Αναδημοσίευση από “Καθημερινή“
Κάτι πάει πολύ στραβά με την καθημερινή δημόσια συζήτηση στη χώρα. Η «ατζέντα» γράφεται αποκλειστικά και μόνο με επικοινωνιακούς όρους, που –κατά κανόνα– εξυπηρετεί τις ανάγκες και τα συμφέροντα όλων όσοι έχουν τη δυνατότητα να τη θέσουν. Κατά κανόνα τέτοια δυναμική έχουν (λόγω μιας μάλλον τυπικής παράδοσης) η εκάστοτε κυβέρνηση, τα ισχυρότερα λόμπι και, ορισμένες φορές, το κοινωνικό αποτύπωμα ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ολοένα και περισσότερο αυξανόμενα, κυρίως λόγω ορισμένων αντικειμενικών εξελίξεων, όπως η παρακμή της επαγγελματικής δημοσιογραφίας και η επιχειρηματική απαξίωση κάθε μορφής ΜΜΕ, η «ατζέντα» τίθεται από εκείνους που μπορούν. Από την εξίσωση, φυσικά, δεν εξαιρούνται τα κοινωνικά δίκτυα, όπου όμως κι εκεί, τελικά, επικρατούν όσοι περισσότερο ή λιγότερο φανερά μπορούν να ρίξουν το βάρος της επιρροής και της ισχύος τους. Παρά το γεγονός ότι το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, η περίπτωση της Ελλάδας αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο σχεδόν τελετουργικά πραγματοποιείται στάλα στάλα η αφαίμαξη της ποιότητας του δημόσιου διαλόγου.
Η συλλήβδην απαξίωση της δημοσιογραφίας την προηγούμενη δεκαετία είναι ένα σοβαρό αίτιο. Οι ευθύνες των δημοσιογράφων γι’ αυτή την εξέλιξη είναι αυταπόδεικτες και έχουν αναλυθεί. Ο δημοσιογράφος/ειδικός έχει αντικατασταθεί από φθηνό εργατικό δυναμικό, το οποίο έναντι πινακίου φακής πρέπει να μπορεί να ασχοληθεί με τα πάντα. Αποτέλεσμα; Το γνωστό και μη εξαιρετέο «πασάλειμμα» της δημοσιογραφικής αργκό.
Εξίσου σημαντική ευθύνη έχει και το πολιτικό σύστημα. Η ανάγκη των μεγάλων κομμάτων (από την εποχή του κραταιού δικομματισμού) να ελέγξουν την «ατζέντα» ήταν πάντα υπαρκτή. Υπήρχε, όμως, μια λεπτή κόκκινη γραμμή που και οι δύο πλευρές δίσταζαν να περάσουν. Πλέον, η εκάστοτε πολιτική εξουσία αισθάνεται ολοένα και λιγότερο ανεκτική στις επικρίσεις. Ολοένα και πιο «αλλεργική» ακόμη και στην εποικοδομητική και παραγωγική κριτική.
Ο τρίτος παράγοντας είναι εκείνο που πολύ ωραία ο Τομ Νίκολς είχε αποτυπώσει στο βιβλίο του «Ο θάνατος της εξειδικευμένης γνώσης» (Τhe Death of expertise) και απογυμνώνει το πώς η εύκολη αλλά και ψευδής πληροφορία στο Ιντερνετ δημιουργεί ωκεανούς άγνοιας, που μάλιστα, πλέον, έχει «ανδρωθεί» και απειλεί κάθε δήθεν κατεστημένη γνώση διότι παράγεται από τις ελίτ και διάφορα άλλα τέτοια ευτράπελα.
Κάπως έτσι, σε ένα συμβιωτικό ταγκό της ακινησίας, η όποια «ατζέντα» διαμορφώνεται και τα σοβαρά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία και πολλές φορές τη φυσική επιβίωση του κράτους, είτε αγνοούνται είτε αφήνονται για τον επόμενο. Και κάπως έτσι, σε μια «φούσκα» επικοινωνίας, η πραγματική, ουσιαστική και άξια πληροφορία εξαφανίζεται. Και επικρατεί αυτό το μείγμα εντυπωσιασμού, αδαημοσύνης και σκοπιμότητας, που αν δεν ήταν επικίνδυνο θα ήταν απλά αστείο.
