Οι παραδοσιακές πηγές τριβής μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου συνυπάρχουν τώρα με ένα άλλο σύνολο αλληλοσυνδεόμενων γεωπολιτικών εντάσεων και ενεργειακών διαφορών στην ανατολική Μεσόγειο μεταξύ Τουρκίας και μιας ομάδας χωρών όπως η Γαλλία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Ως εκ τούτου, όχι μόνο έχει αυξηθεί ο αριθμός των χωρών που εμπλέκονται στην κρίση, αλλά αυτή έχει διευρυνθεί για να συμπεριλάβει νέα ζητήματα, όπως οι υδρογονάνθρακες, η Λιβύη κτλ. Αυτά τα ζητήματα, με τη σειρά τους, άλλαξαν ποιοτικά τη φύση της κρίσης.
Από την εξίσωση δεν θα μπορούσε βεβαίως να λείπει η Ρωσία, η παρουσία της οποία στη Συρία και κατ’ επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αυξάνεται μέρα με την ημέρα, έχοντας αποστείλει ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις στην Ταρτούς και την Χμέιμιμ αντίστοιχα.
Η γενικότερη αναταραχή στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Συρία και τη Λιβύη, οδήγησε την Ελλάδα στην αναζήτηση συμμαχιών, μια προσπάθεια που ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση και εξέλιξε σημαντικά η παρούσα. Η Ελλάδα αποβλέπει σε συμμαχίες που κυμαίνονται από τον αμυντικό, ως τον ενεργειακό και τον εμπορικό τομέα. Η χώρα μας θέλει (και πρέπει για πολλούς λόγους), να γίνει παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή, καθώς και να προβάλει ισχύ πέρα από τα σύνορά της, αναλαμβάνοντας κομβικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή.
Στα πλαίσια κοινών στόχων και επιδιώξεων, η Ελλάδα προσεταιρίστηκε χώρες όπως το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και εσχάτως την Ινδία, σε έναν διπλωματικό μαραθώνιο για την επιδίωξη κοινών στόχων. Αξίζει να αναφερθεί πως αυτές οι κινήσεις, απολαμβάνουν της υποστήριξης των ΗΠΑ και της Γαλλίας, οι οποίες για τους δικούς τους λόγους, επιθυμούν σταθερότητα στην περιοχή. Αυτοί οι λόγοι κυμαίνονται από την ενεργειακή ανεξαρτητοποίηση της ΕΕ από τη Ρωσία, έως την επιθυμία των ΗΠΑ να μεταβιβάσουν εν μέρει την “αστυνόμευση” της ευρύτερης περιοχής, σε άλλες χώρες-συμμάχους.
Στη θεωρία όλα τα ανωτέρω μοιάζουν ιδανικά. Στην πράξη όμως, χρειάζονται γενναίες επενδύσεις στην άμυνα. Η Τουρκία ασκεί “καταναγκαστική διπλωματία” (coercive diplomacy), απειλώντας ανοιχτά τους γείτονές της ακόμη και με στρατιωτική επέμβαση. Αυτό το πράττει διότι βασίζεται στην ισχύ των όπλων της. Αν ο αντίπαλός της είναι αδύναμος, απλά εισβάλει, όπως έκανε στη βόρεια Συρία και το Ιράκ.
Για την Ελλάδα τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά, διότι είναι μια δυτική χώρα, μέλος της ΕΕ και του NATO. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι διαθέτει υπολογίσιμη στρατιωτική αποτρεπτική ισχύ.
Τα πράγματα όμως περιπλέκονται εάν η χώρα μας θέλει να προβάλλει ισχύ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και μέχρι στιγμής έχει σταθεί αξιοπρεπώς, αυτό δεν σημαίνει πως η ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων με νέο υλικό, αλλά και προσωπικού που θα τα επανδρώνει δεν είναι επιτακτική.
Η σύγκρουση στην Ανατολική Μεσόγειο συνδυάζει αλληλένδετες διαμάχες για πηγές ενέργειας και γεωπολιτική κυριαρχία. Συνολικά, αυτό δημιουργεί μια εξαιρετικά εύφλεκτη κατάσταση, δεδομένων των προκλήσεων της Τουρκίας. Υπάρχουν λύσεις; Η απάντηση είναι ναι. Η Ελλάδα οφείλει να διατηρήσει και επεκτείνει τις συμμαχίες της. Το σημαντικότερο όμως είναι να έχει τη δυνατότητα να ασκήσει τη δική της “καταναγκαστική διπλωματία”, και αυτό μπορεί να το πετύχει μόνο με την ισχύ των όπλων της και την απειλή χρήσης βίας εάν αυτό χρειαστεί.
