Μια νέα σύγχρονη κλάση «ιπταμένων πλοίων» στα χνάρια των σοβιετικών Ekranoplan σχεδιάζει να αναπτύξει μέχρι το 2027 η Ρωσία στο πλαίσιο του εξοπλιστικού της προγράμματος, ανακοίνωσε στους εκπροσώπους του Τύπου ο υφυπουργός Άμυνας Γιούρι Μπαρίσοφ.
Το πρωτότυπο «Орлан» («Αρλάν», Αλιαετός, Θαλασσαετός) θα είναι ένα πειραματικό Ekranoplan οπλισμένο με πυραύλους cruise για την προστασία της Βόρειας Διαδρομής, στην Βόρεια Θάλασσα, όπου οι ρωσικές υποδομές δεν είναι τόσο ανεπτυγμένες. Επίσης θα περιπολεί και στις κλειστές θάλασσες της Ρωσίας, την Κασπία και την Μαύρη Θάλασσα, ανέφερε ο Ρώσος αξιωματούχος στους δημοσιογράφους.
Η ιδέα της χρησιμοποίησης πτερυγόπλοιων βασισμένων στην αρχή της επίδρασης του εδάφους (ground effect) σίγουρα δεν είναι καινούργια για τους Ρώσους. Την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης ο μηχανικός Ραστισλάφ Γιεβγκένιεβιτς Αλεξέιφ σχεδίασε ορισμένα πρωτοποριακά GEV (Ground Effect Vehicles) που άφησαν εποχή, όπως το ΚΜ-1 –το αποκαλούμενο «Τέρας της Κασπίας». Ικανά να πετούν πραγματικά κάτω από το ραντάρ, αφού το ύψος πτήσης τους δεν ήταν παρά ελάχιστα μέτρα πάνω από την επιφάνεια (άρα δεν εντοπίζονται ούτε από σόναρ) τα Ekranoplan, όπως ήταν γνωστά, θα χρησιμοποιούντο από το σοβιετικό Ναυτικό ως ταχέα αποβατικά αλλά και για την προσβολή στόχων επιφανείας με κατευθυνόμενους πυραύλους.
Ταχύτερα από τα αερόστρωμνα, σκάφη όπως το μεταγωγικό/αποβατικό A-90 και το θηριώδες οκτακινητήριο MD-160 κλάσης «Lun» (κωδική ονομασία ΝΑΤΟ, Duck) τα εκρανοπλάνα «πετούσαν» πάνω απ’ τα κύματα και έγιναν πηγή ανησυχίας στην Δύση μόλις έγιναν αντιληπτά καθώς ελάχιστα ήταν γνωστά γ’ αυτά λόγω του απορρήτου του προγράμματος κατασκευής τους. Το σχετικό πρόγραμμα κράτησε πολλά από τα μυστικά του μέχρι και την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Το Α-90 «Орленок» («Αρλεόνακ», Αετιδεύς) πραγματοποίησε την πρώτη του δοκιμή στον Βόλγα το φθινόπωρο του 1972 και την συνέχεια το πρωτότυπο S-23 μεταφέρθηκε αποσυναρμολογημένο στην Κασπία Θάλασσα για περαιτέρω δοκιμές. Συνετρίβη κατά την διάρκεια του προγράμματος δοκιμών εξαιτίας χρήσης ελαττωματικού κράματος μετάλλου, όπως απεδείχθη, στην κατασκευή του κύτους –στα υπόλοιπα τέσσερα σκάφη χρησιμοποιήθηκε διαφορετικό κράμα.
Αντίθετα με άλλες σχεδιάσεις, το συγκεκριμένο εκρανοπλάνο ήταν αμφίβιο διαθέτοντας τροχούς για προσγειάλωση. Το δε εμπρόσθιο τμήμα του πίσω από το κόκπιτ άνοιγε προς τα δεξιά για την ταχεία αποβίβαση πεζοναυτών και τεθωρακισμένων BTR ενώ ήταν εφοδιασμένο με προεκτεινόμενη ράμπα που επέτρεπε την φόρτωση/εκφόρτωση οχημάτων χωρίς εξωτερική υποστήριξη.
«Πετούσε» με την δύναμη δύο turbofan στο ρύγχος των οποίων η ώση κατευθυνόταν κάτω από τις πτέρυγες για την απογείωση, ωστόσο εν πτήσει οι πρόσθιοι κινητήρες μπορούσαν να είναι εκτός λειτουργίας, αφήνοντας την πλεύση (cruising) στον πανίσχυρο turboprop NK-12 στο άνω τμήμα του κάθετου σταθερού. Το σβήσιμο των κινητήρων στο ρύγχος κατά την πτήση ελαχιστοποιούσε την εισρόφηση θαλασσινών ψεκάδων και αλατιού αλλά και πουλιών, σύνηθες φαινόμενο σε τόσο χαμηλό ύψος.
Η έναρξη και το τέλος της πτήσης υποβοηθείτο από μεγάλα flaps τα οποία σε συνδυασμό με την κατευθυνόμενη ώση των κινητήρων στην κάτω επιφάνεια των πτερύγων αύξαναν την άντωση παράγοντας επιπλέον ώση PAR (Power Augmented Ram thrust) ενώ η προσθαλάσσωση γινόταν με την βοήθεια ενός υδροπέδιλου που προεκτεινόταν από το κάτω μέρος της «τρόπιδας». Το τελευταίο «Αρλεόνακ» (S-26) κατασκευάσθηκε το 1980.
Πολύ μεγαλύτερο, το 286 τόννων εκρανοπλάνο της κλάσης «Лунь» («Λούν», Βαλτόκιρκος, είδος ημερόβιου αρπακτικού πτηνού) ήταν πραγματικό τέρας: εφοδιασμένο με οκτώ turbojet Κούζνιτσοφ NK-87 28.600 λιβρών ώσης που του επέτρεπαν να αναπτύσσει ταχύτητα 297 κόμβων (550 χλμ/ώρα) το σκάφος εκμεταλλευόταν την άντωση που δημιουργούσαν οι πτέρυγές του λόγω της επίδρασης του εδάφους καθώς πετούσε σε ύψος τεσσάρων μέτρων, ή και λιγότερο, από την επιφάνεια, μεταφέροντας 100 τόνους φορτίο ή 1.000 στρατιώτες σε απόσταση 1.900 χλμ. Το επαναστατικό αυτό πτερυγόπλοιο φιλοδοξούσε να καταστεί μεγάλος πονοκέφαλος για το ΝΑΤΟ αφού εκτός από πυργίσκους διδύμων πυροβόλων ΡΙ-23 των 23 χιλ. ήταν οπλισμένο με έξι βλήματα P-270 Moskit (SS-N-22 Sunburn) κατά στόχων επιφανείας.
Με ταχύτητα 2.500 χλμ/ώρα και δυνατότητα πτήσης 5-7 μ. πάνω από τα κύματα που καθιστούσε δύσκολη την αναχαίτισή τους, οι πύραυλοι του τύπου ήταν ό,τι πιο σύγχρονο διέλθετε το σοβιετικό Ναυτικό εκείνη την εποχή αποτελώντας μια σοβαρή, υπολογίσιμη απειλή. Το πρώτο «Λουν» εντάχθηκε σε υπηρεσία με τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας το 1987 όμως η έλλειψη υποστήριξης –και χρηματοδότησης– στο πρόγραμμα των εκρανοπλάνων από την τότε ηγεσία του σοβιετικού υπουργείου Άμυνας σήμανε το τέλος των πτερυγόπλοιων στα μέσα της δεκαετίας του ’90.
Το μοναδικό MD-160 που κατασκευάσθηκε βρίσκεται σήμερα παρατημένο στο Κασπίισκ, θυμίζοντας τις ημέρες δόξας της σοβιετικής αεροναυπηγικής. Δεν αποκλείεται το μελλοντικό εκρανοπλάνο «Αρλάν» να αναπτυχθεί από το Γραφείο Σχεδίασης Αλεξέιφ το οποίο κατασκευάζει μεταξύ άλλων αερόστρωμνα και υδροπτέρυγα για πολιτική και στρατιωτική χρήση. Αρκεί βεβαίως να βρεθούν οι απαραίτητοι πόροι.
Αλέξανδρος Θεολόγου
