Ερωτήσεις και απαντήσεις για την τουρκική χερσαία και αεροπορική επιχείρηση εναντίον του PKK στο Ιράκ

Η Τουρκία ανέπτυξε χθες Τετάρτη τις Ειδικές Δυνάμεις της στο βόρειο Ιράκ, στο πλαίσιο μιας σπάνιας χερσαίας και αεροπορικής επιχείρησης εναντίον του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK), ένοπλης οργάνωσης των Κούρδων της Τουρκίας που πολεμά εναντίον του τουρκικού κράτους από το 1984.
Στο ιρακινό Κουρδιστάν, όπου βρίσκονται βάσεις μετόπισθεν του PKK, οι αρχές δεν έχουν αντιδράσει. Η Βαγδάτη περιορίστηκε να καταδικάσει σε διπλωματικό επίπεδο την «παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας» της.
Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την επιχείρηση, γιατί επελέγη αυτή η χρονική στιγμή και ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειές της;
Γιατί;
Διότι το PKK είναι εχθρός τόσο της Άγκυρας, όσο και της Αρμπίλ και, σε έναν ορισμένο βαθμό, της Βαγδάτης.
Για την Άγκυρα, όπως άλλωστε και για τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρόκειται για «τρομοκρατική» οργάνωση, αλλά και «στρατηγική απειλή» που έχει κοστίσει ήδη ακριβά σε ανθρώπινες ζωές και χρήμα, θυμίζει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο ερευνητής Αντέλ Μπακαουάν.
Μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν, το 2017, η Βαγδάτη έκανε λόγο για «κήρυξη πολέμου» καταδικάζοντας την παρουσία μαχητών του PKK στην αυτόνομη περιοχή, καθώς και σε διεκδικούμενα εδάφη, τον έλεγχο των οποίων ανέκτησε η κεντρική κυβέρνηση την ίδια χρονιά.
Όσο για την Αρμπίλ, το PKK της επιβάλλει την παρουσία του «με τη στρατιωτική του δύναμη», σχεδόν από την κήρυξη της αυτονομίας, το 1991, συνεχίζει ο ειδικός στα του Ιράκ.
Η παράταξη αυτή, που αυτοπροβάλλεται ως ο βασικός υπερασπιστής της κουρδικής υπόθεσης στη Μέση Ανατολή, αντιμετωπίζεται εχθρικά από τις αρχές στο ιρακινό Κουρδιστάν, τη μοναδική κουρδική οντότητα η οποία έχει κατοχυρώσει αυτονομία για τα πέντε εκατομμύρια των κατοίκων της, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τους Κούρδους της Συρίας, της Τουρκίας ή του Ιράν.
«Η ηγεσία του PKK δεν αναγνωρίζει το αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν», εξηγεί ο Μπακαουάν.
Η παρουσία του συνδέεται άρρηκτα με τον μακρόχρονο «κουρδικό εμφύλιο πόλεμο», ανάμεσα στο Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΔΚΚ) του Μασούντ Μπαρζανί, που βρίσκεται στην εξουσία στην Αρμπίλ κι έχει συμμαχήσει με την Τουρκία, από τη μια, και της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν (ΠΕΚ) του θανόντα Τζαλάλ Ταλαμπανί, που έχει συμμαχήσει με το PKK, από την άλλη, συνεχίζει.
Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, δεν αποκλείεται «οι τουρκικές δυνάμεις να μπήκαν» στο βόρειο Ιράκ «με την ενεργή συνεργασία των ιρακινών κουρδικών αρχών».
Γιατί τώρα;
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία διεξάγει επιχειρήσεις, χερσαίες και αεροπορικές, εναντίον του PKK στο Ιράκ. Πέραν του ότι υπάρχουν περίπου δέκα τουρκικές στρατιωτικές βάσεις στο ιρακινό Κουρδιστάν εδώ και 25 χρόνια, η Άγκυρα έχει ήδη διεξαγάγει παρόμοιες επιχειρήσεις το 2007 και το 2018.
Σήμερα, με το πολιτικό περιβάλλον να γίνεται ολοένα πιο δύσκολο και τεταμένο για το κόμμα του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το Ιράκ είναι ένα από τα πεδία όπου η Άγκυρα μπορεί να επιδείξει τη δύναμή της.
Η Τουρκία «έχει εμπλακεί σθεναρά στη Συρία και στη Λιβύη, θα ήθελε να είναι στην Υεμένη. Έχει το σχέδιο να παρουσιάζεται ως αναπόδραστος παράγοντας για την επίλυση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του Ιράκ», εκτιμά ο Μπακαουάν.
Περισσότερο παρά ποτέ, η Αρμπίλ τείνει να δεχθεί οποιονδήποτε συμβιβασμό με την Τουρκία, που της παρέχει τη μοναδική της πρόσβαση στη θάλασσα για να εξάγει το πετρέλαιό της κι έχει αποδειχθεί γενναιόδωρη υποστηρίκτριά της: της δάνεισε ποσό 5 δισεκ. δολαρίων για να καταβάλλει τη μισθοδοσία στους δημόσιους λειτουργούς στο ιρακινό Κουρδιστάν το 2014.
Με βαριά χρέη σήμερα, η κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν έχει να καταβάλει μισθούς εδώ και πολλούς μήνες. Οι διαβουλεύσεις ανάμεσα στην Αρμπίλ και τη Βαγδάτη βρίσκονται σε νεκρό σημείο.
Τι θα αλλάξει;
Στο διπλωματικό επίπεδο όχι πολλά, όμως σε περιφερειακό επίπεδο, οι συσχετισμοί ισχύος ενδέχεται να μεταβληθούν.
Ο ιρακινός κούρδος πολιτολόγος Χοσιάρ Μάλο υποδεικνύει την «διστακτική αντίδραση» της Βαγδάτης στις αρχικές τουρκικές αεροπορικές επιδρομές, τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα, η οποία δεν απέτρεψε τη χερσαία επιχείρηση που ακολούθησε.
Την Τρίτη, ήταν ο υφυπουργός Εξωτερικών που επέδωσε διάβημα διαμαρτυρίας στον τούρκο πρεσβευτή, ενώ κανονικά είναι ο υπουργός προσωπικά εκείνος που κάνει τη χειρονομία.
Ο τούρκος πρεσβευτής Φατίχ Γιλντίζ ανέφερε μέσω Twitter πως απάντησε ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει τη δράση της εναντίον της «τρομοκρατίας», καθώς η Βαγδάτη δεν έχει αναλάβει δράση για να εκδιώξει το PKK από την ιρακινή επικράτεια.
Ο ιρακινός ΥΠΕΞ Φουάντ Χουσέιν, Κούρδος που διατηρεί στενή σχέση με τον Μασούντ Μπαρζανί, δεν έχει κάνει κανένα σχόλιο ως εδώ.
Στην Αρμπίλ, επικρατεί απόλυτη σιωπή.
Καθώς παρότι «παρουσιάζεται ως εταίρος σε περιφερειακό επίπεδο και ενισχύει το (πολιτικό) βάρος της» σε διεθνές επίπεδο, η ηγεσία του ιρακινού Κουρδιστάν ξέρει πως ερχόμενη σε σύγκρουση με το PKK, θα διακινδύνευε να «αποδυναμωθεί ως πολιτική εκπρόσωπος» των Κούρδων της Μέσης Ανατολής, εκτιμά ο Μπακαουάν.