Είναι η «σκιά» του Air Force One: όπου κι αν ταξιδεύει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ένα Ε-4Β δεν είναι πολύ μακριά, έτοιμο να αναλάβει την διοίκηση και συντονισμό των αμερικανικών δυνάμεων σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου. Το προεδρικό αεροσκάφος μπορεί να συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας όμως τα Ε-4Β της USAF είναι αυτά που θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο την Ημέρα της (πυρηνικής) Κρίσης.
Επισήμως είναι γνωστά ως Ε-4Β Nightwatch αλλά η βραδιά τους δεν είναι νυχτερινή. Από την δεκαετία του 70 είναι σε ετοιμότητα 24/7 και ένα από αυτά βρίσκεται πάντα σε άμεση επιφυλακή, ό,τι κι αν γίνει. Η αποστολή τους ξεκινά με κάθε μείζονα κρίση ή, στο χειρότερο σενάριο, με την Αποκάλυψη, καθιστάμενα ιπτάμενα κέντρα διοίκησης και ελέγχου απ’ όπου θα φύγει η εντολή για πυρηνικά αντίποινα –αν δεν έχουν ήδη φύγει οι διηπειρωτικοί πύραυλοι για τους στόχους τους. Το προσωνύμιό τους, «Doomsday Plane», δεν θα μπορούσε να ήταν πιο ταιριαστό…
Η αμερικανική Αεροπορία διαθέτει τέσσερα ιπτάμενα κέντρα διοίκησης Ε-4Β εντεταγμένα στην 55th Wing, τα οποία επιχειρούν με το 1st Airborne Command and Control Squadron του 595th Command and Control Group. Η συγκεκριμένη Πτέρυγα στην αεροπορική βάση Offutt στην Νεμπράσκα, έδρα της Strategic Command, έχει και άλλα «εξωτικά» αεροπλάνα στην δύναμή της: κατασκοπευτικά RC-135, το αεροσκάφος επιτήρησης OC-135 Open Skies και τον ανιχνευτή πυρηνικών δοκιμών WC-135 Constant Phoenix. Όλα επιτελούν ζωτικής σημασίας αποστολές, ωστόσο τα Ε-4Β θεωρούνται η έσχατη γραμμή άμυνας της χώρας.
Κάθε ένα από τα μοναδικά αυτά αεροσκάφη διαθέτει δυνατότητες που δεν μπορούν να υποκατασταθούν από κανένα άλλο αεροπλάνο. Βασισμένα στο Β747-200Β, έχουν υποστεί εκτενώς τροποποιήσεις για να χρησιμοποιηθούν ως κέντρα διοίκησης και επικοινωνιών από τον Πρόεδρο, τον υπουργό Άμυνας και τους Αρχηγούς του Μικτού Γενικού Επιτελείου. Σε περίπτωση κρίσης, η πολιτικοστρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ θα επικοινωνεί με τις αμερικανικές δυνάμεις κατευθύνοντας τις επιχειρήσεις, θα εκδίδει πολεμικές διαταγές και θα συντονίζει τις ενέργειες των πολιτικών αρχών από ύψος 30.000 ποδών.
Για τον σκοπό αυτό υπάρχουν αίθουσες ενημέρωσης και σχεδιασμού για τους αξιωματικούς, αναλυτές και ειδικούς που θα βρίσκονται στο αεροπλάνο, ασφαλείς επικοινωνίες –δορυφορικές και μη– και δυνατότητα εναερίου ανεφοδιασμού που τους επιτρέπει να παραμένουν επιχειρησιακά εν πτήσει επί 35,4 ώρες συνεχώς! Μάλιστα λέγεται ότι είναι ικανά να πετούν για μια ολόκληρη εβδομάδα με συνεχείς ανεφοδιασμούς από ιπτάμενα τάνκερ –υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι αυτά θα έχουν επιβιώσει.
Το «ιπτάμενο πυρηνικό bunker» του Προέδρου
Στον αέρα, τα αεροσκάφη NAOC (National Airborne Operation Center) μπορούν να επικοινωνούν χάρη στον ειδικό εξοπλισμό τους με οποιονδήποτε, οπουδήποτε, ακόμη και με πυρηνικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων εν καταδύσει. Εφοδιασμένα με συστήματα σχεδιασμένα να επιβιώσουν από τον ηλεκτρομαγνητικό Αρμαγεδδώνα μιας πυρηνικής έκρηξης –πολλά εξ αυτών είναι αναλογικά επειδή είναι λιγότερο ευάλωτα– τα αεροσκάφη φέρουν μια συρόμενη κεραία μήκους 5 μιλίων (8,4 χλμ) για επικοινωνία με τα «boomers» σε κατάδυση, έτοιμα να εξαπολύσουν τους πυρηνικούς τους πυραύλους.
Τα «Αεροπλάνα της Αποκάλυψης» πετούν με τα πλέον πολυμελή πληρώματα στην ιστορία της USAF, 112 άτομα πλήρωμα αέρος και προσωπικό αποστολής ενώ το κόστος πτήσης τους ανέρχεται σε 160.000 δολάρια ανά ώρα. Χωρισμένα σε επίπεδα, τα Ε-4Β διαθέτουν επίσης χώρους ενδιαίτησης, αποθήκες εφοδίων και ό,τι άλλο χρειάζονται για την ύστατη (;) αποστολή τους. Ένα από αξίας 250 εκατ. δολαρίων αεροπλάνα παραμένει stand-by στην βάση Offutt με τους κινητήρες εν λειτουργεία 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, ώστε σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης να είναι έτοιμο να πετάξει για να παραλάβει τον Πρόεδρο άμεσα. Τότε γίνεται αυτό «Air Force One» και αυτό το χαρακτηριστικό κλήσης χρησιμοποιεί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, ιδίως στα τέλη του, όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρεε, ένα αεροσκάφος του τύπου βρισκόταν σε ετοιμότητα στην αεροπορική βάση Andrews, πολύ κοντά στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον. Οι καιροί αλλάζουν, οι ετοιμότητες όχι.
Πέραν της συνοδείας του προεδρικού VC-25A στα ταξίδια του Προέδρου των ΗΠΑ ανά τον κόσμο, τα Ε-4Β διατίθενται εάν απαιτηθεί στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης (Federal Emergency Management Agency) για την αντιμετώπιση μεγάλων φυσικών καταστροφών, όπως και για την μεταφορά του υπουργού Άμυνας. Όμως η πιο σημαντική αποστολή τους είναι αυτή που οι πάντες ενδόμυχα εύχονται να μην χρειασθεί ποτέ να εκτελέσουν.
Κι όμως, παρά την σπουδαιότητά τους, το περασμένο καλοκαίρι η USAF βρέθηκε ξαφνικά με μόλις ένα αεροσκάφος στην διάθεσή της. Ένας κυκλώνας κατηγορίας EF-1 που χτύπησε στις 16 Ιουνίου 2017 την βάση Offutt με ανέμους έντασης 138-177 χλμ την ώρα, παραβίασε τις θύρες ενός υποστέγου και «εισέβαλε» στο εσωτερικό του προκαλώντας σε δύο Ε-4Β ζημιές που χρειάσθηκαν 8,3 εκατ. δολάρια για να αποκατασταθούν. Ένα ακόμη αεροσκάφος βρισκόταν εκτός υπηρεσίας στις εγκαταστάσεις της Boeing στο Σαν Αντόνιο του Τέξας για εργοστασιακή συντήρηση, αφήνοντας για ένα διάστημα μόνο ένα Ε-4Β ενεργό σε μια βάση που δεν αποκαλύπτεται.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2006 συζητείτο η απόσυρση όλων των αεροσκαφών του τύπου. Τελικά ένα μόνο αεροπλάνο αποσύρθηκε τον Φεβρουάριο του 2007. Με τη ανάληψη όμως του υπουργείου Άμυνας από τον Ρόμπερτ Γκέιτς τον Μάιο του ιδίου έτους, το σχέδιο απόσυρσης αναθεωρήθηκε και το αεροπλάνο που είχε βγει εκτός επέστρεψε στην ενεργό υπηρεσία. Διότι τα Ε-4Β απλώς είναι εξαιρετικά πολύτιμα για να αποσυρθούν.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Το Τεύχος Μαρτίου 2019 της ΠΤΗΣΗΣ #394, διαθέσιμο ηλεκτρονικά!
