Την Δευτέρα 1η Δεκεμβρίου είχαμε τη χαρά ως ”ΠΤΗΣΗ” να παραβρεθούμε σε εκδήλωση της ελληνικής εταιρείας Open Cosmos Aegean, με αντικείμενο την παρουσίαση των δυνατοτήτων της, στην κατασκευή μικροδορυφόρων. Σημειώνεται πως η εταιρεία είναι θυγατρική της βρετανοισπανικής Open Cosmos.
Tο Εθνικό Πρόγραμμα Μικροδορυφόρων, που υλοποιείται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τεχνική επίβλεψη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) και χρηματοδότηση από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (συνολικός προϋπολογισμός άνω των 100 εκατ. ευρώ), έχει μπεί ήδη σε φάση ωρίμανσης, οπότε επτά μικροδορυφόροι κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα από την κοινοπραξία Open Cosmos–ELFON–Adamant.
Μάλιστα οι πρώτοι αναμένεται να εκτοξευτούν το καλοκαίρι του 2026 (πιθανότατα από την αεροδιαστημική βάση Vandenberg με πύραυλο Falcon 9 της SpaceX).
Τεχνικές λεπτομέρειες και επιχειρησιακά οφέλη
- Δύο δορυφόρους πολύ υψηλής οπτικής ανάλυσης για χαρτογράφηση με ευκρίνεια μικρότερη του ενός μέτρου.
- Πέντε δορυφόρους εξοπλισμένους με συστήματα υψηλής ευκρίνειας πολυφασματικών και υπερφασματικών δεδομένων, απεικόνισης στο Υπέρυθρο Φάσμα Βραχέος Κύματος (SWIR), με δέκτες Internet of Things (IoT) και με συστήματα αυτόματης αναγνώρισης (Automatic Identification Systems – AIS).
Οι συγκεκριμένες τεχνολογίες θα επιτρέψουν την σε σχεδόν πραγματικό χρόνο εκμετάλλευση δεδομένων από πολλούς εγχώριους φορείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον εντοπισμό καλλιεργειών και τον ποιοτικό/ποσοτικό έλεγχο τους, την παρακολούθηση υδατικών αποθεμάτων, την οριοθέτηση ρύπανσης, την ανίχνευση θερμικών πηγών, την αυτόματη αναγνώριση σκαφών σε ελληνικές θάλασσες (ειδικά τα λεγόμενα ”σκιώδη” με κλειστό transponder), την παρακολούθηση δεδομένων από συνδεδεμένες συσκευές κ.α.
Μάλιστα οι μικροδορυφόροι θα διαθέτουν αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης για επεξεργασία δεδομένων επί της πλατφόρμας, με στόχο τη μείωση της καθυστέρησης στη διαχείριση της πληροφορίας, καθώς και ικανότητα μεταξύ τους επικοινωνίας (intersatellite link) επιτρέποντας ανταλλαγή δεδομένων σε δευτερόλεπτα.
Οι συγκεκριμένες ελληνικές πλατφόρμες εντάσσονται στο OpenConstellation της Open Cosmos, ένα δίκτυο 24+ δορυφόρων (συμπεριλαμβανομένων ισπανικών, πορτογαλικών και βρετανικών), που πολλαπλασιάζει την αξία της επένδυσης: καθώς η Ελλάδα αποκτά πρόσβαση σε ολόκληρο το σμήνος αντί για αποκλειστικά στους δικούς της δορυφόρους. Η διάρκεια ζωής κάθε συστήματος εκτιμάται σε 5–7 χρόνια, με χρόνο επανελέγχου κάθε περιοχής στη γη ανά 20–40 λεπτά και χρονική υστέρηση μετάδοσης κάτω από 15 λεπτά μέσω ελληνικού επίγειου σταθμού και ενός παγκόσμιου δικτύου 34+ σταθμών.
Σε ότι αφορά τις άλλες συνεργαζόμενες εταιρείες, η ELFON, με 50ετή ιστορία σε εξειδικευμένες καλωδιώσεις αμυντικών εφαρμογών (π.χ. για αεροσκάφη όπως το F-16 και διαστημόπλοια όπως το PLATO και το Comet Interceptor), παρέχει τα ηλεκτρικά συστήματα, ενώ η Adamant κατασκευάζει τα ηλιακά πάνελ που θα είναι υπεύθυνα για την τροφοδοσία του δορυφόρου με ενέργεια. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε ο κ. Αθανάσιος Μπαλτόπουλος, εμπορικός διευθυντής της Adamant, “οι υποδομές ως δυναμική, μας επιτρέπουν να παράγουμε panels και συνθετικά υλικά για 50 και σύντομα 100 δορυφόρους”.
Σε όρους στρατιωτικής χρησιμότητας, το σμήνος επιτρέπει την υψηλή συχνότητα επισκέψεων πάνω από τα σημεία ενδιαφέροντος (μια πλήρη περιστροφή της γης κάθε 90 λεπτά), εξασφαλίζοντας συνεχή κάλυψη του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, στοιχείο κρίσιμο για real-time ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) επιχειρήσεις. Η τεχνολογία των αισθητήρων επιτρέπει την παρατήρηση σε συνθήκες νέφωσης, καπνού ή ακόμη και σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η κατανεμημένη δομή του σμήνους μειώνει την ευπάθεια σε jamming ή και σε αντιδορυφορικές επιθέσεις.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου, «η στρατηγική επιλογή να αυξήσουμε τη συμμετοχή της Ελλάδας στα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης του ESA, στα 66 εκατ. ευρώ ανά τριετία, αναβαθμίζει τις δυνατότητες συμμετοχής μας σε μεγαλύτερα και πιο απαιτητικά έργα, ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό διαστημικό γίγνεσθαι και φυσικά δημιουργεί επιπλέον ευκαιρίες ανάπτυξης και εξειδικευμένες θέσεις εργασίας. […] Ήδη το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης διαμοιράζει δορυφορικά δεδομένα που συμβάλλουν στην ασφάλεια και την άμυνα της χώρας, στις υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας».
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο Rafel Jordà Siquier, ιδρυτής και CEO της Open Cosmos παρουσίασε το όραμα της εταιρίας για ένα ανοιχτό, συνεργατικό ευρωπαϊκό διαστημικό οικοσύστημα και τη στρατηγική σημασία της ελληνικής συμμετοχής. “Δημιουργήσαμε την Open Cosmos με την πεποίθηση ότι η πρόσβαση στο διάστημα πρέπει να είναι ανοιχτή, συνεργατική και να απαντά αποτελεσματικά σε υπαρκτές προκλήσεις. Η Ελλάδα είναι πλέον ένα κομβικό σημείο αυτής της προσπάθειας. Με τις υποδομές μας στην Παλλήνη, τους ελληνικούς δορυφόρους που κατασκευάζουμε, και τη συμμετοχή της χώρας στο OpenConstellation, η Ευρώπη αποκτά ένα νέο κέντρο παραγωγής και αξιοποίησης διαστημικής τεχνολογίας με ισχυρή διεθνή προοπτική”.
H managing director της Open Cosmos Aegean, Μαρία Καλαμά, τόνισε: «Η Ελλάδα δεν αποκτά μόνο τους δικούς της δορυφόρους, αλλά και τις υποδομές, την τεχνολογία αιχμής και την τεχνογνωσία που της επιτρέπουν να εξελιχθεί σε κόμβο εξαγωγής προηγμένων διαστημικών συστημάτων και υπηρεσιών για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. […] Στην Open Cosmos Aegean δεν κατασκευάζονται απλώς δορυφόροι, αλλά και αναβαθμίζεται η θέση της χώρας στον τομέα του διαστήματος». Η κ. Καλαμά υπογράμμισε επίσης την ετοιμότητα για εξαγωγές σε Μέση Ανατολή/Κεντρική Ασία και επέκταση σε τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους/IoT μετά την εξαγορά της πορτογαλικής Startup Connected. 
O Νικόλαος Γιαννουλάκης, τεχνικός διευθυντής και υπεύθυνος ανάπτυξης της ELFON, περιέγραψε την τεχνολογική συμβολή: «Είναι σαν το νευρικό σύστημα του ανθρώπου αυτό που κάνουμε. Μπορεί να έχεις ένα τέλειο σύστημα, αλλά εάν δεν έχει τη σωστή καλωδίωση τότε δεν μπορεί να λειτουργήσει», δήλωσε αναφερόμενος σε συμμετοχές σε προγράμματα του ESA (PLATO, LISA, EnVision), με τις καλωδιώσεις να καλύπτουν 25τ.μ. ανά πλατφόρμα και να εγκαθίστανται σε clean rooms της Ελλάδας, ενισχύοντας την εθνική αλυσίδα προμηθειών.
