Οι Ιάπωνες έδειξαν ξεκάθαρα πως διέθεταν μοναδικό ταλέντο στην κατασκευή αξιόλογων δικινητήριων κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έχοντας ως κυριοτέρους εκπροσώπους το Kawasaki Ki-45 «Toryu» και το αναγνωριστικό Mitsubishi Ki-46 «Dinah». Η επιτυχία του τελευταίου έστρεψε το βασικό σχεδιαστή της εταιρείας, Tomio Kubo, να δοκιμάσει τις δυνατότητές του στη δημιουργία ενός μονοθεσίου συνοδευτικού μακράς εμβελείας, του Ki-73, το οποίο θα τροφοδοτείτο από μόνο έναν εικοσιτετρακύλινδρο πανίσχυρο κινητήρα 2.600 ίππων. Όμως τα προβλήματα της παραγωγής του κατέστησαν αναγκαία τη διακοπή του προγράμματος.
Σχεδιαστικά πλάνα για το καινούριο δικινητήριο
Έτσι ο Kubo με την ομάδα του επανήλθαν στο σχεδιασμό ενός νέου δικινητήριου που να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές της διοίκησης του στρατού, εκδοθείσες την 23η Μαΐου του 1941. Η απαιτούμενη μέγιστη ταχύτητα ήταν τα 650 με 700 χλμ. την ώρα. Η εμβέλεια καθορίστηκε στα 1.500 χλμ. με τον οπλισμό να αποτελείται από δύο πυροβόλα των 20 χιλ., τέσσερα εμπρόσθια πολυβόλα των 13 χιλ. και ένα ίδιο αμυντικό. Αργότερα ζητήθηκε και η ικανότητα ανόδου σε ύψος 10.000 μέτρων, η οποία ασφαλώς θα καθόριζε τη λειτουργία κινητήρων με υπερσυμπιεστή.
Έως εκείνη τη στιγμή, οι μηχανικοί της Mitsubishi εργάζονταν επάνω σε μια νεότερη έκδοση του αστεροειδούς δεκαοκτακύλινδρου δύο σειρών Ηa-214Ru για μεγάλο υψόμετρο, ισχύος 2.300 ίππων. Η σχεδιαστική ομάδα επιθυμούσε αυτός να τοποθετηθεί στο καινούριο αεροπλάνο, ενώ αποφασίστηκε και η πλήρη αφαίρεση του αμυντικού πολυβόλου, αφού προτεραιότητα δόθηκε στην αναχαίτιση εχθρικών βομβαρδιστικών παρά στη συνοδεία φιλίων αεροσκαφών. Έτσι, τα επιθετικά όπλα θα ήταν δύο εμπρόσθια πυροβόλα των 30 χιλ. και δύο ακόμη των 20 χιλ.
Το 1943, το τεχνικό τμήμα του αρχηγείου της στρατιωτικής αεροπορίας διέταξε την παύση των εργασιών επάνω στους Ηa-214 και Ηa-104, προτείνοντας ως εναλλακτική έναν πολλά υποσχόμενο κινητήρα, ο οποίος θα διατίθετο τόσο για το στρατό όσο και το ναυτικό. Αυτός ήταν ο λιγότερο ισχυρός, αλλά μικρότερος και ελαφρύτερος Mitsubishi Ηa-211. Μία από τις εκδόσεις του, η Ηa-211-Ru των 1.750 ίππων, θα κατασκευαζόταν με τούρμπο στροβιλοσυμπιεστή για υψόμετρο 11.500 μέτρων. Τελικά το πρωτότυπο Ki-83 άρχισε να τροποποιείται επάνω στο συγκεκριμένο κινητήρα, αλλά ο μικρός του όγκος δημιούργησε πρόβλημα με τη ψύξη των κυλίνδρων. Το αποτέλεσμα ήταν να υπερθερμαίνεται συνεχώς, χωρίς ποτέ να επιλυθεί οριστικά.
Τα μοναδικά πρωτότυπα και οι επιδόσεις τους
Ενώ η κατασκευή τεσσάρων πρωτοτύπων είχε προγραματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 1943, τελικώς μόνο το πρώτο από αυτά παραδόθηκε στις 19 Οκτωβρίου του 1944. Η παρθενική του πτήση έλαβε χώρα ακριβώς έναν μήνα αργότερα. Η επιδιωκόμενη ταχύτητα των 700 χλμ δεν επετεύχθη, αλλά σε υψόμετρο 8.000 μέτρων το Ki-83 έφτασε τα 686 χλμ., επίδοση που και πάλι υπερτερούσε έναντι κάθε άλλου ιαπωνικού αναχαιτιστικού. Στις 20 Ιανουαρίου του 1945, ήταν η σειρά του δευτέρου πρωτοτύπου να ενταχθεί στις δοκιμές. Ακολούθησε το τρίτο στις 22 Μαρτίου με το τελευταίο να παραδίδεται στις 2 Απριλίου.
Το Ki-83, αναλογικά με τις διαστάσεις του και το βάρος του, είχε αξιοθαύμαστη ευελιξία. Στις 9 Μαρτίου πραγματοποιήθηκαν δοκιμές με το δεύτερο πρωτότυπο για τη δόνηση των ελίκων, αλλά κόπηκε η παροχή οξυγόνου του πιλότου με αποτέλεσμα να χάσει τις αισθήσεις του και το αεροσκάφος να καταπέσει από ύψος περίπου 7.000 μέτρων όπου και συνετρίβη. Το τρίτο και το τέταρτο πρωτότυπο είχαν περίπου την ίδια τύχη, αφού καταστράφηκαν από αεροπορικές επιδρομές των συμμάχων. Έτσι, το πρώτο πρωτότυπο ήταν και το μοναδικό που έμεινε ακέραιο έως το τέλος του πολέμου.
Η διοίκηση του στρατού προγραμμάτιζε τη δημιουργία μίας αναγνωριστικής εκδόσεως του αεροσκάφους, το Ki-83-Otsu, καθώς κι ενός ακόμη αναγνωριστικού, του Ki-95, το οποίο μάλιστα είχε ξεκινήσει να κατασκευάζεται επάνω σε ένα από τα τρία κατεστραμμένα πρωτότυπα Ki-83, αλλά με καινούρια ουρά. Το Ki-95 προβλεπόταν να αντικαταστήσει το διάσημο Ki-46, αλλά το πλάνο δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Το αεροσκάφος ήταν εξ ολοκλήρου μεταλλικό και καλυμμένο με φύλλα ντουραλουμίου μεγάλης επιφάνειας, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των ενώσεων. Οι τετράφυλλες έλικες, διαμέτρου 3,5 μέτρων, ήταν κι αυτές μεταλλικές μεταβλητού βήματος. Η ουρά αντλούσε στοιχεία από το προγενέστερο Ki-46. Οι κινητήρες Ηa-211-Ru παρείχαν ισχύ απογείωσης 2.200 ίππων. Σε ύψος 6.800 μέτρων απέδιδαν 2.130 ίππους και στα 10.300 μέτρα 1.920 ίππους. Το σύστημα προσγείωσης ήταν συμβατικό με αναδιπλούμενο και τον ουραίο τροχό. Ο οπλισμός βρισκόταν στο εμπρόσθιο τμήμα της ατράκτου. Στο κάτω τμήμα ήταν τοποθετημένα δύο πυροβόλα Hο-155 των 30 χιλ., καθώς και δύο Ηο-5 των 20 χιλ. Υπήρχε και δυνατότητα μεταφοράς εξωτερικών βομβών, είτε δύο των 50 κιλών είτε μίας των 250 κιλών. Το μήκος του ήταν 12,5 μέτρα, το ύψος 4,6, ενώ το άνοιγμα πτερύγων 15,5 μέτρα.
Μπροστά από τον πιλότο υπήρχε αλεξίσφαιρο τζάμι πάχους 60 χιλ., ενώ θωράκιση διέθετε και το κάθισμά του με το προσκέφαλο μαζί. Πίσω από το πιλοτήριο υπήρχε άλλο θωρακισμένο χώρισμα 8 χιλ. και ακολουθούσε η κύρια δεξαμενή καυσίμων, χωρητικότητος 1.560 λίτρων. Δύο μικρότερες δεξαμενές υπήρχαν και στις πτέρυγες, ενώ μπορούσαν να τοποθετηθούν και εξωτερικές των 220 λίτρων έκαστη. Συνολικά, το αεροσκάφος είχε δυνατότητα μεταφοράς 2.400 λίτρων.
Πιο πίσω από το κόκπιτ υπήρχε ο θάλαμος του δευτέρου μέλους του πληρώματος ο οποίος δεν προεξείχε από το περίγραμμα της ατράκτου. Στις δύο πλευρές του ήταν δύο μικρά παράθυρα και ένα επιπλέον από πάνω. Το κάθισμα του πλοηγού έφερε και αυτό θωράκιση. Τα όργανα ελέγχου ήταν αρκετά εξελιγμένα που συμπεριλάμβαναν και αυτόματο πιλότο, κάτι αρκετά ασύνηθες για ιαπωνικά αεροσκάφη.
Κατάληξη του πρώτου πρωτοτύπου
Μετά το πέρας του πολέμου, οι Αμερικανοί εντόπισαν το μοναδικό πρώτο πρωτότυπο και το μετέφεραν στις Ηνωμένες Πολιτείες για αξιολόγηση. Χρησιμοποιώντας καύσιμα ανωτέρας ποιότητος, εν συγκρίσει με αυτά των Ιαπώνων, πέτυχαν ταχύτητα 762 χλμ την ώρα σε ύψος 7.000 μέτρων και άνοδο σε ύψος 15.000 μέτρων. Τα αποτελέσματα τους εξέπληξαν, αφού δεν περίμεναν τέτοιες εκπληκτικές επιδόσεις από το άγνωστο, ως τότε, για αυτούς Ki-83.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε πως δεν είναι βέβαιον ότι το Ki-83, εάν είχε παραχθεί μαζικώς και εφοδιάσει εκτενώς τις ιαπωνικές Μοίρες του Ειρηνικού, θα μπορούσε να έχει μεταβάλει τη ροή του πολέμου. Σίγουρα όμως θα είχε προκαλέσει πολλές απώλειες στις συμμαχικές δυνάμεις.
