Του Αντιστρατήγου ε.α. Δημητρίου Κυριάκου, επίτιμου Διευθυντή ΔΙΤ/ΓΕΣ
Πολύ πρόσφατα, σε ειδική εκδήλωση στην Αυστρία, αναχώρησε το πρώτο άρμα Leopard 2A4 του Αυστριακού Sτρατού, για να υποστεί εκσυγχρονισμό στη Γερμανία, στις εγκαταστάσεις της KMW. Η τελετή έγινε παρουσία της υπουργού Άμυνας και θεωρείται χρονικό ορόσημο για τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Έτσι πλέον και “επίσημα”, μείναμε τελευταίοι και μόνοι στο κόσμο, με 183 Leopard 2A4 στο οπλοστάσιό μας, χωρίς να έχουμε δρομολογήσει κάτι γι’ αυτά, με ότι συνεπάγεται στη δυνατότητα υποστήριξής τους τα επόμενα χρόνια.
Το Αυστριακό πρόγραμμα
Η Αυστρία είναι μια χώρα που «ζει» στη δική της ουδετερότητα, δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δαπανά πολύ λελογισμένα και περιορισμένα για την άμυνά της. Οι ένοπλες δυνάμεις της, είναι μικρές σε μέγεθος και οι Αυστριακοί δεν έχουν τριβές ή διεκδικήσεις με καμία γειτονική χώρα. Το Δεκέμβριο του 2022, ο Στρατός αποφάσισε τον εκσυγχρονισμό των λιγοστών τεθωρακισμένων μέσων που διαθέτει, τα μόλις 58 Leopard 2A4 και τα 102 ΤΟΜΑ Ulan (ASCOD). Ο αρχικός προϋπολογισμός του συνολικού προγράμματος ανερχόταν σε 560 εκατ. ευρώ.
Ειδικά για τα άρματα, οι Αυστριακοί αποφάσισαν να μην αναβαθμίσουν το πυροβόλο (από L44 σε L55A1), να παραμείνει η θωράκιση ως έχει, να μην τοποθετηθεί νέος τηλεχειριζόμενος πυργίσκος οπλισμού RCWS (Remote Controlled Weapon Station), να μην εγκαταστήσουν βοηθητικό κινητήρα APU (Auxiliary Power Unit). Με άλλα λόγια οι Αυστριακοί αποφάσισαν να αντικαταστήσουν μόνο τα συστήματα και τα συγκροτήματα που δεν υποστηρίζονται και συνεπώς πρέπει να αλλαχθούν υποχρεωτικά.
Τέτοια είναι: η παλαιά υδραυλική περιστροφή του πύργου που αντικαθίσταται με νέα ηλεκτρική, το παλαιό θερμικό περισκόπιο του πυροβολητή τύπου WBG-X και οι ηλεκτρονικές μονάδες του ΣΕΠ (Σύστημα Ελέγχου Πυρός). Επιπλέον, αναβαθμίζουν το ανεξάρτητο περισκόπιο του αρχηγού πληρώματος με απόκτηση και θερμικής εικόνας, εγκαθιστούν βελτιωμένο σύστημα φρένων (το υπάρχον δεν υποστηρίζεται) και αντικαθιστούν το σύστημα ελέγχου οπισθοδρόμησης του πυροβόλου με νέο, που είναι ασφαλές για νέα διατρητικά βλήματα υψηλής ταχύτητας, τύπου DM 63 κ.λπ.
Όλα τα παραπάνω, συν η εγκατάσταση αρτηρίας δεδομένων CAN BUS που θα διασυνδέει τα επιμέρους συστήματα του άρματος, θα κοστίσουν περί τα 4 εκατ., ευρώ το ένα, συνεπώς η αναβάθμιση τους εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 240 εκατ. ευρώ. Με άλλα λόγια οι Αυστριακοί κάνουν τα απολύτως απαραίτητα για να παραμείνει το άρμα λειτουργικά επιχειρησιακό και υποστηριζόμενο από τους κατασκευαστές του.
Οι Αυστριακοί όλα αυτά τα επέλεξαν από το μεγάλο πακέτο της αναβάθμισης του άρματος στην έκδοση Leopard 2A7V και Leopard 2A8 (που έχει εξτρά το σύστημα αυτοπροστασίας EuroTrophy) του γερμανικού Στρατού. Έτσι μερικά από τα νέα συστήματα για τα αυστριακά άρματα χρησιμοποιούνται από Leopard 2A7V και 2A8 της Γερμανίας (παραλαμβάνει 104 2A7V εκ των οποίων τα 17 2A7A1 με EuroTrophy, παρήγγειλε επίσης 18 2A8), της Δανίας (διαθέτει 44 2A7V), της Ουγγαρίας (παραλαμβάνει 44 2A7HU) και της Νορβηγίας (προμηθεύεται 54 2A8ΝΟ). Με αυτό τον τρόπο, και χωρίς πειραματισμούς εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη υποστήριξη των αρμάτων αλλά τελικά και η αναβάθμιση των δυνατοτήτων τους, λόγω των σημαντικά βελτιωμένων επιδόσεων των νέων συστημάτων.
Τα τελευταία LEO 2A4
Μέχρι σήμερα 7 χώρες διατηρούν επιχειρησιακά Leo 2A4 στο οπλοστάσιο τους. Συγκεκριμένα η Ελλάδα διαθέτει 183 άρματα, η Αυστρία 58, η Νορβηγία 38, η Τουρκία 331 2A4 και η Χιλή 141. Ακόμη η Ισπανία, ο Καναδάς και η Φινλανδία διατηρούν αποθηκευμένα του ίδιου τύπου. Όλες οι χώρες, πλην Ελλάδας, έχουν δρομολογήσει την αναβάθμιση τους ή την αντικατάσταση ή την χρήση τους ως εκπαιδευτικά. Ας δούμε αναλυτικά τις επιλογές τους:
Η γειτονική μας Τουρκία ακολουθεί το δικό της, μοναχικό, δρόμο. Ειδικά για τα Leo 2A4 έχει δρομολογήσει την υλοποίηση του προγράμματος TIYK-Leo 2A4. Αυτό περιλαμβάνει την αναβάθμιση της θωράκισης, την πλήρη αντικατάσταση του ΣΕΠ (Σύστημα Ελέγχου Πυρός) και την εγκατάσταση μιας πληθώρας νεών συστημάτων. Συγκεκριμένα:
- Τηλεχειριζόμενο πυργίσκο οπλισμού (RCWS) τύπου SARP
- Σύστημα προειδοποίησης, εντοπισμού, κατηγοριοποίησης και ταυτοποίησης εχθρικών απειλών LWRS (Laser Warning Receiver System), τύπου TLUS
- Σύστημα περιμετρικής επιτήρησης CRSS (Close Range Surveillance System) Yamgoz
- Δύο προηγμένες συσκευές παρατήρησης – οδήγησης του άρματος, με τη θυρίδα κλειστή ημέρα και νύκτα, του συστήματος ADIS.
- Σύστημα ενεργητικής προστασίας τύπου Akkor
- Σύστημα Διοίκησης και Ελέγχου (ΣΔΕ)
Το κόστος για 81 μονάδες ανέρχεται σε 197,4 εκ. ευρώ και σε 1,3 δις τουρκικές λίρες.
Την εξέλιξη του προγράμματος αναβάθμισης της θωράκισης έχει αναλάβει η τοπική Roketsan, ή οποία έχει ήδη αναπτύξει και παρουσιάσει νέα συλλογή πρόσθετής θωράκισης που περιλαμβάνει στοιχεία ενεργητικής (ERA), παθητικής και τύπου κλωβού (Cage Armour). Έχει ήδη ανατεθεί η κατασκευήν 40 συλλογών (+ 40 κατόπιν προαίρεσης) και οι πρώτες παραδόσεις έλαβαν χώρα το 2021.
Η Χιλή διατηρεί 141 Leo 2A4. Μόλις, τον Ιούλιο του 2023, ανακοινώθηκε ότι η κρατική βιομηχανία FAMAE, επέλεξε ως στρατηγικό εταίρο την τουρκική Aselsan για τον εκσυγχρονισμό τους. H Aselsan θα σχεδιάσει, αναπτύξει και παράγει τα επιμέρους συστήματα του Τουρκικού ΣΕΠ που υιοθετήθηκε και για τα τουρκικά 2A4, ενώ θα μεγιστοποιήσει τη συμμετοχή της FAMAE στην εγκατάσταση επί των αρμάτων αλλά και στη μελλοντική τους υποστήριξη.
Η Νορβηγία διατηρεί 38 2A4 και έχει δεσμευτεί να παραχωρήσει 8 στην Ουκρανία. Στις αρχές Ιουνίου 2023, οι Νορβηγοί συμβασιοποίησαν εσπευσμένα τη προμήθεια 54 νεών Leopard 2A8NO, έναντι 1,9 δις ευρώ, εγκαταλείποντας τη διαγωνιστική διαδικασία επιλογής μεταξύ του Κορεατικού Κ2 και του Γερμανικού Leo 2A7V.
Η Ισπανία διατηρούσε μέχρι πρόσφατα 108 Leo 2A4 εκ των οποίων τα 32 ήταν επιχειρησιακά, τα 23 χρησιμοποιούνται ως εκπαιδευτικά και τα 53 σε μακρά αποθήκευση. Τα τελευταία έχουν επιθεωρηθεί από πολλούς υποψήφιους πελάτες (Πολωνία κ.α.) και βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Η χώρα έχει ήδη δεσμευτεί να αξιοποιήσει (με κανιβαλισμό) και να παραχωρήσει 10 στην Ουκρανία, όπου τα 6 έχουν ήδη σταλεί. Οι Ισπανοί δεν επενδύουν στα 2A4 και ουσιαστικά αξιοποιούν επιχειρησιακά τα άλλα 219 Leo 2Ε (δηλ. Leo 2A6).
Η Φινλανδία διατηρεί σήμερα 100 Leo 2A4 από τα οποία 6 είναι εκπαιδευτικά και 94 σε μακρά αποθήκευση. Η χώρα αξιοποιεί επιχειρησιακά 100 Leo 2A6 που είχε προμηθευτεί μεταχειρισμένα από την Ολλανδία. Ικανός αριθμός επιπλέον Leo 2A4 έχει διασκευασθεί σε άρματα διασπάσεως ναρκοπεδίου, γεφυροφόρα κλπ. Έξι άρματα διασπάσεως ναρκοπεδίου διατέθηκαν στην Ουκρανία, κάποια καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και προφανώς θα αντικατασταθούν με νέες διασκευές από τα αποθηκευμένα.
Ο Καναδάς διαθέτει 82 άρματα Leopard 2 σε 3 εκδόσεις: 20 A6M CAN, 20 2A4M CAN και 42 2A4 CAN. Τα τελευταία χρησιμοποιούνται μόνο ως εκπαιδευτικά.
Δύο ακόμη χώρες διαθέτουν μικρό αριθμό Leo 2A4, η Ουγγαρία (12 άρματα) και η Τσεχία (15). Η πρώτη τα απέκτησε για λόγους εκπαίδευσης από την ΚMW, μετά τη σύμβαση προμήθειας 44 Leo 2A7HU. H Τσεχία απέκτησε τα δικά της στο πλαίσιο τριγωνικής ανταλλαγής αρμάτων Τ-72 για την Ουκρανία και ήδη διαπραγματεύεται την απόκτηση νέων Leo 2. Στην αντίστοιχη δική μας προσπάθεια, επίσης τριγωνικής ανταλλαγής, πλην των 40 TOMA Marder 1A3 που αποκτήθηκαν αντί BMP-1, δεν καταφέραμε κάτι περισσότερο.
Συμπερασματικά
Οι τέσσερις τελευταίες χώρες -εκτός Ελλάδος- που είναι σημαντικοί χρήστες αρμάτων Leopard 2A4 (Τουρκία, Χιλή, Νορβηγία και Αυστρία) έλαβαν οριστικές αποφάσεις και δρομολόγησαν το μέλλον του στόλου που διαθέτουν. Οι 3 αποφάσισαν τον εκσυγχρονισμό (Τουρκία, Χιλή και Αυστρία) και η Νορβηγία τη πλήρη αντικατάσταση από καινούργια 2A8.
Συνεπώς μείναμε μόνοι και σε λίγα χρόνια από τώρα δεν θα μπορούμε να υποστηρίξουμε το δικό μας στόλο από 2A4. Τελευταία μας ελπίδα ήταν η τυχόν απόκτηση αποσυρομένων είτε ως ολόκληρα άρματα, είτε ως ανταλλακτικά. Δυστυχώς ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ουκρανίας στραγγίζει κάθε ύπαρξη διαθέσιμου Leo 2A4 αλλά και των όποιων ανταλλακτικών από τη διεθνή αγορά. Το ερώτημα είναι πλέον προφανές: Τι σκοπεύουμε να κάνουμε για ένα τόσο μεγάλο μέρος του αρματικού μας δυναμικού, πριν αυτό απαξιωθεί τελείως;
