Του Αντιστρατήγου ε.α. Δημητρίου Κυριάκου, επίτιμου Διευθυντή ΔΙΤ/ΓΕΣ
Τον τελευταίο χρόνο, όλοι ασχολούνται, τοποθετούμενοι κυρίως αρνητικά, για τo σχεδιαζόμενο και τελικά συμφωνηθέν σχέδιο σύστασης κοινοπραξίας των ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα) με τη σλοβακική εταιρία MSM EXPORT S.R.O. για την παραγωγή πυρομαχικών, κυρίως βλημάτων πυροβολικού 155 mm.
H Κοινοπραξία θα συσταθεί εντός 18 μηνών από την αμοιβαία έγκριση της συμφωνίας και με τα ΕΑΣ να προβλέπεται να αποκτήσουν το 51%, ενώ η MSM EXPORT το υπόλοιπο 49%. Η τελευταία θα αναλάβει και τη διοίκηση της κοινοπραξίας.
Υπό αυτό το πρίσμα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αναζήτηση για το πως επηρεάζει η σύσταση αυτής της κοινοπραξίας τις δυνατότητες του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ). Υπόψη ότι το διαμέτρημα των 155 mm, αποτελεί το βασικό του Πυροβολικού Μάχης για τα (ποικίλων εκδόσεων) αυτοκινούμενα πυροβόλα Μ109 καθώς και τα PzH 2000GR που διαθέτουμε.
Η ευρωπαϊκή κινητοποίηση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), στις αρχές του 2023 επέδειξε μία πρωτοφανή κινητοποίηση για την επαύξηση των ευρωπαϊκών βιομηχανικών δυνατοτήτων για την παραγωγή βλημάτων και ρουκετών πυροβολικού (προωθητικά γεμίσματα, εκρηκτικές ύλες, κορμούς βλημάτων, ρουκέτες και δυνατότητες δοκιμών). Από πλευράς βλημάτων, η κύρια στόχευση αφορούσε τα πυροβολικού 155 mm.
Για το λόγο αυτό, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερύ Μπρετόν περιόδευσε στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις διαφόρων χωρών και στις 28 Απριλίου 2023, επισκέφθηκε την Ελλάδα και τα ΕΑΣ, για να διαπιστώσει «ιδίοις όμμασι» τη κατάσταση. Κατά τη επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στον Υμηττό και το Λαύριο συνοδευόταν από τον τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Παναγιωτόπουλο. Η κατάσταση ειδικά στον Υμηττό, δεν ήταν καθόλου κολακευτική για την εταιρεία και τη χώρα μας, γενικότερα, ενώ φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν μιλούν από μονές τους για την κατάσταση των υποδομών…
Στις 20 Ιουλίου 2023, η ΕΕ υιοθέτησε τη Πράξη ASAP (Act in Support Ammunition Production: Υποστήριξης Παραγωγής Πυρομαχικών) προς βοήθεια της Ουκρανίας και ζήτησε την κατάθεση προσφορών για τα επιμέρους έργα παραγωγής, απ’ όλες τις αμυντικές βιομηχανίες της ΕΕ, συν της Νορβηγίας. Τελικά, 11 μήνες αργότερα, στις 7 Ιουνίου 2024, η Κομισιόν, μετά από αξιολόγηση των προτάσεων, αποφάσισε τη χρηματοδότηση συγκριμένων δράσεων ενίσχυσης της παραγωγής, εταιρειών κατασκευής πυρομαχικών, συνολικού ύψους 512,8 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα για τα ΕΑΣ, οι χρηματοδοτήσεις αφορούν μόνο το Συγκρότημα Εργοστασίων Λαυρίου (ΣΕΛ) και όχι του Υμηττού, που τελεί υπό μετακόμιση για να δημιουργηθεί εκεί, από το ΤΑΙΠΕΔ, το νέο κυβερνητικό πάρκο «Αντρέας Λεντάκης» που θα στεγάσει 9 υπουργεία και άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου.
Από την ΕΕ, χρηματοδοτούνται:
Η δράση «TNTrion» των ΕΑΣ, για τη λειτουργία γραμμής παραγωγής TNT, στο ΣΕΛ, με επιδότηση ύψους 23.393.955 ευρώ και συνολικό ύψος επένδυσης 51.986.567 εκ. ευρώ. Η δράση αφορά την ενεργοποίηση-αναβάθμιση της ανενεργής γραμμής παραγωγής TNT, που κατασκευάστηκε στο Λαύριο, την δεκαετία του 1980, όταν η χώρα μας επεδίωκε την ανεξαρτοποίησή της από πηγές του εξωτερικού, αλλά δεν λειτούργησε ποτέ. Οι γομώσεις που πραγματοποιούνται στο Λαύριο γίνονται με εισαγόμενο ΤΝΤ, κυρίως από την Ινδία και δευτερευόντως απ’ άλλες χώρες. Στην Ευρώπη, ΤΝΤ παράγεται σήμερα μόνο στην Πολωνία, η δε τιμή του, λόγω των αυξημένων αναγκών παγκοσμίως, έχει εκτοξευθεί. Ένα ακόμη εργοστάσιο ΤΝΤ, στην Ουκρανία έχει πάψει να λειτουργεί, λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου.
Η δράση «LAVGRAIN» των ΕΑΣ για τη δημιουργία γραμμής παραγωγής κόκκων πυρίτιδας προωθητικού γεμίσματος, για βλήματα αυξημένου βεληνεκούς (Base Bleed: Αφαίμαξης Βάσεως), επίσης στο ΣΕΛ, με επιδότηση ύψους 9.693.264 ευρώ και συνολικό ύψος επένδυσης 21.540.587 ευρώ.
Οι δυο δράσεις που αποφασίσθηκε να επιχορηγηθούν από την ΕΕ, είχαν κατατεθεί προς αξιολόγηση από την -υπό σύσταση- κοινοπραξία των ΕΑΣ με τη Σλοβακική εταιρεία MSM EXPORT S.R.O., του τσεχικού ομίλου CSG (Czechoslovak Group). Μια ακόμη πρόταση για αναβάθμισης της υφισταμένης γραμμής γόμωσης πυρομαχικών στο ΣΕΛ, δεν έγινε δεκτή για χρηματοδότηση από την ΕΕ.
H MSM EXPORT θα αποτελέσει και το στρατηγικό επενδυτή στη υπό δημιουργία κοινοπραξία, με συμβολή 51 εκατ. ευρώ για πραγματοποιηθούν οι παραπάνω επενδύσεις, πέραν της Ευρωπαϊκής συμμετοχής. Η κοινοπραξία δεν προβλέπεται να προβαίνει σε πωλήσεις των παραγόμενων προϊόντων. Τα πυρομαχικά που θα παράγονται, θα πωλούνται ξεχωριστά και σε αναλογία 50/50 από τα ΕΑΣ και την MSM. Σύμφωνα με πληροφορίες για τη συμφωνία, αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι προσδιορίζονται οι πολύ μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών που παραχθούν και έχουν όπως παρακάτω:
- 1.200.000 βλήματα 155 mm, τύπου Μ107 ΗΕ (απλά θραυσματοποιούμενα εκρηκτικά βλήματα)
- 1.000.000 βλήματα 155 mm, τύπου L15 (αντίστοιχης τεχνολογίας με τα παραπάνω)
- 1.000.000 βλημάτων όλμου 120 mm.
- 250.000 βλημάτων αρμάτων 105 mm, HE (εκρηκτικά) και HΕΑΤ (High Explosive Anti- Tank: αντιαρματικά κοίλου γεμίσματος)
- 400.000 βλημάτων πυροβολικού 105 mm, τύπου Μ1
- 250.000 βλημάτων αρμάτων διαμετρήματος 120 mm, ΗΕ
- 70.000 τόνων εκρηκτικής ύλης ΤΝΤ
- 70.000 τόνων πυρίτιδας base bleed.
Συνεπώς εκτός από τεράστιο όγκο βλημάτων πυροβολικού 155 mm απλής τεχνολογίας και όχι μακρού βεληνεκούς (ΒΒ ή HERA), σχεδιάζεται η επέκταση των δραστηριοτήτων σε βλήματα πυροβολικού 105 mm, βλήματα όλμων 120 mm και βλήματα αρμάτων 105 και 120 mm! Ίδωμεν…
Η κριτική για την συμμετοχή των ΕΑΣ στην κοινοπραξία
Σύμφωνα με τα παραπάνω και παρά τις επενδύσεις συνολικού ύψους 73,5 εκ. ευρώ, εκ των οποίων τα 33,1 εκ. ευρώ επιδοτούνται από την ΕΕ, τα ΕΑΣ «υποβιβάζονται» σε ρόλο υποκατασκευαστή στη παραγωγή βλημάτων πυροβολικού 155 mm. Και περιορίζονται στη παραγωγή ΤΝΤ, στη γόμωση βλημάτων 155 mm, στην παραγωγή πυρίτιδας για την επαύξηση του βεληνεκούς των βλημάτων base bleed και δυνητικά στη γόμωση των βάσεων βλημάτων base bleed. Το ΣΕΛ και τα ΕΑΣ γενικότερα, δεν θα συμμετέχουν στη παραγωγή των μεταλλικών μερών (κορμών) των βλημάτων.
Αυτό δεν επιτεύχθηκε γιατί δεν αποκαταστάθηκε η δυνατότητα παραγωγής, είτε με την επισκευή της υφιστάμενης πρέσας κωνικοποίησης (δηλ. της διαμόρφωσης του κορμού του βλήματος) στις εγκαταστάσεις του Υμηττού, είτε με τη προμήθεια νέας.
Γενικότερα επίσης διαπιστώθηκε μεγάλη κωλυσιεργία και παλινωδίες για την μετεγκατάσταση του βιομηχανικού εξοπλισμού των εγκαταστάσεων του Υμηττού. Η μεταφορά του στο εργοστασιακό συγκρότημα των ΕΑΣ στη Μάνδρα, στο πλαίσιο σχεδιασμού γιο την απομάκρυνση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων του Υμηττού από τον αστικό ιστό είχε αποφασιστεί από το 2014. Ο αρχικός σχεδιασμός από το ΤΑΙΠΕΔ που υλοποιεί την μετεγκατάσταση και εκκένωση του εξοπλισμού, καθώς και οι ανατεθείσες μελέτες, το 2023, προέβλεπαν και πάλι την Μάνδρα ως τελικό χώρο εγκατάστασης. Μόλις το Μάιο του 2024, το ΔΣ των ΕΑΣ αποφάσισε το αυτονόητο, δηλαδή τη μεταφορά του μηχανολογικού εξοπλισμού παραγωγής απαρτίων βλημάτων (κορμών, καλύκων κ.λπ.) στο Λαύριο, εκεί όπου θα γίνεται και γόμωσή τους.
Επίσης, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, το Δεκέμβριο του 2022 και τον Ιανουάριο του 2024, τα ΕΑΣ υπέγραψαν με την MSM EXPORT και υλοποιούν δυο συμβάσεις γόμωσης (μόνον εργασία), 50.000 βλημάτων 155 mm M 107 ΗΕ εκάστη. Η τιμή ανήλθε σε 80 και 90 ευρώ ανά βλήμα, αντίστοιχα. Η κριτική εστιάζεται στο χαμηλό ύψος της προσφερθείσας τιμής, αφού – κατά πληροφορίες – η γόμωση διεθνώς, τιμολογείται σε τιμή τουλάχιστον διπλάσια…
Προγράμματα ΕΑΣ για πυρομαχικά 155 mm του ΕΣ, της τελευταίας 25ετίας
GRM 49 CBB: To 1998 υπογράφηκε η σύμβαση υπ’ αριθμόν 014Α/98 με την τότε ΑΕΕΠΚ (ΠΥΡΚΑΛ), αρχικού ύψους 29,14 εκ. ευρώ για την παραγωγή αρκετών χιλιάδων (ας μην πούμε πόσα) βομβιδοφόρων βλημάτων πυροβολικού 155 mm, τύπου GRM 49 CBB (Cargo Base Bleed), μακρού βεληνεκούς 28,4 χλμ, βαλλόμενο από σωλήνα 39 διαμετρημάτων, έναντι 18 χλμ των παλαιότερων απλών βομβιδοφόρων βλημάτων GRM 49 που επίσης παρήγαγε η τότε ΠΥΡΚΑΛ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βλήμα-φορέα 49 βομβιδίων DPICM (Dual-Purpose Improved Conventional Munition) με πυροσωλήνα αυτοκαταστροφής τύπου HTF 3.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς, το 1998, αλλά τελικά ακολούθησε τη «πεπατημένη οδό» υλοποίησης των προγραμμάτων της πρώην ΠΥΡΚΑΛ και μετέπειτα ΕΑΣ. Η σχετική σύμβαση προέβλεπε προκαταβολή 80%(!) της αξίας, για το ήμισυ της συνολικής ποσότητας. Τα χρήματα κατατέθηκαν από το ΓΕΣ, αλλά ως συνήθως κάλυψαν άλλες τρέχουσες ανάγκες της εταιρείας (μισθοδοσία κ.λπ.) και δεν αγοράστηκαν έγκαιρα επαρκείς ποσότητες πρώτων υλών και τα εισαγόμενα μέρη για την παραγωγή. Με πολύ μεγάλες καθυστερήσεις και αφού έλαβε χώρα και αναπροσαρμογή τιμών, ύψους 3,8 εκ. ευρώ, λόγω μεταβολών του κόστους, τα βλήματα παραδόθηκαν σταδιακά μέχρι το 2008! Πρέπει να επισημανθεί ότι στο συγκεκριμένο πρόγραμμα η ΕΠΑ (Ελληνική Προστιθέμενη Αξία) ανερχόταν στο 74% της αξίας του, με το άλλο 26% να προέρχεται, κυρίως, από το Ισραήλ.
GRM 49: To 2000 υπογράφηκε η σύμβαση υπ’ αριθμόν 06AΒ/00, για τη προμήθεια διαφόρων τύπων πυρομαχικών για κάλυψη αναγκών ΓΕΣ, ΓΕΝ και ΓΕΑ που μεταξύ των άλλων περιλάμβανε και μερικές εκατοντάδες βομβιδοφόρα βλήματα 155 mm, του παλαιότερου τύπου GRM-49. Η συγκεκριμένη έκδοση (με 49 βομβίδια αλλά χωρίς πυροσωλήνα αυτοκαταστροφής) είχε παραχθεί σε σχετικά μικρούς αριθμούς και με 3 προγενέστερες συμβάσεις, τα έτη 1995, 1997 και 1998 και έτσι συνολικά παρήχθησαν μερικές χιλιάδες βλήματα.
Προωθητικά γεμίσματα MTLS DM 72: Το Σεπτέμβριο του 2003, υπογράφηκε, με την τότε ΕΒΟ, η υπ’ αριθμόν 030Α/03 σύμβαση, ύψους 7,7 εκ. ευρώ περίπου, για την προμήθεια μερικών δεκάδων χιλιάδων σπονδυλωτά (modular) προωθητικών γεμισμάτων 155 mm, τύπου DM 72 τεχνολογίας της γερμανικής Rheinmetall, για την κάλυψη των αναγκών των 24 νεοπαραγγελθέντων (τότε) PzH 2000 που χρησιμοποιούν βαθμιδωτά γεμίσματα. Η τεχνογνωσία και η γραμμή παραγωγής των βλημάτων παρασχέθηκαν ως Αντισταθμιστικά Ωφέλη (ΑΩ) της σύμβασης 017A/2001, για την προμήθεια των PzH 2000GR. Εντυπωσιάζει το γεγονός, ότι αν και τα σπονδυλωτά προωθητικά γεμίσματα αποτελούν εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια το νέο τύπο για το πυροβολικό, τα δε πυροβόλα Μ109 Α3GEA1, M109A3GEA2 και PzH 2000GR φέρουν ειδικές θήκες αποθήκευσης εντός του πύργου για τέτοια γεμίσματα, εμείς έχουμε αφήσει αυτή τη γραμμή παραγωγής να αδρανεί στο Λαύριο, μετά την ολοκλήρωση της παραγωγής της συγκεκριμένης σύμβασης…
Προγράμματα pυρομαχικών 155 mm του ΕΣ, της τελευταίας 25ετίας, χωρίς την eμπλοκή των ΕΑΣ
Βλήματα SMART: Προμήθεια μερικών εκατοντάδων έξυπνων βλημάτων 155mm SMART 702 A1 από τη Γερμανική GIWS (θυγατρική των Diehl and Rheinmetall), ύψους 22,7 εκat.
RH-40ΒΒ/DM131A1: Το 2001 υπεγράφη με τη γερμανική εταιρία Krauss -Maffei Wegmann (KMW), η σύμβαση 017A/2001, ύψους 193,12 εκ. ευρώ για την προμήθεια 24 αυτοκινούμενων πυροβόλων PzH2000GR διαμετρήματος 155 mm και σωλήνα μήκους 52 διαμετρημάτων, καθώς και περιορισμένου αριθμού βλημάτων, μεγίστου βεληνεκούς 40 χλμ., τύπου RH-40ΒΒ/DM131A1, όπως και ισάριθμων πυροσωλήνων, προωθητικών γεμισμάτων και εμπυρευμάτων. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα, παγκοσμίως που παρήγγελλε το συγκεκριμένο βλήμα και μάλιστα χωρίς να έχει πιστοποιηθεί από τις αρμόδιες Γερμανικές αρχές!
Αν και το 2009 παραδόθηκαν στον ΕΣ, 1.160 (από το σύνολο των 1.660) βλημάτων RH-40BB/DM131A1 δεν έγινε οριστική παραλαβή, λόγω μη ολοκλήρωσης της πιστοποίησής τους. Επιπρόσθετα, πριν την παράδοση των πιστοποιημένων πυρομαχικών θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί και η εγκατάσταση λογισμικού στο υπολογιστικό σύστημα των ελληνικών PzH 2000GR.
Τον Απρίλιο του 2020 υπογράφηκε και 3η τροποποίηση της σύμβασης 017A/01, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε την ανάληψη της υποχρέωσης προσκόμισης από την KMW βεβαίωσης από τις γερμανικές αρχές (και μόνο) ότι το DM131A1 συμμορφώνεται με τη νατοϊκή προδιαγραφή STANAG 4224 και να προσκομίσει βεβαίωση συμβατότητας του βλήματος με το PzH 2000GR. Σε αντίθετη περίπτωση προβλεπόταν η παράδοση 1.200 πιστοποιημένων βλημάτων άλλου τύπου, που θα ικανοποιούν την επιχειρησιακή απαίτηση του βεληνεκούς των 40 χλμ. Η παράδοση των πιστοποιημένων βλημάτων, νέου τύπου, προβλεπόταν έως τον Σεπτέμβριο του 2022.
Η ημερομηνία παρήλθε, η εταιρεία δεν μπόρεσε να ικανοποιήσει τις ελληνικές απαιτήσεις πιστοποίησης και έτσι το Νοέμβριο του 2022 η ΓΔΑΕΕ εισηγήθηκε την κήρυξη της KMW έκπτωτης, για το μέρος των βλημάτων 155 mm της σύμβασης 017A/01 και τη μη εγκατάσταση της νέας έκδοσης λογισμικού στα πυροβόλα PzH 2000GR. Η έκπτωση της εταιρείας υπογράφηκε τελικά από νυν Υπουργό Άμυνας, Νίκο Δένδια, το Μάρτιο του 2024.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι 20 και πλέον χρόνια μετά τη προμήθεια των 24 PzH 2000GR, δεν διαθέτουμε βλήμα 155 χιλ. που αξιοποιεί τις δυνατότητες του μακρού σωλήνα των 52 διαμετρημάτων!
Συμπερασματικά: Τη τελευταία 25ετία, ανατέθηκαν στα ΕΑΣ και αυτά υλοποίησαν, με πολύ μεγάλες καθυστερήσεις, 3 μόλις συμβάσεις, σχετιζόμενες με πυρομαχικά πυροβολικού 155 χιλ. για τον Ελληνικό Στρατό, αθροιστικού ύψους 40 εκ. ευρώ περίπου. Όμως με τόσο λίγες εγχώριες παραγγελίες και τέτοιου μικρού ύψους, δεν μπορεί να συντηρηθεί ελληνική πολεμική βιομηχανία παραγωγής βλημάτων 155 mm, εκτός αν πιστεύουμε ότι αυτή μπορεί να τα καταφέρει μόνο με εξαγωγές!
Οι ελληνικές ανάγκες πυρομαχικών 155 mm και η Συνθήκη του Όσλο
O ΕΣ διατηρεί μεγάλα αποθέματα πυρομαχικών πυροβολικού 155 mm, τα οποία παραχωρήθηκαν από τις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ’50 και αρκετά άλλα αποκτήθηκαν τη δεκαετία του ’90, μετά τη κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Γερμανία. Συνεπώς, κοινά πυρομαχικά 155 mm τύπου ΗΕ (High Explosive) M 107 υπήρχαν και υπάρχουν πολλά… Πολλά απ’ αυτά είναι ηλικίας 50, 60, 70 ετών (!) και αντίστοιχης ηλικίας είναι αντίστοιχα τα διατιθέμενα γεμίσματα και εμπυρεύματα, άρα υπάρχει σημαντική ανάγκη για ανανέωση τους.
Το ΓΕΣ από τη δεκαετία του ’90, σταθερά επιδιώκει τη προμήθεια βομβιδοφόρων πυρομαχικών και βλημάτων μακρού βεληνεκούς HERA ή ΒΒ. Το Μάιο του 2009 εκδόθηκε νέα αρχική εντολή προμήθειας ύψους 40 εκ. ευρώ για 13.500 βλήματα GRM 49 CBB, ενώ ήδη δρομολογούνταν και άλλη αντιστοίχου ύψους για βλήματα ΗΕRA. Δυστυχώς για τα ΕΑΣ και τον ΕΣ, η νέα προμήθεια βομβιδοφόρων που προφανώς -σκοπίμως- το ΓΕΣ καθυστερούσε να δρομολογήσει, πριν ολοκληρωθούν οι πολύ καθυστερημένες παραδόσεις της προηγούμενης σύμβασης του 1998, «προσέκρουσε σε βράχο» με το όνομα «Η Σύμβαση του Όσλο».
Η Πρωτοβουλία του Όσλο, κινούμενη από την Νορβηγία, τελικά κατέληξε στη ομώνυμη Σύμβαση που αποσκοπεί στον περιορισμό των πυρομαχικών διασποράς. Αυτή υπογράφηκε αρχικά από ένα πυρήνα χωρών, στις 3 Δεκεμβρίου 2008, και στη συνέχεια τη συνυπέγραφε και όποιο επιπλέον κράτος επιθυμούσε κάτι που συνέβη και με την Ελλάδα (συνολικά έχει επικυρωθεί από 112 χώρες και άλλες 12 την έχουν υπογράψει χωρίς όμως επικύρωση της). Αυτή λειτουργούσε παράλληλα με την πρωτοβουλία του ΟΗΕ για CCW (Certain Conventional Weapons, Ορισμένα Συμβατικά Όπλα).
Η χώρα μας, αν και συμμετείχε στην Πρωτοβουλία του Όσλο μόνο ως παρατηρητής, έχει δεσμευθεί στο θεσμικό πλαίσιο των ΟΗΕ/CCW/Συνθηκών της Γενεύης «για την ασφαλή αποθήκευση των υπό την κατοχή και τον έλεγχό της, πυρομαχικών διασποράς και των υποπυρομαχικών τους, σε χώρους ελεγχόμενους από τις Ένοπλες Δυνάμεις, λαμβάνοντας όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για τη φύλαξή τους».
Φυσικά θα μπορούσαμε πρώτα να παραγγείλουμε την επόμενη παρτίδα GRM 49 CBB και μετά να αυτοδεσμευτούμε για την μακρόχρονη αποθήκευση τους.
Υπογραμμίζεται ότι σύσσωμη η τότε αντιπολίτευση «παρακινούσε» την «ανάλγητη» κυβέρνηση να δεσμευτεί για τη μη προμήθεια βομβιδοφόρων βλημάτων, αρκετοί δε παρακινούσαν και για τη καταστροφή των αποθεμάτων… Κανείς δεν ενδιαφερόταν (πλην του ΓΕΣ) για το τι θα έπρεπε να αγοραστεί και με τι κόστος, για να αποτελέσει το επιχειρησιακό ισοδύναμο μιας τέτοιας (πολιτικής) απόφασης. Υπόψη ότι στη Συνθήκη του Όσλο δεν συμμετέχουν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Ουκρανία, το Ισραήλ, η Κίνα, η Τουρκία κλπ.
Η οικονομική κατάσταση των ΕΑΣ και οι αναθέσεις νέων προγραμμάτων
Οι οικονομικές ζημιές των ΕΑΣ την τελευταία τετραετία (2020-23) φτάνουν τα 245,5 εκατ. ευρώ περίπου και τα συνολικά έσοδα ανέρχονται σε μόλις 42,7 εκατ., ενώ οι συσσωρευμένες ζημιές ξεπερνούν τα 1,8 δις ευρώ! Το Φεβρουάριο του 2024 εγκρίθηκε με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Άμυνας και Εθνικής Οικονομίας, νέα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με χρήματα που καταβλήθηκαν από τον δεύτερο, ύψους 34,457 εκ. ευρώ. Μόλις τον Αύγουστο του 2024, αποφασίστηκε μια ακόμη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (βλέπε χρηματοδότηση) ύψους 17,5 εκ.ευρώ. Συνεπώς τας ΕΑΣ, για το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας που είναι και ο ιδιοκτήτης τους (ως ο αποκλειστικός μέτοχος), αποτελούν βαρέλι δίχως πάτο…
Μπορεί ο υπουργός Άμυνας να αναθέσει νέες παραγγελίες στα ΕΑΣ; (για οτιδήποτε κρίνεται επιχειρησιακά αναγκαίο). Η απάντηση είναι κατηγορηματικά “όχι”. Πως, τότε, π.χ. ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος ανέθεσε τη σύμβαση υπ’ αριθμ 002Α/17 του 2017, στα ΕΑΣ, για τη «Προμήθεια 1.950 ΟΝΥΠΑΣ Ενισχύσεως Ειδώλου 3ης Γενεάς για τα αντιαρματικά CARL GUSTAF»; Απλά χρησιμοποίησε ένα νομικό «παράθυρο» (τερτίπι).
Ο τότε «νέος» νόμος περί Προμηθειών που είχε περάσει επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου (Ν.3978/2011), το 2011, ενσωμάτωσε, βιαστικά και πλήρως, το σχετικό ευρωπαϊκό δίκαιο (τρομάρα μας) για τις αμυντικές προμήθειες. Συνεπώς, αναθέσεις δεν μπορούν να γίνουν και για τα πάντα προβλέπεται διεξαγωγή δημοσίου διεθνούς διαγωνισμού. Όμως, με ερμηνεία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, για όσες δρομολογημένες προμήθειες είχε υπογραφεί η σχετική αρχική εντολή προμήθειας (ΑΕΠ), πριν τη ψήφιση του νόμου και αυτές απλά αδρανούσαν, τότε οι συγκεκριμένες μπορούσαν να υλοποιηθούν με το προγενέστερο νόμο (Ν.3433/2006). Δηλαδή να γίνουν με απευθείας ανάθεση, κατόπιν διαπραγματεύσεων, σε εταιρείες που τη πλειοψηφία των μετοχών κατείχε το Δημόσιο (βλέπε ΕΑΣ, ΕΛΒΟ, ΕΑΒ). Έτσι ο κ. Καμμένος λειτούργησε επιλεκτικά (για το δημόσιο συμφέρον) για τις αδρανούσες εντολές προμήθειας. Σήμερα αυτό δεν μπορεί (νομικά) να ξαναγίνει…
Αυτό όμως δεν σημαίνει, ότι δεν μπορούν να βρεθούν άλλα νομικά παράθυρα ή νόμιμες μεθοδεύσεις. Απλά αυτά απαιτούν πολιτική γενναιότητα, περιέχουν υψηλό πολιτικό (και ίσως και ποινικό) ρίσκο και χρειάζονται πολιτική συναίνεση. Το τελευταίο σίγουρα δεν υπάρχει. Επισημαίνεται ότι οι εμπορικού τύπου συμβάσεις προμήθειας (όχι κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού), για αεροσκάφη Rafale και φρεγάτες FDI, υλοποιήθηκαν ως αυτοτελείς νόμοι του Κράτους και ψηφίστηκαν στη Βουλή από 3 τουλάχιστον κόμματα.
Επίλογος
Η συνεχιζόμενη και συνεχώς εμβαθυνόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία παρέχει σημαντικότατες ευκαιρίες αναζωογόνησης της πολεμικής μας βιομηχανίας, των ΕΑΣ συμπεριλαμβανομένων.
Ταυτόχρονα παρέχει την ευκαιρία στις Ένοπλες Δυνάμεις να ξεφορτωθούν «υπέργηρα» πυρομαχικά που διατηρούν στις αποθήκες τους και να τα αντικαταστήσουν με σύγχρονα και νέας παραγωγής.
Η κυοφορούμενη Κοινοπραξία, ΕΑΣ-MSM EXPORT μας αποκαλύπτει από μόνη της το μέγεθος των ευκαιριών που διανοίγονται, τη σχετική προθυμία χρηματοδότησης από πλευράς ΕΕ, αλλά και τη διστακτικότητα ή και την άρνηση εκμετάλλευσης από ελληνικής πλευράς. Ας προχωρήσουμε έστω και λίγο… Μπροστά μας ανοίγεται «πεδίο δόξης λαμπρόν»!
