοφορίας», από τις 22:00 ως τις 05:00 (τοπικές ώρες) μέχρι νεοτέρας. Ο σμήναρχος είπε πως το πραξικόπημα αποφασίστηκε εξαιτίας «της συνεχούς επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας» και της «κακής διακυβέρνησης» σε «οικονομικό και σε κοινωνικό» επίπεδο.
Διαβεβαίωσε πως το ΕΣΣΠ είναι «προσηλωμένο» στην «τήρηση όλων των δεσμεύσεων του Νίγηρα» και καθησύχασε την «εθνική και διεθνή κοινότητα» όσον αφορά τον «σεβασμό στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα των αρχών που ανατράπηκαν» όπως ορίζουν «οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ξεκαθάρισε πως ο στρατός θα αναλάβει τη «διαχείριση της κατάστασης» για όλες τις τρέχουσες υποθέσεις και απαίτησε «από όλους τους διεθνείς εταίρους να μην αναμιχθούν».
Η απόγνωση για την αδυναμία των κρατικών μηχανισμών να βάλουν τέλος στη δράση των τζιχαντιστικών οργανώσεων διευκόλυναν την εκδήλωση δύο στρατιωτικών πραξικοπημάτων στο Μαλί και άλλων δύο στην Μπουρκίνα Φάσο από το 2020. Στρατιωτική χούντα κατέλαβε επίσης την εξουσία στη Γουινέα το 2021, επαναφέροντας την αστάθεια σε μια περιοχή που παλιότερα ήταν γνωστή ως «η ζώνη των στρατιωτικών πραξικοπημάτων».
Η προηγούμενη απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος είχε γίνει τον Μάρτιο του 2021, όταν στρατιωτική μονάδα αποπειράθηκε να καταλάβει το προεδρικό μέγαρο μερικά 24ωρα προτού ορκιστεί ο ανατραπείς πρόεδρος Μπαζούμ. Η ανακοίνωση των στρατιωτικών ακολούθησε μια μέρα έντασης στη Νιαμέ, καθώς η προεδρική φρουρά συνέλαβε τον πρόεδρο Μπαζούμ, 63 ετών, τον έθεσε υπό περιορισμό στην επίσημη κατοικία του χθες το πρωί. Η ανακοίνωση του ΕΣΣΠ αφήνει να εννοηθεί πως όλα τα όπλα του στρατού, η αστυνομία και η χωροφυλακή συντάχθηκαν με την προεδρική φρουρά.
Στις ΗΠΑ, ο Λευκός Οίκος απαίτησε ο στρατός να «αφήσουν αμέσως ελεύθερο» τον πρόεδρο και να «απόσχουν από οποιαδήποτε βία» στον Νίγηρα, «εταίρο-κλειδί» της Ουάσιγκτον, αξίωση που επανέλαβε ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, ο Άντονι Μπλίνκεν. Αυτός ο τελευταίος υπογράμμισε ακόμη πως «η ισχυρή εταιρική σχέση ως προς την οικονομία και την ασφάλεια ανάμεσα στις ΗΠΑ και στον Νίγηρα εξαρτάται από τη συνέχιση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και τον σεβασμό του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σύμφωνα με τις υπηρεσίες του.
Ο κ. Μπαζούμ συζήτησε νωρίτερα χθες με τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουζέπ Μπορέλ και με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Σαρλ Μισέλ.
Ο Νίγηρας είναι από τους τελευταίους εναπομείναντες συμμάχους της Δύσης στο Σαχέλ. Δυο γειτονικές χώρες, το Μαλί και η Μπουρκίνα Φάσο, που κυβερνούν πραξικοπηματίες, στράφηκαν σε άλλους εταίρους, κυρίως στη Ρωσία.
Η Γαλλία ειδικά έχει αναπτύξει 1.500 στρατιωτικούς στη χώρα, που συμμετέχουν σε αντιτζιχαντιστικές επιχειρήσεις. Οι ΗΠΑ διαθέτουν αεροπορική βάση στον βόρειο Νίγηρα, από όπου απογειώνονται κυρίως UAVs που συλλέγουν πληροφορίες ή/και επιτίθενται σε τζιχαντιστές. Ενώ ο στρατός της Γερμανίας, έχει επίσης αεροπορική βάση στη Νιαμέ, κόμβο για τις επιχειρήσεις του στη δυτική Αφρική. Πρόκειται για βάση-κλειδί ως προς την αποχώρησή του από το γειτονικό Μαλί.
Η ιστορία του Νίγηρα, πρώην γερμανικής και γαλλικής αποικίας, είναι σημαδεμένη από στρατιωτικά πραξικοπήματα. Μετά την ανεξαρτησία της (από τη Γαλλία) το 1960, έγιναν τέσσερα: τον πρώτο τον Απρίλιο του 1974, όταν ανατράπηκε ο πρόεδρος Ντιορί Αμανί, το τελευταίο τον Φεβρουάριο του 2010, όταν ανατράπηκε ο πρόεδρος Μαμαντού Ταντζά. Χωρίς να λογαριάζεται αυτό που ανακοινώθηκε σήμερα στη χώρα των 26 εκατομμυρίων κατοίκων, μια από τις φτωχότερες στον πλανήτη.
