Από την επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων της αμερικανικής Γερουσίας πέρασε ο υποψήφιος υπουργός Άμυνας του Ντοναλντ Τραμπ, ο Pete Hegseth, όπου υποβλήθηκε σε μπαράζ ερωτήσεων για τη φιλοσοφία του, σχετικά με τη θέση για την οποία προορίζεται.
Η εξέταση αυτή είναι υποχρεωτική για όλους τους μέλλοντες υπουργούς, καθώς σύμφωνα με το αμερικανικό Σύνταγμα “ο Πρόεδρος προτείνει υπουργούς, η Γερουσία συναινεί στην τοποθέτηση τους” περνώντας τους μάλιστα από -κατά καιρούς- ιδιαίτερα σκληρή και δημόσια συνέντευξη. Για παράδειγμα ο Segseth ερωτήθηκε πολλές φορές για αναφορές ότι βρισκόταν συχνά σε κατάσταση μέθης, για κακοδιαχείριση κονδυλίων κ.ο.κ.
Πάντως μια από τις ατάκες του Hegseth που έκανε εντύπωση ήταν πως “…κερδίσαμε τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο με 7 στρατηγούς 4 αστέρων. Σήμερα έχουμε 44 στρατηγούς 4 αστέρων, αυτή είναι μια αντίστροφή σχέση μεταξύ του μεγέθους των επιτελείων και της νίκης στο πεδίο της μάχης. Δεν χρειαζόμαστε περισσότερη γραφειοκρατία στην κορυφή, χρειαζόμαστε περισσότερους μαχητές στη βάση”.
Pete Hegseth: “We won World War II with seven 4-star generals. Today, we have forty-four 4-star generals. There’s an inverse relationship between the size of staffs and victory on the battlefield. We don’t need more bureaucracy at the top. We need more warfighters empowered at… pic.twitter.com/RapYoPtwCn
— Ryan Saavedra (@RealSaavedra) January 14, 2025
Η περιγραφή αυτή είναι παρόμοιας φιλοσοφίας με τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Άμυνας κ. Ν. Δένδια, ο οποίος μίλησε για “υδροκεφαλισμό” του στρατεύματος, αλλά και ζήτησε τις πρόσφατες έκτακτες κρίσεις ανωτάτων αξιωματικών, όπου υπήρξε μείωση του συνολικού αριθμού τους. Μάλιστα από το ΥΠΕΘΑ έγινε και ανάλυση για το ποιές είναι οι αναλογίες ανωτάτων αξιωματικών σε σχέση με το προσωπικό, συγκριτικά με τις Αμερικανικές Ένοπλες δυνάμεις, για να δειχθεί έτσι η εγχώρια “περισσεία” και άρα η υπερβολή στη δημιουργία τέτοιων θέσεων.
Υπουργείο Εθνικής Άμυνας: Πολλαπλάσια η αναλογία Ελλήνων ανωτάτων αξιωματικών σε σχέση με τις ΗΠΑ
Επιστρέφοντας στην αμερικανική σκηνή η ατάκα Hegseth προφανώς υπόσχεται μείωση ανωτάτων και περιορισμό των επιτελείων, μόνο που το επιχείρημα του ήταν αρκετά λάθος στο παράδειγμα που χρησιμοποίησε. Καθώς μόνο ο Στρατός Ξηράς των ΗΠΑ στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου είχε 16 “τετράστερους” εν ενεργεία. Για να μην πιάσουμε το Ναυτικό που πάλι στο τέλος του πολέμου είχε 3 “πεντάστερους” τους Ναυάρχους King, Halsey και Nimitz, συν τους “τετράστερους” κ.ο.κ. Επίσης η δομή των αμερικανικών δυνάμεων του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν τελείως διαφορετική από την τρέχουσα (όπως και οι απαιτήσεις βέβαια) οπότε η σύγκριση που έκανε δεν ευσταθεί και πολύ.
Ο σύγχρονος προβληματισμός παραμένει όμως, για το πως ακριβώς μπορεί να εκτιμηθεί η βέλτιστη αναλογία ανωτάτων αξιωματικών σε κάθε χώρα, ανάλογα βέβαια και την δομή των Ενόπλων Δυνάμεων της. Αν και η γενική παραδοχή είναι πως και στην Ελλάδα, και στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες υπάρχει “αφθονία” υψηλόβαθμων, αποτέλεσμα τόσο πολύχρονης αδράνειας στο να αντιμετωπιστεί η δεδομένη τάση παραγωγής γραφειοκρατίας που έχει κάθε πολύπλοκος διοικητικός οργανισμός, όσο και απαρχαιωμένης διοικητικής δομής, το “σωστό νούμερο” είναι δύσκολο να βρεθεί.
Για παράδειγμα η Ελλάδα, έχει αρκετούς ανώτατους αξιωματικούς, αλλά και Σώμα αξιωματικών καριέρας γενικότερα, γιατί όμως αυτό θα κληθεί να διαχειριστεί σε μια πιθανή πολεμική σύρραξη, το σύνολο των δυνάμεων που θα επιστρατευθούν. Το οποίο αναμένεται να είναι σημαντικά μεγαλύτερο από τις ένεργες δυνάμεις. Αυτό ισχύει κυρίως στο Στρατό Ξηράς, όπου προβλέπεται η μαζική επιστράτευση. Υπάρχει βέβαια και ο θεσμός των εφέδρων αξιωματικών, αλλά εδώ δεν είναι δεδομένο πόσοι θα είναι έτοιμοι/ενήμεροι να διοικήσουν, καθώς υστερεί γενικώς το σύστημα μετεκπαίδευσης τους.
Ακόμη, αν μιλάμε για υπερβάλλοντα αριθμό ανωτάτων αξιωματικών στην Ελλάδα και κάνουμε σύγκριση με τις ΗΠΑ, αυτή δεν είναι η πιο κατάλληλη για να βγουν συμπεράσματα. Καθώς οι δομές και η φιλοσοφία διοίκησης έχουν σημαντικές διαφορές. Στις ΗΠΑ υπάρχει ένα ισχυρότατο σώμα επαγγελματιών υπαξιωματικών, που αναλαμβάνουν σημαντικά μεγαλύτερες ευθύνες από ότι οι αντίστοιχοι τους στην Ελλάδα. Άρα οι αξιωματικοί καριέρας έχουν και μεγάλη βοήθεια στο έργο τους, και πιο περιορισμένο πλαίσιο εργασίας, στο οποίο πρέπει να απασχοληθούν. Στην Ελλάδα έχουμε σχεδόν “αντίστροφη” δομή από την αμερικανική, οπότε εδώ υπερφορτώνεται ο αξιωματικός καριέρας με πολλά καθήκοντα, άρα έμμεσα απαιτείται και μεγαλύτερος αριθμός τους για να τα μοιραστεί/εξυπηρετήσει. Υπάρχει επίσης στην Ελλάδα μικρότερη ψηφιοποίηση, μικρότερη αυτοματοποίηση, αρκετή γραφειοκρατία έτσι κι αλλιώς, περίσσεια στρατοπέδων, μονάδων, διοικήσεων, διευθύνσεων (άρα ανάγκη διοικητικών μηχανισμών τους), και πολλά ακόμα.
Η διοικητική αναδιοργάνωση λοιπόν που επιθυμεί να κάνει ο κ. Δένδιας, σαφώς είναι και ορθή και πολύ αναγκαία και ήδη έχει καθυστερήσει δεκαετίες. Αλλά η εφαρμογή της υποθέτουμε πως έπρεπε να γίνει με άλλο τρόπο: δηλαδή πρώτα να ξεκινήσει μια μεθοδική συγχώνευση μονάδων και διοικήσεων, μια ενοποίηση επιτελικών δομών, μια γενική απλοποίηση και μείωση των πολλών διευθύνσεων και μετά, που θα είχε διαπιστωθεί και πρακτικά η ακριβής περίσσεια θέσεων υψηλόβαθμων, να ακολουθούσε η μείωση τους. Παρεκτός και αν όλα αυτά έχουν γίνει ήδη “επί χάρτου”, οπότε οι έκτακτες κρίσεις που είδαμε (λίγες εβδομάδες πριν γίνουν οι τακτικές, οπότε και εδώ υπάρχει απορία προς τι τόσο βιασύνη), ήταν τόσο απαραίτητες.
Ελληνική αναδιοργάνωση με αμοιβές “last year”;
Πάντως μιας και όπως διαπιστώνουμε η αμερικανική δομή δυνάμεων και η διοικητική φιλοσοφία τους παραμένει πρότυπο σύγκρισης για την ελληνική στρατιωτική οργάνωση (άλλωστε πάνω σε αμερικανικά πρότυπα εποχής 1950, είχε μεταπολεμικά δομηθεί ο Στρατός μας), να κάνουμε και εμείς μια σύγκριση: Στις ΗΠΑ λοιπόν ο Ταξίαρχος (“μονάστερος” στρατηγός) αμείβεται ετησίως κατά μέσο όρο με 250.000 δολάρια (τα στοιχεία από την ίδια μελέτη που αξιοποίησε και το ΥΠΕΘΑ για να υπολογίσει την συγκριτική περισσεία των ελλήνων ανωτάτων αξιωματικών, δηλαδή την R44389/8ης Μαρτίου 2024, της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου). Αντίστοιχα ο Υποστράτηγος 280 χιλιάδες και ο Αντιστράτηγος 285 χιλιάδες δολάρια. Και αυτά τα ποσά ήδη στις ΗΠΑ θεωρούνται χαμηλά σε σχέση με την εκεί αγορά, αν εξεταστεί το επίπεδο αυτών των στελεχών που διαθέτουν δεκαετίες εμπειρίας, πτυχία, εξειδικεύσεις, μετεκπαιδεύσεις κ.λπ.
Στην Ελλάδα όμως, είναι ζήτημα αν ένας Αντιστράτηγος με όλα τα επιδόματα, να προσεγγίζει τα 50.000 ευρώ ετησίως, δηλαδή περίπου τα 50.000 δολάρια. Άρα οι ΗΠΑ, αμείβουν σχεδόν στο εξαπλάσιο τους δικούς τους ανώτατους από ότι η Ελλάδα. Και η ψαλίδα παραμείνει μεγάλη με όποιον συνυπολογισμό και αν κάνουμε, π.χ. με εκτίμηση ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης κ.ο.κ.
Έτσι εφόσον υπάρχει σύμπνοια ελληνικής και αμερικανικής αντίληψης και σοβαρή πρόθεση να βελτιστοποιηθεί και η δική μας οργανωτική δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, πρέπει να συνοδεύεται και από μια σοβαρή προσπάθεια ριζικής αναδιάρθρωσης και των αμοιβών του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων, πέρα από επιδοματικές πολιτικές. Και αυτή να γίνει είτε από “πάνω προς τα κάτω”, είτε το αντίστροφο. Πάλι ενδεικτικά, ο Αμερικανός επαγγελματίας Λοχίας Στρατού Ξηράς (βαθμός Ε-6) με έως 2 χρόνια εμπειρίας, ξεκινά με βασικό μισθό 38.000 δολαρίων το έτος, δηλαδή 37.000 ευρώ (με στρογγυλοποιήσεις). Μόλις τα… τριπλάσια από ότι ο Έλληνας ισόβαθμος του!
Οπότε θα ήταν ενδιαφέρον στον εκσυγχρονισμό που επιχειρείται στην Ελλάδα να δούμε, όχι βέβαια την εξίσωση, αλλά έστω την ημιτελή θεραπεία αυτού του εξωφρενικού χάσματος (με σύγκριση με ΗΠΑ που υπάρχει και η συσχέτιση). Γιατί αλλιώς φοβόμαστε πως θα πετάμε πάλι κάποιο χαρταετό καλών προθέσεων. Όπου θα έχουμε πετύχει λιγότερες θέσεις ανωτάτων για περιορισμό της γραφειοκρατίας, αλλά λόγω συνθηκών και χαμηλών αμοιβών, θα έχουμε και σχεδόν εξαφάνιση των μεσαίου και χαμηλού βαθμού υφισταμένων τους! Ήδη τα φαινόμενα μαζικών παραιτήσεων στελεχών είναι πολύ γνωστά, όπως και τα μεγάλα ελλείμματα νεοεισαχθέντων στις στρατιωτικές σχολές…
