Ένας χρόνος από τη θυσία του Υπσγου Γ. Μπαλταδώρου: H απώλεια μέσα από 12 σημεία

Αναδημοσίευση με αφορμή τη συμπλήρωση δυο ετών έτους από τη πτώση του Mirage 2000 της 331ΜΠΚ και το θάνατο του Υπσγού (Ι) Γεώργιου Μπαλταδώρου.
Πρώτη δημοσίευση 13/4/2018
Είμαστε πάντα πολύ προσεκτικοί στην αντιμετώπιση αεροπορικών περιστατικών, ειδικά μάλιστα όταν αφορά μαχητικό της ΠΑ. Έτσι τα όσα ακολουθούν πρέπει να εκληφθούν υπό το πρίσμα αποτίμησης των πληροφοριών που υπάρχουν μέχρι στιγμής (που παρά τα πάρα πολλά που γράφονται εξακολουθούν να είναι πολύ περιορισμένες) και με πλήρη επιφύλαξη για τα συμβάντα.

1. Το μοιραίο Mirage ήταν μέρος του κλιμακίου της 331ΜΠΚ που εκτελούσε καθήκοντα επιφυλακής στη Σκύρο. Χθες το πρωί, με έντονη τουρκική δραστηριότητα στο Αιγαίο το Αεροδρόμιο Σκύρου ήταν «κλειστό» λόγω καιρού και τις αναχαιτίσεις είχαν αναλάβει αεροπλάνα επιφυλακής από άλλα αεροδρόμια της ΠΑ που καλύπτουν τον Βόρειο Τομέα.
2. Τα δυο Mirage 2000-5 Mk2 έλαβαν την εντολή να απογειωθούν μετά τις 11:00, όταν «άνοιξε» το αεροδρόμιο για να αναχαιτίσουν τουρκικά μαχητικά που εκτελούσαν πτήση με παράβαση του FΙR Αθηνών στην περιοχή ανάμεσα στη Λέσβο και την Χίο. Η πτήση των τουρκικών μαχητικών εντός του ελληνικού FIR διήρκεσε περίπου 9 λεπτά αλλά όταν τα ελληνικά μαχητικά έφτασαν στην περιοχή τα τουρκικά αεροσκάφη είχαν αναχωρήσει και έτσι δεν υπήρξε οποιαδήποτε επαφή μαζί τους.
3. Τα Mirage διατάχθηκαν να εκτελέσουν επιτήρηση της τουρκικής πτητικής δραστηριότητας που ήταν έντονη σε όλο το ανατολικό Αιγαίο διαδικασία που τους οδήγησε έως και νότια στην περιοχή των Δωδεκανήσων οπότε και διατάχθηκαν να επιστρέψουν στη βάση τους
4. Ο καιρός στο Αιγαίο ήταν γενικότερα καθαρός με εξαίρεση την ευρύτερη περιοχή των Σποράδων όπου υπήρχαν κατά τόπους νεφώσεις σε μέσο και χαμηλό ύψος, κάποιες από αυτές σε συνδυασμό με αχλύ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
5. Τα δυο Mirage κατά την προσέγγισή τους στο αεροδρόμιο της Σκύρου διήλθαν κατερχόμενα από περιοχή με στρώμα νέφωσης από τα 6.000 πόδια ενώ τηρούσαν ανοικτό σχηματισμό όπως προβλέπεται.
6. Η τελευταία αναφορά του Νο1 του σχηματισμού, που ήταν ο Σμηναγός Μπαλταδώρος, (αναφέρεται στα 1.500 πόδια) ήταν ότι η καθοδική πορεία θα τον «έβγαζε» σύντομα από τα σύννεφα (ώστε να «δει θάλασσα»). Πιθανολογείται όμως ότι κάτω από τα σύννεφα υπήρχε και πάλι περιορισμένη ορατότητα λόγω αχλύς.
7. Οι συνθήκες που επικράτησαν στη συνέχεια και οδήγησαν στη συντριβή δεν είναι γνωστές, αν και το μικρό ύψος που περιορίζει την αντίδραση όπως και η πιθανότητα εμφάνισης έλλειψης χωρικής αντίληψης λόγω απουσίας σημείων αναφοράς είναι οι παράγοντες που συνήθως κυριαρχούν σε τέτοια περιστατικά.
8. Αν και όλα τα σενάρια είναι φυσικά ανοικτά για τα αίτια του θανατηφόρου περιστατικού, αυτό που συγκεντρώνει την μεγαλύτερες πιθανότητες είναι η συντριβή του αεροσκάφους ενώ αυτό βρισκόταν υπό έλεγχο όταν ο πιλότος του έχασε την αντίληψη της σχετικής θέσης του με τη θάλασσα κάτω από συνθήκες έλλειψης ορατότητας. Το συμβάν έχει όλες τις παραμέτρους περιστατικού CFIT (Controlled Flight Into Terrain).
9. Ο πιλότος ενός αεροσκάφους μπορεί να αντιμετωπίσει μια κατάσταση σύμφωνα με την εκπαίδευσή του όταν έχει την αντίληψη ότι αυτή εξελίσσεται. Εάν δεν έχει αντιληφθεί την δημιουργία επικίνδυνων συνθηκών δεν τις αντιμετωπίζει και τις αφήνει να εξελίσσονται έως ότου είναι πλέον αργά για να αντιδράσει. Αν και τέτοια περίπτωση κατατάσσεται συχνά ως «χειριστικό λάθος» στην πραγματικότητα εμπίπτει κάτω από το αξίωμα ότι ένα αεροπορικό συμβάν είναι πάντοτε αποτέλεσμα πολλών παραγόντων κάποιοι από τους οποίους μπορούν να εξελίσσονται παράλληλα, επιβαρύνοντας συνολικά και ραγδαία την κατάσταση.
10. Με άλλα λόγια ο άτυχος χειριστής δεν είχε αντίληψη της εξελισσόμενης επικίνδυνης κατάστασης έως και την πρόσκρουση στο νερό, κάτι που ίσως εξηγεί και το γεγονός ότι δεν υπήρξε (από όσο είναι γνωστό) αναφορά του για πρόβλημα ή απόπειρα να εγκαταλείψει το αεροπλάνο. Η ίδια εξήγηση μπορεί να αποδοθεί και στο εύλογο ερώτημα της αδυναμίας του χειριστή να αντιμετωπίσει την κατάσταση που εξελισσόταν ραγδαία σε οριακή μέσω των οργάνων υποβοήθησης πτήσης του αεροσκάφους.
11. Το Mirage 2000-5 Mk2 έχει κάποια υποδομή καταγραφής (για λόγους υποβοήθησης της συντήρησης) που θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναπαράσταση της πτήσης σε εξομοιωτή εάν βέβαια αυτή έχει επιζήσει τηε πρόσκρουσης και με την προϋπόθεση ότι μπορεί να ανακτηθεί αξιοποιήσιμη.
12. Διαφορετικά η διερεύνηση θα βασιστεί σε στοιχεία όμως η καταγραφή της πτήσης από ραντάρ (που παραμένει άγνωστο εάν μπορούσαν να παράσχουν βοήθεια στην κατάσταση που εξελίχθηκε, περιλαμβανομένου και του GCA του Αεροδρομίου), οι συνομιλίες ασυρμάτου από όλους τους εμπλεκόμενους στην αποστολή, στοιχεία καιρού κ.ά.

Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης