Στην πολεμική αναμέτρηση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, το πυροβολικό κατέχει εξέχουσα θέση στις επιχειρήσεις και των δύο εμπλεκομένων, διατηρώντας την παραδοσιακή του θέση στο πεδίο. Με μια προσεκτικότερη όμως προσέγγιση παρατηρούνται καίριες διαφοροποιήσεις στη χρήση του, που βελτιώνουν το ρυθμό πυρός, την αποτελεσματικότητα και την επιβιωσιμότητα μιας πυροβολαρχίας.
Η πρώτη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν, είναι η αξιοποίηση των smartphones με την δημιουργία εφαρμογών (apps) για τη στοχοποίηση, μεταβίβαση συντεταγμένων και εκπομπή πυρών προς στατικούς, κινούμενους ή και στόχους ευκαιρίας. Οποιοσδήποτε λοιπόν χρήστης με ένα smartphone με κάμερα και GPS ή έχοντας ένα drone στον αέρα, μπορεί να μεταβιβάσει σε πραγματικό χρόνο δεδομένα στη φίλια πυροβολαρχία. Το πλεονέκτημα είναι σαφώς η ταχύτητα αντίδρασης καθώς δεν μεσολαβούν συστήματα διοίκησης και ελέγχου, ενώ μειονέκτημα είναι η τρωτότητα σε παρεμβολές και υποκλοπές.
Μια δεύτερη διαφορά είναι η μονάδα πυρός καθαυτή. Οι σύγχρονοι εκτοξευτές πυραύλων και τα πυροβόλα δεν έχουν σχέση με τα παλαιότερα τόσο σε ρυθμό βολής και ακρίβεια, αλλά κυρίως στον εξοπλισμό αποστολής που φέρουν, με τον οποίο επιτυγχάνεται η γρήγορη τάξη, η εκπομπή πυρός και η αποχώρηση σε νέα θέση, σε μια διαδικασία γνωστή ως ”shoot and scoot”.
RCH-155, το σύγχρονο γερμανικό οβιδοβόλο που παίρνει πρώτη η… Ουκρανία
Επιπλέον, ως τρίτη διαφορά, είναι η χρήση σύγχρονων κατευθυνόμενων βλημάτων και πύραυλων, εξασφαλίζοντας έτσι την προσβολή του στόχου με σχεδόν σημειακή ακρίβεια, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα αποτελέσματα των Ουκρανικών HIMARS επί ρωσικών στόχων σε σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες, συγκεντρώσεις προσωπικού, αποθήκες οπλισμού κ.α.
Βίντεο: Ρωσικό πυροβόλο διαλύεται από κατευθυνόμενο βλήμα πυροβολικού Excalibur
Νέα μέσα αντιπυροβολικού
Σήμερα μια μονάδα πυροβολικού για τον εντοπισμό της αντίπαλης πυροβολαρχίας βασίζεται σε ραντάρ αντιπυροβολικού, σε ηχητικά συστήματα εντοπισμού, σε προωθημένους παρατηρητές με οπτικά βοηθήματα που μεταφέρονται πεζή ή εποχούμενα και με drones. Μειονέκτημα σε αυτή την οργάνωση αποτελεί η έστω και μικρή χρονική υστέρηση στην εκπομπή πυρών, κάτι που αρκετές φορές επιτρέπει στην αντίπαλη μονάδα (εφόσον είναι εποχούμενη) να μετακινηθεί και να αποφύγει το τιμωρητικό πυρ. Ακόμη η παραπάνω διαδικασία δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, καθώς κάθε μονάδα πυροβολικού καλείται να βάλει κατά εχθρικών θέσεων αλλά και να “κυνηγήσει” αντίπαλες μονάδες πυροβολικού, άρα να αποκαλύψει τη δική της θέση, να δεχθεί με τη σειρά της τα αντίπαλα πυρά κ.ο.κ.
H Γερμανία εξετάζει την αποστολή πέντε ραντάρ αντιπυροβολικού Cobra στην Ουκρανία
Έτσι άν η στοχοποίηση μέσω επικοινωνίας με κινητά βοήθησε σημαντικά στον περιορισμό του χρόνου αντίδρασης, έπρεπε αυτή να συμπληρωθεί και από ένα διαφορετικό οπλικό σύστημα, που θα μπορούσε όχι μόνο να προσβάλλει άμεσα τις εχθρικές θέσεις, αλλά παράλληλα να επιτηρεί το πεδίο μάχης, να είναι άμεσα διαθέσιμο για στόχους ευκαιρίας, να μπορεί να επιτύχει one shot one kill και ιδανικά να παρέχει τη δυνατότητα να εξυπηρετηθεί από ένα χρήστη. Ένα σύστημα δηλαδή που θα αφαιρούσε από το φίλιο πυροβολικό το ρόλο του “κυνηγού” αντίπαλων πυροβολαρχιών.
Βολές πυροβολικού μέσω εντοπισμού κινητών στην ανατολική Ουκρανία
Όσο και μεγάλες να είναι αυτές οι απαιτήσεις, εκπληρώθηκαν αρκετά από τα περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munitions) και την καινοτομία που εισάγουν στο πεδίο της μάχης. Οι διαφορετικές εκδόσεις τους, από μίνι συστήματα εντός ενός σακιδίου, σε εποχούμενα ή αεροεκτοξευόμενα, καλύπτουν σημαντικό μέρος από το απαιτούμενο φάσμα επιδόσεων σε εμβέλεια, ώρα παραμονής πάνω από το σημείο ενδιαφέροντος και φυσικά βάρους πολεμικής κεφαλής για προσβολή μεγαλύτερων ή πιο ”σκληρών” στόχων.
Πρώτοι διδάξαντες στη χρήση τους, θα πρέπει να θεωρούνται οι Ισραηλινοί, με την ανάπτυξη των μοντέλων Delilah και Harpy, στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και ως κύρια αποστολή είχαν την καταστολή αεράμυνας. Πιο πρόσφατα, οι δύο πολεμικές αναμετρήσεις, μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχουν αποτελέσει πεδίο δοκιμών της νέας τεχνολογίας. Tο Αζερμπαϊτζάν ειδικά, στήριξε μεγάλο μέρος της πολεμικής του προσπάθειας στα ισραηλινά loitering munitions τύπου Harop και σε τουρκικά drones, κάτι που οδήγησε στη νίκη έναντι της Αρμενίας.
Σύγχρονα loitering munitions
Στη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι δύο αντιμαχόμενοι κάνουν ευρεία χρήση πολλών συστημάτων (πέρα βέβαια από τις πολλές ιδιοκατασκευές). Συγκεκριμένα οι Ουκρανοί αξιοποιούν τα αμερικανικά Switchblade και τα εγχώρια RAM II και ST-35 Silent Thunder.
Όσον αφορά τα Switchblade, το μικρότερο μοντέλο “300”, ζυγίζει 5,5 κιλά. Χρειάζεται λιγότερο από δύο λεπτά προετοιμασίας για να εκτοξευτεί, έχει αυτονομία 10 χιλιομέτρων και 15 λεπτά χρόνου πτήσης και χρησιμοποιείται κυρίως κατά ”μαλακών” στόχων, αν και η έκδοση Block 20 παρέχει κάποια ικανότητα διάτρησης θώρακα. Το βαρύτερο, αλλά επίσης φορητό μοντέλο “600”, ζυγίζει 25 κιλά ή 55 κιλά μαζί με τη μονάδα ελέγχου και χρειάζεται περίπου 10 λεπτά προετοιμασίας για να εκτοξευθεί. Έχει εμβέλεια 40 χιλιομέτρων, χρόνο πτήσης πάνω από 40 λεπτά και συνίσταται για χρήση κατά θωρακισμένων στόχων καθώς μπορεί να καταστρέψει ένα άρμα μάχης.
Βίντεο: Χρήση “καμικάζι” πυρομαχικών Switchblade στην Ουκρανία
Σχετικά με τα ουκρανικά περιφερόμενα πυρομαχικά, το RAM II εκτοξεύεται από καταπέλτη, και έχει συγκρίσιμες επιδόσεις με το Switchblade 600. Μπορεί να φέρει διατρητική ή θερμοβαρική κεφαλή και ο χειριστής μπορεί να στήσει τον καταπέλτη και να κάνει εξαπόλυση σε λιγότερο από 10 λεπτά.
#Ukraine:Footage of a Ukrainian RAM II loitering munition (based on the Leleka-100 UAV) used against a target claimed to be a Russian Osa SAM system. We can't verify the type, but the small 3kg warhead is still able to take such a system out of action, damaging radar/electronics. pic.twitter.com/R5lU4Zxwol
— 🇺🇦 Ukraine Weapons Tracker (@UAWeapons) October 10, 2022
Ο δεύτερος τύπος, ST-35 Silent Thunder, εξαπολύεται κατακόρυφα, μπορεί να φέρει διατρητική ή θερμοβαρική κεφαλή, ενώ έχει αυξημένο χρόνο πτήσης στα 60 λεπτά και μέγιστη εμβέλεια 30 χιλιόμετρα.
Οι Ρώσοι, έπειτα και από την αποτυχία τους να επιβληθούν στο πεδίο της μάχης με κλασικές τακτικές πυροβολικού, υιοθέτησαν και αυτοί την ευρεία χρήση loitering munitions, εξαπολύοντας μέχρι σήμερα, εκατοντάδες Shahed και Lancet.
Τα Shahed είναι ιρανικής κατασκευής και λόγω μεγέθους εξαπολύονται μόνο από εποχούμενες πλατφόρμες, όπως φορτηγά, ενώ οι επιδόσεις εμβέλειας σύμφωνα με πηγές αγγίζουν τα 1.000 χλμ και το βάρος κεφαλής τα 50 κιλά, προσεγγίζοντας έτσι τα χαρακτηριστικά του Ισραηλινού συστήματος Harpy, όπου άλλωστε θεωρείται απλοποιημένο αντίγραφό του.
Τα Lancet είναι ρωσικής κατασκευής. Το Lancet-1 έχει βάρος 5 κιλά και διάρκεια πτήσης 30 λεπτά, ενώ το Lancet-3, έχει βάρος 12 κιλά και διάρκεια πτήσης τα 40 λεπτά.
Ρωσικό loitering munition Lancet καταστρέφει ουκρανικό BUK-M1 και πυροβόλο M777A2
Αντιπυροβολικό με loitering munitions
Στο σενάριο όπου εντοπίζεται μια εχθρική πυροβολαρχία, η βολή εναντίον της απαιτεί πολλές φορές και διόρθωση πυρός, πιθανά με αξιοποίηση ενός προωθημένου παρατηρητή πυροβολικού/drone κ.λπ. Κάτι που συνεπάγεται και κατανάλωση πυρομαχικών αλλά και δυσκολία επιτυχημένης κρούσης κατά κινούμενων στόχων. Εδώ η χρήση των περιφερόμενων πυρομαχικών αλλάζει ριζικά τη διαδικασία, με άμεση προσβολή υψηλής ακριβείας και με χαμηλότερο κόστος. Και μάλιστα σε επίπεδο πεζικάριου, που γίνεται ως “μονάδα”, διαχειριστής μεγάλης ισχύος πυρός.
Έτσι πλέον, μια ομάδα Ειδικών Δυνάμεων, Eθνοφυλακής κ.τ.λ. μπορεί να βγει από την απόκρυψη, να εξαπολύσει ένα αριθμό περιφερόμενων πυρομαχικών που θα καταστρέψουν κάθε εχθρικό πυροβόλο, και να αποχωρήσει ή να κρυφτεί με μεγάλη ταχύτητα και χωρίς να αφήνει ίχνη, κάτι που μια πυροβολαρχία σε ρόλο αντιπυροβολικού σαφώς δεν μπορεί να κάνει.
Επίσης είναι δυνατή πλέον η συμμετοχή του χειριστή στη διαδικασία παρατήρησης και σκόπευσης (Man in the Loop) μέσω της μεταφοράς εικόνας από τα loitering munition σε φορητό σταθμό ελέγχου ή ένα smartphone. Έτσι μπορεί κατά προτεραιότητα, να επιλεγεί συγκεκριμένο τμήμα για προσβολή, π.χ. εκτεθειμένα πυρομαχικά, ένα εκτοξευτή πυραύλων, ένα ραντάρ κ.τ.λ.
Η Ρωσία έχει χάσει πολλά αναντικατάστατα ραντάρ αντιπυροβολικού στην Ουκρανία
Η διαδικασία αυτή δημιουργεί οικονομίες κλίμακας, καθώς το κόστος ενός loitering munition της κατηγορίας του Switchblade-300 φτάνει περίπου τα 6.000 δολάρια, άρα είναι εφικτή η μαζική του χρήση, κάτι που προφανώς δεν μπορεί να γίνει π.χ. με τα ”έξυπνα” πυρομαχικά των 155 χιλ. και τους πυραύλους για τα HIMARS που έχουν πολλαπλάσιο τίμημα. Ακόμη, η Διοικητική Μέριμνα είναι σχεδόν αμελητέα, καθώς δεν απαιτείται η μετακίνηση βουνών πυρομαχικών για τα πυροβόλα και η εφοδιαστική αλυσίδα για τη συντήρηση τους με ανταλλακτικά, καύσιμα κ.ο.κ.
Πρόταση: Μετατροπή των Μ107 και Μ110 σε οχήματα ανεφοδιασμού πυροβολικού
Με τις εξελίξεις στην Ουκρανία να διαψεύδουν όσους πίστευαν ότι οι πόλεμοι μεγάλων σχηματισμών ανήκουν στην ιστορία, η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των νέων εργαλείων της, δίνει νέες λύσεις σε γνωστά προβλήματα άμυνας. Με κύριο χαρακτηριστικό τη μείωση του κόστους, την αμεσότητα δράσης και κυρίως την ανάδειξη του απλού στρατιώτη, που μπορεί να φέρει συστήματα μικρού βάρους αλλά μεγάλης αποτελεσματικότητας. Ο νέος πόλεμος δηλαδή αν και παραμένει περίπλοκος και “μεγάλων” συστημάτων και δυνάμεων, αποδίδει στη βάση του, στο πεζικό, νέες δυνατότητες. Αλλά βέβαια και απαιτεί ανάλογη τεχνογνωσία, πρωτοβουλία, αυτονομία δράσης και ειδικό εξοπλισμό. Στοιχεία δηλαδή που τα έχει απόλυτη ανάγκη και ο Ελληνικός Στρατός, ώστε να πολλαπλάσιασει την επίδοση του, μακριά από ογκώδη άρματα, βαριά πυροβόλα και δυσκίνητες μηχανοκίνητες μονάδες.
1η δημοσίευση 23 Απριλίου 2023
