Οκτώ χρόνια αφότου ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ σκέφτηκε ένα σχέδιο το 2013 για να επενδύσει μαζικά σε κρίσιμες υποδομές όπως οι σιδηρόδρομοι και τα λιμάνια που συνδέουν την Κίνα με τον υπόλοιπο κόσμο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ κατέληξαν τελικά σε ένα εναλλακτικό σχέδιο.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποκάλυψε την Τετάρτη το ευρωπαϊκό αντίβαρο στην Πρωτοβουλία “Belt and Road Initiative” (BRI) και θα εξηγήσει πώς η ΕΕ θα προσπαθήσει να ασκήσει επιρροή κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού (αν και επισήμως δεν μίλησε για BRI). Το σχέδιο περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 300 δισ. ευρώ, σε επενδύσεις και υποδομές σε διάφορες χώρες.
Οι επενδύσεις σε υποδομές και η μεταφορές, έχουν γίνει βασικό πεδίο μάχης για γεωπολιτική επιρροή, καθώς η Κίνα έχει επεκτείνει τη στρατηγική της εμβέλεια σε τμήματα της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Οι επικριτές, ωστόσο, λένε ότι το Πεκίνο δημιούργησε εξάρτηση από το χρέος σε διάφορες χώρες, όπως το Πακιστάν και το Μαυροβούνιο, για τη δημιουργία υποδομών, που φυσικά δεν πληρώθηκαν από το Πεκίνο.
Η τελευταία δράση της ΕΕ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διεθνούς αντίδρασης, για να περιοριστεί η γεωπολιτική και οικονομική ισχύς της Κίνας. Το κατά πόσο η ΕΕ έχει τη δύναμη να περιορίσει την επιρροή της Κίνας είναι άγνωστο. Αν λάβουμε υπόψιν βέβαια πως το Πεκίνο αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο, ίσως όποια πρωτοβουλία και προσπαθεια, θα έχει γενικότερα μικρό αντίκτυπο.
Με το να κατέχει και να διαχειρίζεται ένα σύνθετο δίκτυο βασικών κόμβων σε όλη την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική, εκτός από γεωπολιτική βαρύτητα, η Κίνα αποκτά τον έλεγχο της αλυσίδας εφοδιασμού για βασικά εμπορεύματα που χρειάζεται για την περαιτέρω ανάπτυξή της, όπως υδρογονάνθρακες από τη Μέση Ανατολή, διευκολύνοντας παράλληλα τις εξαγωγές της.
Επιπλέον, το γεγονός πως το 60 με 80% του κινεζικού εμπορίου διέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και τη Νότια Σινική Θάλασσα, σημαίνει πως σε περίπτωση πολέμου, η Κίνα μπορεί να “στραγγαλιστεί” οικονομικά από τις ΗΠΑ, ακόμη και από την Ινδία. Επομένως, εναλλακτικές οδοί μεταφοράς εμπορευμάτων, είναι εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας.
Η κινεζική πρωτοβουλία χαρακτηρίζεται πάντως αμφιλεγόμενη. Αρκετές πλευρές διαμαρτύρονται για το υψηλό κόστος των έργων που περιλαμβάνει. Το Πεκίνο διαβεβαιώνει ότι δεν επιδιώκει να παρασύρει κανέναν σε μια «παγίδα χρέους» και ότι έχει καλές προθέσεις.
Ωστόσο για ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις η πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» δεν αποτελεί παρά προσπάθεια της Κίνας να αυξήσει την επιρροή της σε διεθνές επίπεδο, επιβαρύνοντας φτωχά κράτη με χρέη που δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν με βιώσιμο τρόπο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως σε αντίθεση με δυτικά κράτη και οργανισμούς που παρέχουν δάνεια με όρους, η Κίνα δεν απαιτεί από τους εταίρους της να ανταποκριθούν σε αυστηρές προϋποθέσεις που σχετίζονται με την διαφθορά, τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την οικονομική βιωσιμότητα. Αυτή η χωρίς προϋποθέσεις επενδυτική προσέγγιση έχει τροφοδοτήσει την διαφθορά, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις να επιβαρύνουν τις χώρες τους με μη πληρωτέα χρέη.
