Η ένδοξη δράση του μεταγωγικού Noratlas με τα χρώματα του Ισραήλ

Το γαλλικό – ελαφρό με τα σημερινά μέτρα, μέσο με τα μέτρα της εποχής του – μεταγωγικό Noratlas της κρατικής αεροπορικής βιομηχανίας Société nationale de constructions aéronautiques du Nord (ή απλώς Nord), εταιρείας εδρεύουσας στο αεροδρόμιο της Bourges στο Νομό Cher της κεντρικής Γαλλίας, αποτέλεσε μια φιλότιμη ευρωπαϊκή προσπάθεια για ένα χρηστικό αεροσκάφος τακτικών αερομεταφορών πεδίου μάχης, με δυνατότητα χρήσης ημιπροετοιμασμένων διαδρόμων.

Η επίπεδη και λειτουργική άτρακτος ήταν ικανή να λάβει μικρό όχημα και να εκτελέσει ρίψεις βαρέος υλικού, στην τελευταία περίπτωση όμως με αφαίρεση των οπισθίων θυρών τύπου στρειδιού (clamshell doors) προ της πτήσεως. Αντιπροσώπευε, όπως και το παρόμοιας διάταξης, αλλά πολύ μεγαλύτερο, αμερικανικό Fairchild C-119 Flying Boxcar, ένα ενδιάμεσο στάδιο στην εξελιξη του μεταγωγικού: Σε σχέση με τα κλασικά εμβολοφόρα Douglas C-47 Skytrain (DC-3 Dakota) & Curtiss C-46 Commando με τον ουραίο τροχό υπερείχε κατά κλάσεις, καθώς η άτρακτος ήταν παράλληλη με το έδαφος και δεν φορτωνόταν από πλευρική θύρα, αλλά από πίσω, με πλήρους ανοίγματος θύρες τύπου στρειδιού, ενώ το δάπεδο της καμπίνας ήταν στο τυπικό ύψος καρότσας φορτηγού, καθιστώντας ευχερή τη φόρτωση και εκφόρτωση. Ενώ σε σχέση με μεταγενέστερα σχέδια μεταγωγικών, όπως τα Fairchild C-123 Provider, Lockheed C-130 Hercules, An-8, An-12 & Transall C-160, υστερούσε αισθητά κατά το ότι δεν διέθετε ράμπα φόρτωσης, για ευχερή κύλιση φορτίων ή φόρτωση / εκφόρτωση οχημάτων.

Εξαιρετική φωτογραφία ισραηλινού Noratlas αποκαλύπτει τη διάταξη των clamshell doors, τη διατομή της ατράκτου και το ύψος του δαπέδου του χώρου φορτώσεως.

Προωθείτο από ένα ζεύγος των κλασικών βρετανικών προπολεμικών αερόψυκτων αστεροειδών (14 κύλινδροι σε δύο σειρές των επτά) Bristol Hercules, πασίγνωστων ως κινητηρίων σκευών των Bristol Beaufighter, Handley Page Halifax, Short Stirling, Vickers Wellington & Avro Lancaster Mk. II, βαθμονομημένων στους 2.089 ίππους έκαστος, παραγομένων κατόπιν αδείας από τη γαλλική κρατική εταιρεία Société nationale d’études et de construction de moteurs d’aviation (εν συντμήσει SNECMA, τη σημερινή Safran).

Είχε μέγιστο μεικτό βάρος απογειώσεως 20.603 κιλών, με το ωφέλιμο φορτίο να ανέρχεται σε 6,8 τόννους. Η τυπική δυνατότητα μεταφοράς ήταν 45 οπλίτες (ή 36 αλεξιπτωτιστές) ή 18 φορεία.

Γαλλικά Noratlas σε άσκηση ρίψεως αλεξιπτωτιστών στα τέλη της δεκαετίας του ’50.

Το αεροσκάφος έκανε τη πρώτη του πτήση στην τελική του μορφή (Ν.2501) το Νοέμβριο του 1950, και η Γαλλική Αεροπορία έμεινε τόσο ευχαριστημένη από το Noratlas, ώστε να παραλάβει τελικώς 228 αεροσκάφη.

Κύριος εξαγωγικός πελάτης ήταν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία), η οποία, μετά την ανασύσταση της Luftwaffe, αναζητούσε τακτικό μεταγωγικό. Υπενθυμίζεται ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας απέκτησε κρατική υπόσταση το 1949, με επικράτεια τις τρεις ζώνες κατοχής των Δυτικών Συμμάχων, υπεισερχόμενη ως καθολική διάδοχος στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της καταλυθείσης από τους Συμμάχους Γερμανικής Αυτοκρατορίας (Deutsches Reich, 1871-1945), αλλά μόλις το 1956 της επετράπη να συστήσει ένοπλες δυνάμεις.

Παραγγέλθηκαν πράγματι 186 Noratlas, με πρώτη παράδοση ήδη εντός του 1956, εκ των οποίων τα πρώτα 25 ήταν γαλλικής παραγωγής, και τα υπόλοιπα 161 κατασκευασμένα στην Δυτική Γερμανία από την Flugzeugbau Nord GmbH (θυγατρική εταιρεία της Nord) κατόπιν αδείας, στις εγκαταστάσεις της στο αεροδρόμιο Finkenwerder του Αμβούργου. Τα τελευταία έφεραν τον ειδικότερο χαρακτηρισμό N.2501D, χωρίς πάντως διαφορές ουσίας, και το πρώτο γερμανικής κατασκευής αεροσκάφος πέταξε στις 6.8.1958.

Αποσυρθέν Nord N. 2501D Noratlas ως gate guard στο Ahlhorn της Γερμανίας, βάση από την οποία ο τύπος επιχειρούσε. Η κλασική παραλλαγή ΝΑΤΟ (RAL 7012 Basaltgrau & RAL 7013 Braungrau στις άνω επιφάνειες, RAL 7001 Silbergrau στις υποπτερύγιες και κοιλιακές επιφάνειες) με τις day-glo επιφάνειες είναι η τυπική εμφάνιση του αεροσκάφους σε γερμανική υπηρεσία. (Φωτό του Rob Schleiffert).

Κατόπιν ευδόκιμης υπηρεσίας, η Δυτική Γερμανία, ενόψει της αναμενόμενης ένταξης του νέου, ασύγκριτα ανώτερου, τύπου μεταγωγικού Transall C-160D στις τάξεις της (επίσης καρπού συμπαραγωγής με τη Γαλλία), άρχισε από το 1964 να εκποιεί τα Noratlas της Luftwaffe σε τρίτες χώρες. Αποδέκτες ήταν κυρίως η Πορτογαλία, το Ισραήλ και η Ελλάς.

Η προμήθεια του Noratlas από το Ισραήλ και ο πρώτος τους πόλεμος

Με σύμβαση του έτους 1954, το Ισραήλ προμηθεύτηκε από τη Γαλλία τρία νέας κατασκευής αεροσκάφη. Το πρώτο (5761/4X-FAP) παρεδόθη στο Ισραήλ την 1.11.1955, ενώ τα δύο επόμενα (5762/4X-FAQ & 5763/4X-FAR) αφίχθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του Ιανουαρίου του 1956. Η χρήση ισραηλινού πολιτικού νηολογίου (4Χ-xxx) για μεταγωγικά αεροσκάφη είναι συνήθης στο Ισραήλ, αρχής γενομένης από τα C-47, και συνεχίσθηκε και στις περιπτώσεις των Boeing B-377 Stratocruiser / KC-97G Stratofreighter & Lockheed C-130E/H.

Ισραηλινό C-47D της 103ης Μοίρας, με πολιτικό νηολόγιο, το κλασικό καλαίσθητο μοιρόσημο στην ουρά και το τετράχρωμο “δεύτερο” καμουφλάζ της Heyl Ha’ Avir.

Αρχικώς δεν υπήρχε σχετική επιχειρησιακή απαίτηση της Heyl Ha’ Avir (ΗΗΑ), καθώς οι ανάγκες σε μαχητικά ήταν πολύ πιο πιεστικές και τα C-46 Commando & C-47 Skytrain κρίνονταν επαρκή. Η Γαλλία ωστόσο εξήρτησε την πώληση των πρώτων 12 (θα ακολουθούσε και δεύτερη ισάριθμη παρτίδα νέας κατασκευής, και αργότερα 51 α/φ από γαλλικά αποθέματα) μαχητικών Dassault Ouragan στο Ισραήλ από την ταυτόχρονη αγορά τριών μεταγωγικών Noratlas. Το Ισραήλ, που δεν διέθετε άλλο προμηθευτή μαχητικών, υπέκυψε στη γαλλική απαίτηση.

Dassault Ouragan, το δεύτερο αεριωθούμενο της Heyl Ha’ Avir μετά το βρετανικό Gloster Meteor, και πρώτο της “δυναστείας” Dassault που κατοχύρωσε την ύπαρξη του Κράτους του Ισραήλ στα πέτρινα χρόνια του, εδώ με το “πρώτο” τρίχρωμο καμουφλάζ και φορτίο αέρος – εδάφους. Η προμήθεια έφθασε τα 75 αεροσκάφη, εκ των οποίων 51 ήταν ακόμη διαθέσιμα στον Πόλεμο των Εξ Ημερών. Το 1975, τα 20 πλέον αξιόπλοα, αν και για χρόνια σε αποθήκευση, πωλήθηκαν στο Ελ Σαλβαδόρ!

Ουδέποτε στην ιστορία της αεροπορίας ένα συνοικέσιο μετά προικοσυμφώνου (αν όχι shotgun wedding …), εξελίχθηκε σε τέτοια ιστορία αγάπης.

Τα αεροσκάφη απετέλεσαν άλμα στις δυνατότητες ρίψεων αλεξιπτωτιστών (45 κατά μέγιστο) και ιδίως υλικού ή ελαφρών οχημάτων για την HHA σε σχέση με το υπηρετούν C-47D, και εντάχθηκαν άμεσα στην 103η Μοίρα, την αρχική μονάδα βαρέων μεταφορών του Ισραήλ, με βάση το ιστορικό Tel Nof (κάποτε RAF Aqir, γενέτειρα, το μακρινό 1941, της νεότερης ΕΒΑ, μετά την ολοσχερή ανάλωσή της στο βωμό του καθήκοντος κατά τους Εθνικούς Αγώνες του 1940-41).

Γαλλικό Noratlas της 62 Escadre de Transport.

Τα ανωτέρω αεροσκάφη ενισχύθηκαν από 24 γαλλικά ιδίου τύπου της 62 Escadre de Transport για τις ανάγκες του Πολέμου του Σουέζ/Σινά το 1956. Τα αεροσκάφη στάθηκαν η ραχοκοκαλιά της πολεμικής προσπάθειας του Ισραήλ, ιδίως πρωταγωνιστώντας στην παράτολμη κατάληψη της στρατηγικής σημασίας διαβάσεως Μίτλα στο κεντρικό Σινά από τους αλεξιπτωτιστές του παράτολμου Rafael (“Raful”) Eitan, μετέπειτα Α/ΓΕΕΘΑ του Ισραήλ. Τα τρία αεροσκάφη της Heyl Ha’ Avir πραγματοποίησαν 51 συνολικά εξόδους μεταξύ 30.10.1956 και της κατάπαυσης του πυρός την 5.11.1956.

Ισραηλινό Noratlas στο Sharm-el-Sheikh στο απώτατο νοτιοανατολικό άκρο του Σινά το Νοέμβριο του 1956. Η θέση ήταν στρατηγικότατης σημασίας, διότι επέτρεπε στην Αίγυπτο τον έλεγχο των Στενών του Τιράν και τον αποκλεισμό του ισραηλινού λιμένος του Εϊλάτ στον Κόλπο της Άκαμπα από την Ερυθρά Θάλασσα. Για το λόγο αυτό κατά τον Πόλεμον του Σουέζ το 1956 το Ισραήλ σχεδίαζε την εξ εφόδου κατάληψή του με ρίψη αλεξιπτωτιστών από τα Noratlas. Αναγνωριστική πτήση ωστόσο απεκάλυψε ότι το τοπικό αεροδρόμιο ήταν ανοχύρωτο, και έτσι η Heyl Ha’ Avir προτίμησε εύλογα να αποβιβάσει παρά να επιχειρήσει ρίψεις. Ακολούθως, το αεροδρόμιο χρησιμοποιήθηκε ως κόμβος ανεφοδιασμού των ισραηλινών δυνάμεων στο Σινά, και στο πλαίσιο των σχετικών επιχειρήσεων εντάσσεται το εικονιζόμενο στιγμιότυπο.

Ο πόλεμος, παρά τις επιτυχίες του Ισραήλ επί του πεδίου, έληξε άδοξα για το απομονωμένο μεσανατολικό κράτος. Είναι γεγονός ότι το Ισραήλ είχε επαρκή αφορμή για την εισβολή στην αιγυπτιακή επικράτεια, τον αποκλεισμό των Στενών του Τιράν από την Αίγυπτο, που ουσιαστικά απέκοπτε πλήρως το ισραηλινό λιμάνι του Εϊλάτ στον Κόλπο της Άκαμπα από την Ερυθρά Θάλασσα: Κατά το διεθνές δίκαιο ο ναυτικός αποκλεισμός είναι πράξη πολέμου. Από την άλλη, το διεθνές δίκαιο απαγορεύει αυστηρώς την απειλή ή χρήση βίας για την επίλυση των διακρατικών διαφορών.

Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν ανέλαβε δράση για την άρση του αποκλεισμού. Ασφαλώς, από την πλευρά Μεσογείου το Ισραήλ είχε ακώλυτη πρόσβαση στη θάλασσα. Οπωσδήποτε, ο διασυρμός των δύο εκπτώτων αποικιοκρατικών δυνάμεων, Βρετανίας και Γαλλίας, που υπό τη συνδυασμένη πίεση ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν ταπεινωμένες από την Αίγυπτο, σφράγισε και την τύχη της περιπέτειας του Ισραήλ στο Σινά: Το Eβραϊκό κράτος εξετέθη στη διεθνή κοινότητα ως αδίστακτος καιροσκόπος, συνοδοιπόρος των παρηκμασμένων αποικιοκρατικών δυνάμεων στην τελευταία τυχοδιωκτική σταυροφορία των.

Η διεθνής του απομόνωση εντάθηκε, και οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ – οι οποίες από συστάσεως του Κράτους του Ισραήλ μέχρι και το 1967 το είχαν υπό διαρκές και απόλυτο εμπάργκο όπλων – επιδεινώθηκαν έτι περαιτέρω. Μόνο η Γαλλία ενίσχυσε και ενεβάθυνε τη συνεργασία της με το Ισραήλ, η οποία κορυφώθηκε με την κατασκευή του πυρηνικού αντιδραστήρα της Dimona στην Έρημο Negev και την επί της ουσίας παροχή της δυνατότητας κατασκευής πυρηνικών όπλων στη μικρή απειλούμενη χώρα. Σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ εγκατέλειψε το Σινά και αποσύρθηκε εντός των συνόρων του.

Το 4X-FAQ, δεύτερο ισραηλινό Noratlas, από τα ελάχιστα ή το μόνο που είχε χρωσθεί σε βαφή παραλλαγής κατά τον Πόλεμο του Σουέζ, εκφορτώνει προμήθειες στο Σινά το Νοέμβριο του 1956. Ευδιάκριτες οι αναγνωριστικές λωρίδες, δηλωτικές της συμμετοχής στην κοινή με Βρετανούς και Γάλλους επιχείρηση.

Μετά τον πόλεμο, τα γαλλικά Noratlas απεχώρησαν, αλλά το Ισραήλ, εντυπωσιασμένο από την απόδοση του τύπου, προμηθεύτηκε άλλα πέντε αεροσκάφη νέας κατασκευής από τη Γαλλία, εκ των οποίων τρία τύποις για την αεροπορική εταιρεία Arkia αλλά στην πραγματικότητα για την Heyl Ha Avir. Παραδόθηκαν το 1959. Ήταν τα 5764/4X-FAS, 5765/4X-FAT & 5766/4X-FAU, καθώς και δύο ακόμη, αγνώστων στοιχείων νηολογήσεως.

Το 4X-FAU στο Le Bourget (φωτό Rob Walker).

Οι γερμανικές παραχωρήσεις

Πέραν των ανωτέρω οκτώ αεροσκαφών, άλλα 16 Nord N. 2501D αποκτήθηκαν από το Ισραήλ μεταχειρισμένα από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας κατά την περίοδο μεταξύ 1962 και 1965. Όλα τα 16 αυτά αεροσκάφη ήταν δυτικογερμανικής παραγωγής. Συνεπώς, το Ισραήλ παρέλαβε εν συνόλω 24 Noratlas, λιγότερα από τα μισά όσων παρέλαβε η Ελλάς, αξιοποιώντας τα όμως ασύγκριτα εντατικότερα.

Η παραχώρηση ήταν τμήμα προγράμματος “πολεμικών επανορθώσεων” της Γερμανίας προς το Ισραήλ (σχήμα λόγου, ασφαλώς, αφού κατά τον Β’ ΠΠ δεν υπήρχε Κράτος του Ισραήλ), για την ακρίβεια για πρόγραμμα γερμανικών επανορθώσεων για το Ολοκαύτωμα, που συζητείτο μυστικά μεταξύ των δύο κρατών από το 1957 ως το 1961.

Οι ως άνω συζητήσεις δεν πρέπει να δώσουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι επρόκειτο για πρόθεση κατάρτισης συμβάσεως συμβιβασμού μεταξύ των δύο κρατών: Επρόκειτο, τουναντίον, για αυστηρώς μονομερή δέσμευση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, και αντικείμενο των συζητήσεων ήταν το αντικείμενο της παροχής, τι δηλαδή θα ήταν το πλέον επωφελές για τις ανάγκες ασφαλείας της μεσανατολικής χώρας.

Η μυστικοπάθεια περί το πρόγραμμα είχε διπλή αιτία: Αφενός ο πληθυσμός του Ισραήλ φλεγόταν από (κατανοητό) άγριο μίσος για τη Γερμανία και θα εξεγειρόταν αν πληροφορείτο τις διαβουλεύσεις, αφετέρου ο Θεμελιώδης Νόμος της Βόννης (το δυτικογερμανικό Σύνταγμα) ερμηνευόταν ακόμη ως απαγορεύων τις εξαγωγές όπλων.

Τελικώς, στο διάστημα 1959-65 η Γερμανία παρέδοσε στο Ισραήλ τα ως άνω 16 μεταγωγικά Noratlas, άγνωστο αριθμό εκπαιδευτικών τζετ Fouga Magister, 34 αεροσκάφη συνδέσμου/στρατιωτικής συνεργασίας βραχύτατης αποπροσγείωσης Dornier Do-27 και 24 ελικόπτερα Sikorsky S-58 (CH-34 Chocktaw), για ένα σύνολο 80 αεροσκαφών κατά την κρατούσα άποψη (που μπορεί όμως να είναι και διπλάσιος, καθώς ο αριθμός των Magister πιθανολογείται υψηλός).

Από τα πλέον πολύτιμα δώρα της Γερμανίας στο Ισραήλ: 24 ελικόπτερα Sikorsky CH-34A Chocktaw του Γερμανικού Ναυτικού, με λίγες ώρες πτήσεως, παραχωρήθηκαν το 1959 στο Ισραήλ και χρησιμοποιήθηκαν εντατικότατα ως τις αρχές της δεκαετίας του ’70 προεχόντως σε καταδρομικές επιχειρήσεις, αλλά και εντατικότατα ως τα μόνα (προ του 1966 και της αφίξεως των θρυλικών Super Frelon) μέσα ανεφοδιασμού του στρατού στην πρώτη γραμμή και αεροδιακομιδής τραυματιών. Τζιπ, ελαφρά αεροσκάφη και άλλα μέσα εφέροντο σε εξωτερική ανάρτηση, ενώ εσωτερικώς μεταφέρονταν καύσιμα και πυρομαχικά προς απομονωμένες μονάδες της πρώτης γραμμής. 18 στρατιώτες ή 8 φορεία ήταν το τυπικό φορτίο. Οι χειριστές του τύπου ελάμβαναν όλοι εντατική πτητική εκπαίδευση διαφυγής από εχθρικά μαχητικά. Ήδη το 1958 το Ισραήλ είχε προμηθευτεί από τις ΗΠΑ 7 ε/π της πολιτικής εκδόσεως S-58B του ιδίου σχεδίου από τη Sikorsky, ώστε να αποφύγουν το σκόπελο της εγκρίσεως του Κογκρέσσου, και ένα από αυτά χρησιμοποιείτο εντατικά ως VVIP ε/π από τον Πρωθυπουργό και “Πατέρα του Έθνους”, Δαυϊδ Μπεν – Γκουριόν. Τα πρώην γερμανικά ε/π ήταν, τουναντίον, πλήρως στρατιωτικών προδιαγραφών, και διακρίνονται από τη συστάδα των εξατμίσεων στην αριστερή πλευρά του ρύγχους. Βαρούλκο ανέλκυσης φέρουν και ορισμένα από τα πολιτικής εκδόσεως ε/π, όπως το “πρωθυπουργικό”. Όλα τα S-58/CH-34 αναβαθμίστηκαν πολλάκις εν υπηρεσία, κατά τις λαμπρότερες παραδόσεις του Ισραήλ, με πλοηγικά μέσα, πλάκες θωράκισης, έστορες για πολυβόλα και πολλά άλλα χαμένα στη μυστικοπάθεια που τις εποχές εκείνες χαρακτήριζε τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ.

Πόλεμος της Φθοράς, 1969-70: Ισραηλινοί στρατιώτες τμημάτων προκάλυψης στη Διώρυγα του Σουεζ αναμένουν ως μάννα εξ ουρανού το ημερήσιο δρομολόγιο του Dornier Do-27 της Heyl Ha’ Avir που φέρει το ταχυδρομείο. Το ικανό για προσαπογείωση εντός 180-220 μέτρων (με μέγιστο φορτίο!) ελαφρό αεροσκάφος απεδείχθη ανεκτίμητο σε καθήκοντα παρατήρησης και συνδέσμου σε ισραηλινή υπηρεσία, και συμπληρώθηκε από το παρομοίων αρετών δικινητήριο Do-28B-1 (όχι το μεταγενέστερο -28D Skyservant που γνωρίζουμε από την ΠΑ), σπό το οποίο αγοράστηκαν 15 σκάφη. Η Γερμανία παρεχώρησε 10 Do-27 το 1964 και άλλα 24 το 1971-72. Μέχρι το 1972 η ύπαρξη γερμανικών α/φ στις τάξεις της Heyl Ha’ Avir απεκρύπτετο επιμελώς από την κοινή γνώμη: Οι μνήμες του Ολοκαυτώματος ήταν ακόμη νωπές …

Η Δυτική Γερμανία, στο πλαίσιο των παραπάνω επανορθώσεων, παρεχώρησε επίσης στο Ισραήλ από τα αποθέματα της Bundeswehr εξαιρετικά υψηλούς αριθμούς μέσων αρμάτων μάχης M48A1/Α2/Α2c (τα οποία άμεσα αναβαθμίστηκαν στο Ισραήλ στο στάνταρντ Α4, αντίστοιχο του μεταγενέστερου αμερικανικού Α5, με πυροβόλο L68 των 105mm και πετρελαιοκινητήρα), αντιαεροπορικών πυροβόλων και άλλων υλικών, προμηθευόμενη μάλιστα προς οικονομική ενίσχυση του Ισραήλ υποπολυβόλα Uzi για τα σώματα ασφαλείας της.

Το σύνολο των ισραηλινών Noratlas έφερε, κατά πάγια πρακτική για τα μεταγωγικά, ισραηλινό πολιτικό νηολόγιο από 4X-FAA ως 4X-FAZ, χωρίς να είναι ευχερής η συσχέτιση πολιτικού νηολογίου με s/n κατασκευαστού ή τακτικούς αριθμούς που τα ίδια αεροσκάφη έφεραν κατά την υπηρεσία των με τη Luftwaffe. Ορισμένα αεροσκάφη έφεραν και έναν τριψήφιο ισραηλινό τακτικό αριθμό, ο οποίος όμως δεν είναι αξιόπιστη μέθοδος ταυτοποίησης ορισμένου ισραηλινού αεροσκάφους, διότι για λόγους προστασίας στρατιωτικών πληροφοριών οι Ισραηλινοί συνήθιζαν να αλλάζουν συχνά τους αριθμούς αυτούς (πρακτική που φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει πλέον στην εποχή μας).

Αρχικώς, τα ισραηλινά Noratlas (όπως και τα γαλλικά) δεν έφεραν εξωτερική βαφή, και διατηρούσαν την όψη του φυσικού κράματος αλουμινίου της κατασκευής των. Οι ανάγκες όμως προστασίας από τη διάβρωση αφενός και παραλλαγής αφετέρου επέβαλαν τη χρώση των. Πρώτο καμουφλάζ των Noratlas, όπως άλλωστε και των μαχητικών της Heyl Ha’ Avir, ήταν συνδυασμός RAL 5008 Grey blue και RAL 8008 Olive brown στις πάνω επιφάνειες με RAL 7044 Silk grey στις κοιλιακές και υποπτερύγιες.

Ισραλινό Noratlas της 103ης Μοίρας σε αεροδρόμιο της ερήμου κατά τον Πόλεμο των Εξ Ημερών του Ιουνίου 1967, στο πρώτο καμουφλάζ του τύπου (RAL 5008/8008/7044).

Αυτό άρχισε να εφαρμόζεται μετά τον Πόλεμο του Σουέζ το 1956 και είχε εφαρμοσθεί πρακτικώς σε όλα τα αεροσκάφη του Ισραήλ ως τον Πόλεμο των Εξ Ημερών του 1967. Στη συνέχεια υιοθετήθηκε, όπως και για τα μαχητικά, νεότερο τετράχρωμο καμουφλάζ, συνδυασμός FS 33531 Middlestone, FS 30219 Tan & FS 34227 Medium Gray Green στις άνω επιφάνειες με FS 35622 Light Blue στις κοιλιακές και υποπτερύγιες. Το καμουφλάζ αυτό άρχισε να διαδίδεται μετά τον Πόλεμο των Εξ Ημερών, και κυριαρχούσε πλέον κατά τον Πόλεμο του Yom Kippur το 1973 σε όλους πρακτικώς τους τύπους αεροσκαφών.

Ισραηλινό Noratlas στο αεροδρόμιο Gatwick του Λονδίνου το Σεπτέμβριο του 1968 με το “δεύτερο”, τετράχρωμο πλέον καμουφλάζ της υπηρεσίας του, με το οποίο ο τύπος περάτωσε τη θρυλική σταδιοδρομία του με την Heyl Ha’ Avir το 1976.

Τα ισραηλινά Noratlas, συχνά με πρόσθετες δεξαμενές αεροπορικής βενζίνης στην καμπίνα, ήταν για χρόνια τα μόνα αεροσκάφη της χώρας που εκτελούσαν διεθνείς πτήσεις, κυρίως προς το Παρίσι και άλλες γαλλικές πόλεις για φόρτωση ανταλλακτικών και απαρτίων, εκθέτοντας τα πληρώματά τους στο φθόνο των λοιπών ιπταμένων της Heyl Ha’ Avir, που κατά κανόνα δεν είχαν δει στη ζωή τους τίποτε άλλο από το κιμπούτς όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.

Το 4X-FAQ, δεύτερο από τη αρχική παραγγελία του Ισραήλ και παραδοθέν τον Ιανουάριο του 1956, με το “πρώτο” τρίχρωμο καμουφλάζ, φωτογραφημένο την 27.10.1957 στον αερολιμένα Blackbushe του Hampshire, τότε ένα σημαντικό επιβατικό και εμπορευματοφορτωτικό αεροδρόμιο του ευρύτερου Λονδίνου, σήμερα ένα πολύ μικρό αεροδρόμιο γενικής αεροπορίας. Με δεδομένο ότι τα διθέσια νυκτερινά μαχητικά Meteor NF.13 του Ισραήλ διατηρήθηκαν σε υπηρεσία ως το 1962, έστω ως assets δεύτερης γραμμής σε σχέση με τα SNCASO Vautour IIN, η επίσκεψη ερμηνεύεται πιθανώς ως πτήση παραλαβής ανταλλακτικών. Από τη λήξη του Πολέμου του Σουέζ ως και τον Ιούλιο του 1957, η Βρετανία είχε επιβάλλει εμπάργκο όπλων και ανταλλακτικών στο Ισραήλ, προφανώς ως “ευχαριστώ” για τη σύμπραξή του στην τυχοδιωκτική της αποικιοκρατική περιπέτεια στο Σουέζ, με τη δικαιολογία ότι “αυτό κάνει όλη η διεθνής κοινότητα”! (Φωτό D.Cotterell δια της συλλογής Robert A. Walker).

Τα αεροσκάφη είχαν, περαιτέρω, ρόλο ρυμούλκησης στόχων, αλλά και ναυτικής περιπολίας, καθώς και έρευνας και διάσωσης. Στον τελευταίο ρόλο, πρωταγωνίστησαν στη διάσωση των επιζώντων της βύθισης του ισραηλινού αντιτορπιλικού INS Eilat την 21.10.1967 ανοικτά του Port Said από τρεις πυραύλους SS-N-2 Styx που εξαπέλυσαν δύο αιγυπτιακές πυραυλάκατοι κλάσεως Komar, κατασκευής ΕΣΣΔ. Ήταν η πρώτη βύθιση μείζονος πλοίου επιφανείας από ταχύ περιπολικό κατευθυνομένων βλημάτων στην ιστορία, μια κομβική στιγμή του ναυτικού πολέμου. Από το πλήρωμα των 199 ανδρών, 47 σκοτώθηκαν και 90-100 τραμαυτίσθηκαν. Τα Noratlas έδρασαν ως συντονιστικό κέντρο και προπάντων με ρίψεις σωσιβίων λέμβων.

Για το ρόλο της ναυτικής περιπολίας, ένα τουλάχιστον αεροσκάφος είχε διασκευασθεί με φωτογραφικές μηχανές, όπως αποκαλύπτουν διασταυρούμενες μαρτυρίες επιζώντων Αμερικανών ναυτών μετά την πολύνεκρη επίθεση της Heyl Ha’ Avir κατά του – ευρισκομένου στην ανοικτή θάλασσα – αμερικανικού πλοίου συλλογής πληροφοριών / σημάτων USS Liberty κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Εξ Ημερών το 1967, μια από τις σκοτεινές σελίδες της αεροπορικής αυτής δύναμης, που πάντως συγκαλύφθηκε και από τις ΗΠΑ χάριν προστασίας των διμερών σχέσεων.

Έγκλημα χωρίς τιμωρία: Αμερικανικό Sea King περισυλλέγει τραυματίες από το USS Liberty την επομένη της ισραηλινής πολύνεκρης επίθεσης (34 νεκροί, 172 τραυματίες), στις 9 Ιουνίου 1967.Ο τότε επικεφαλής του Αμερικανικού Ναυτικού (CNO), Ναύαρχος Thomas H. Moorer, μετέπειτα Πρόεδρος του Μεικτού Επιτελείου των ΗΠΑ (Chairman of the Joint Chiefs of Staff), απεκάλυπτε σε συνεντεύξεις του το 1983 και το 2003, χρόνια μετά την αποστρατεία του, τα όσα είχε διαπιστώσει χειριζόμενος την υπόθεση: Η επίθεση δεν ήταν καρπός πλάνης, αλλά απολύτως σκόπιμη, και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Lyndon B. Johnson συγκάλυψε το γεγονός για να δικαιολογήσει τη διατήρηση και ενίσχυση των σχέσεων με το Ισραήλ. Το Ισραήλ απέτρεψε τους ασυρματιστές του Liberty ακόμη και από το να καλέσουν βοήθεια στη διεθνή συχνότητα έκτακτης ανάγκης με παρεμβολές, ενώ Ισραηλινές τορπιλάκατοι πολυβόλησαν τις σωσίβιες λέμβους του πλοίου ενώ επιβιβάζονταν σε αυτές οι βαρύτερα τραυματισμένοι. Ο Moorer έθεσε φορτικά το ερώτημα «Γιατί η κυβέρνησή μας θέτει τα συμφέροντα του Ισραήλ υπεράνω εκείνων των ΗΠΑ;», ενώ προέβη στην – ασυνήθιστης οξύτητας για πρώην ανώτατο αξιωματούχο – διαπίστωση ότι «Ποτέ δεν έχω δει Πρόεδρο να τους ανθίσταται… αν ο Αμερικανικός λαός αντιλαμβανόταν τι έλεγχο εξασκούν επί της κυβερνήσεως μας, θα έπαιρνε τα όπλα». Ο θρυλικός Ναύαρχος, ο νους πίσω από τη Ναρκοθέτηση της Haiphong και την αξιοπρεπή απεμπλοκή των ΗΠΑ από το τέλμα του Βιετνάμ, δημοσίευσε για τελευταία φορά άρθρο για το θέμα στη Houston Chronicles, ελάχιστες ημέρες πριν το θάνατό του το 2004. Είχε κάνει σταυροφορία της ζωής του την αποκάλυψη της αλήθειας για το USS Liberty και την προσήκουσα τιμή και μνήμη για τους νεκρούς του.

Το αεροσκάφος χρησιμοποιήθηκε, ακόμη, για ρίψη αεροφύλλων προς δημιουργία ασφαλών “διαδρόμων” για αεροσκάφη δίωξης – βομβαρδισμού.

Αναμφίβολα, η πιο πρωτότυπη χρήση του από τους Ισραηλινούς ήταν στο ρόλο του βομβαρδισμού στόχων, των οποίων η απόσταση τους καθιστούσε απρόσβλητους από τα μαχητικά του Ισραήλ, με ρίψη από το πίσω μέρος της καμπίνας. Κατά τον “Πόλεμο της Φθοράς” μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ (1967-70), εκτελέσθηκαν από τα ισραηλινά Noratlas δύο νυκτερινές αποστολές βομβαρδισμού γεφυρών εντός της Αιγύπτου, στις 29.4.1969 και 24.10.1969 αντίστοιχα. Στην πρώτη (Επιχείρηση “Batzoret”) ενεπλάκησαν 4 Noratlas, ανά δύο για δύο γέφυρες, η μία εκ των δύο υπέστη ζημίες, ενώ η άλλη όχι, διότι τα εμπλεκόμενα αεροσκάφη πραγματοποίησαν άφεση σε λάθος στόχο. Στη δεύτερη (Επιχείρηση “Tarnegol 169”) κρίθηκε αναγκαία η υπέρπτηση της γέφυρας – στόχου για θετική αναγνώριση, με το αναμενόμενο αποτέλεσμα: Δύο από τα Noratlas συγκέντρωσαν βαριά πλήγματα αιγυπτιακών αντιαεροπορικών, και η επιχείρηση ματαιώθηκε.

Η μεγαλύτερη ώρα του Ισραήλ: Ο Πόλεμος των Εξ Ημερών (1967)

Μετά την απώλεια ενός Noratlas από πλοηγικό σφάλμα στην Έρημο Negev, το Ισραήλ εισήλθε στον Πόλεμο των Εξ Ημερών με 23 αεροσκάφη, και με το στόλο πολύ επιβαρυμένο από την ανάγκη διενέργειας αποστολών θαλασσίας επιτήρησης σε 24ωρη βάση για όλη τη διάρκεια του Πολέμου. Και πάλι οι Άραβες, αποκλείοντας τα Στενά του Τιράν και εξαγγέλλοντας μέρα παρά μέρα τη γενοκτονία του Ισραήλ, τράβηξαν τον κεραυνό επάνω τους: Το ασθενές Εβραϊκό κράτος αναγκάσθηκε σε επιστράτευση, μόνο στην πολεμική του αεροπορία κλήθηκαν σχεδόν 11.000 έφεδροι. Σύντομα έγινε αντιληπτό όμως ότι, αν συνεχιζόταν για καιρό επιστράτευση, το ούτως ή άλλως οικονομικά ασθενές κράτος θα αντιμετώπιζε πρόβλημα όχι απλώς οικονομικής και στρατιωτικής κατάρρευσης, αλλά πλέον επισιτισμού. Επέλεξε λοιπόν το Ισραήλ να παίξει σε μια ζαριά την τύχη του, αντί να περιμένει τον αργό θάνατο από τον αραβικό στραγγαλισμό. Η προπαρασκευή του όμως ήταν σπουδαία, το μαζικό αεροπορικό πλήγμα εκμηδένισης των αραβικών αεροπορικών δυνάμεων στο έδαφος ήταν αντικείμενο συνεχών ασκήσεων επί ατέλειωτα έτη, τα σχέδια είχαν τελειοποιηθεί, ενώ οι αδυναμίες των Αράβων σε έγκαιρη προειδοποίηση, ετοιμότητα, διασπορά και διοίκηση καθιστούσαν την προσδοκία της επιτυχίας βάσιμη.

Κατεστραμμένο από τις αιφνιδιαστικές ισραηλινές αεροπορικές προσβολές αιγυπτιακό MiG-21 στην αεροπορική βάση του Bir Gifgafa στο Σινά. Μετά την κατάληψή της από τους Ισραηλινούς, ονομάστηκε Rephidim και έπαιξε καίριο ρόλο στον Πόλεμο του Yom Kippur το 1973.

Ήδη την πρώτη μέρα του πολέμου, 5.6.1967, ένα ακόμη Noratlas, ευρισκόμενο για λόγους προστασίας σε διασπορά, και δη στην εγκαταλελειμμένη βάση του Kfar Sirkin, καταστράφηκε από τα πυροβόλα Aden των 30 mm δύο ιρακινών Hawker Hunter που εξορμούσαν από ιορδανικό αεροδρόμιο, και βάσει παρωχημένων πληροφοριών, θεωρούσαν το έρημο αεροδρόμιο διασποράς, ενεργό βάση αεριωθουμένων.

Χάρτης των ισραηλινών επιχειρήσεων κατάληψης του Σινά κατά τον Πόλεμο των Εξ Ημερών τον Ιούνιο του 1967.

Πρώτος ρόλος στον Πόλεμο των Εξ Ημερών παρέμεινε η ρίψη αλεξιπτωτιστών, με πρώτο στόχο το El Arish στο Σινά. Η ρίψη της 55ης Ταξιαρχίας Αλεξιπτωτιστών στάθηκε περιττή όμως, όταν το στρατηγικό αεροδρόμιο κατελήφθη τάχιστα από την αστραπιαία προώθηση των ισραηλινών τεθωρακισμένων. Τόσο το El Arish όσο και το Jebel Livni στο Σινά έγιναν αεροδρόμια – κόμβοι μετά την κατάληψή τους από το Ισραήλ, με Noratlas να επιχειρούν συνεχώς προς παράδοση εφοδίων για τις προωθούμενες δυνάμεις και αεροδιακομιδή τραυματιών.

Σε αντίθεση με το 1956, δεν έγιναν σε τακτική βάση επιχειρήσεις από χώμα, αλλά μόνο από διαδρόμους, πάντως υπό δύσκολες συνθήκες: Στο Ras Sedr, στην Ανατολική Όχθη του Κόλπου του Σουέζ, Noratlas χρειάσθηκε να ελιχθούν ανάμεσα σε κρατήρες βομβών για αεροδιακομιδή τραυματιών από το τοπικό αεροδρόμιο, ενώ σε πολλά αεροδρόμια εκτελέσθηκαν αποπροσγειώσεις σε τροχοδρόμους, καθώς οι διάδρομοι είχαν καταστραφεί.

Πόλεμος των Εξ Ημερών, η μεγάλη στιγμή του Ισραήλ! Το ημερολόγιο γράφει 7 Ιουνίου 1967, οι αραβικές αεροπορίες έχουν προ πολλού αφανισθεί στο έδαφος, και Ισραηλινοί αλεξιπτωτιστές επιβιβάζονται στα Noratlas για ρίψη στο Σινά.

Η μεγάλη στιγμή επρόκειτο να είναι η κατάληψη του Sharm el Sheikh, έχοντος δεσπόζουσα θέση στα Στενά του Τιράν, από 350-400 Ισραηλινούς αλεξιπτωτιστές, με 20 Noratlas συνοδευόμενα από μαχητικά, σε ρίψη υπό το φως της ημέρας. Ωστόσο, όπως και το 1956, ο αμύθητης στρατηγικής αξίας τόπος ευρέθη έρημος. Παρά ταύτα, 4 Mirage III CJ έπληξαν το αιγυπτιακό στρατόπεδο, ενώ αεράγημα αποβιβάστηκε από ελικόπτερα. Πάντως, και ενώ η αποβίβαση των αλεξιπτωτιστών στο τοπικό αεροδρόμιο επρόκειτο να αρχίσει, η προγραμματισμένη ρίψη οχημάτων έγινε, αυτά όμως καταστράφηκαν κατά την προσεδάφιση λόγω ανέμων.

Mirage III CJ (εβραϊστί “Shahak”)της Heyl Ha’ Avir: Ουδέποτε στην ιστορία της ανθρωπότητος η αεροπορική υπεροχή επιβλήθηκε με έναν τόσο απόλυτο, συνθλιπτικό τρόπο έναντι αριθμητικώς ασύγκριτα υπέρτερων και τεχνολογικώς ισοδύναμων αντιπάλων. Το γαλλικό καθαρόαιμο έγινε σύμβολο της ισχύος του Ισραήλ, και η απαράμιλλη φήμη που εξασφάλισε υπό τον Αστέρα του Δαυϊδ έδωσε φτερά στις εξαγωγές του ανά τον κόσμο.

Η παραπάνω αποστολή αποτελούσε εξαίρεση, λόγω της εν των μεταξύ κτήσεως της απόλυτης αεροπορικής υπεροχής: Το δόγμα της Heyl Ha’ Avir επέτρεπε κατ’ αρχήν μόνο νυκτερινές ρίψεις αλεξιπτωτιστών, με τα αεροσκάφη να πετούν ως την περιοχή ρίψεως στα 1.000 πόδια (305 μέτρα), σε αραιούς σχηματισμούς όχι άνω των τριών αεροσκαφών.

Noratlas σε επίδειξη ρίψεως αλεξιπτωτιστών κατά τους εορτασμούς της Ημέρας της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ το 1971 στη παραλία του Τελ Αβίβ.

To ότι τα ως άνω μέτρα ασφαλείας είχαν νόημα, αποδείχθηκε την 6.6.1967, όταν ένα Noratlas καταρρίφθηκε με πυροβόλα από αιγυπτιακό MiG-19. Συχνά πλήγματα από φορητό οπλισμό δεν είχαν τουναντίον ποτέ κάποια συνέπεια στα σκληροτράχηλα αεροσκάφη.

Ταυτόχρονα, συνεχίσθηκαν οι ρίψεις εφοδίων στις ταχύτατα προωθούμενες τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες δυνάμεις του Ισραήλ στο Σινά, κατά κανόνα νύχτα, και συχνά με φοβερούς κινδύνους, όπως όταν ένα πακέτο 300 σχεδόν κιλών έπεσε μόλις ένα μέτρο από τη σκηνή του Συνταγματάρχη Ariel Sharon, διοικητού τότε της 202ας τ/θ Ταξιαρχίας, ενώ αυτός κοιμόταν.

Μια από τις πλέον εμβληματικές φωτογραφίες του Πολέμου των Εξ Ημερών: Ατέλειωτες φάλαγγες οχημάτων του Αιγυπτιακού Στρατού στη Διάβαση Mitla του Κεντρικού Σινά έχουν σαρωθεί από τα αεροσκάφη της Heyl Ha’ Avir, που ενεργούσε υπό συνθήκες απόλυτης αεροπορικής κυριαρχίας μετά την καταστροφή της Αιγυπτιακής Αεροπορίας στα αεροδρόμια της, και κείνται πυρπολημένα σε ένα απέραντο νεκροταφείο στο μέσον της άνυδρης ερήμου. Ένας πραγματικός σταθμός στην ιστορία των πολέμων, και ιδίως του αεροπορικού όπλου.

Με την κατάληψη του Bir Gifgafa, τα Noratlas μετέφεραν εκεί πυροβολαρχία MIM-23 HAWK, για αντιαεροπορική κάλυψη του μετώπου, αν και η Αιγυπτιακή Αεροπορία είχε πρακτικώς παύσει να υπάρχει από το πρωί της 5.6.1967.

Γενικώς, καθ’ όλον τον πόλεμο οι επιχειρήσεις των Noratlas διεξήχθησαν με στάνταρντς που σε άλλες αεροπορίες πληρούν μόνο πληρώματα με εκπαίδευση ειδικών επιχειρήσεων και αεροσκάφη με αντίστοιχο εξειδικευμένο εξοπλισμό. Σε βαθμό όχι μικρότερο από ότι στα μαχητικά, η Heyl Ha’ Avir επέδειξε και με τα αργοκίνητα Noratlas τη μοναδική στόφα της.

Η λήξη του πολέμου βρήκε το Ισραήλ σε θέση πλεονεκτική, με στρατηγικό βάθος, αυτοπεποίθηση και δυνατότητα να ανταλλάξει “γη για ειρήνη” όταν οι περιστάσεις θα ωρίμαζαν. Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ απεφάσισαν για πρώτη φορά να πωλήσουν όπλα σε αυτό το κράτος που απεδείχθη “πολύ σκληρό για να πεθάνει”.

Boeing Β-377 Stratocruiser διασκευασμένο σε εμπορευματοφορτωτικό, το μεγαλύτερο αεροσκάφος της Heyl Ha’ Avir προ της κτήσεως του Boeing 707, εδώ στο Ben Gurion International το 1972.

Στο μεταξύ, όταν το μοναδικό τάνκερ με μάνικα (hose-reel) της Heyl Ha’ Avir, ένα γηραλέο Boeing KC-97 Stratofreighter (στρατιωτική έκδοση του έσχατου εμβολοφόρου επιβατικού της Boeing, του B-377 Stratocruiser), απωλέσθηκε σε ατύχημα το Νοέμβριο του 1971, ένα ή περισσότερα Noratlas έλαβαν σχετικό εξοπλισμό και πρόσθετη δεξαμενή κηροζίνης στην καμπίνα για να αναλάβουν το ρόλο του εναερίου ανεφοδιασμού, με τις οπίσθιες θύρες να αφαιρούνται και το αεροσκάφος να ίπταται ανοικτό από πίσω.

Βεβαίως, ακόμη και έτσι, ο ανεφοδιασμός φορτωμένων ιδίως A-4H Skyhawk θα πρέπει να ήταν δυσχερέστατος (και επικίνδυνος) από ένα τάνκερ με ταχύτητα πλεύσεως μόλις 320 χλμ/ώρα και με τόσο χαμηλή οροφή. Ωστόσο, ο τύπος στάθηκε ανεκτίμητος στον εναέριο ανεφοδιασμό των κολοσσιαίων ελικοπτέρων ειδικών επιχειρήσεων Sikorsky S-65/CH-53D “Yasur”, που διέθεταν τη σχετική δυνατότητα.

Sikorsky S-65 “Yasur” (CH-53D Sea Stallion, με πρόβολο εναερίου ανεφοδιασμού όμως, όπως τα HH-53B/C Super Jolly Green Giant της USAF) στον Πόλεμο του Yom Kippur το 1973, με το ξεχασμένο σήμερα τετράχρωμο “δεύτερο” καμουφλάζ της Heyl Ha’ Avir. Όπως όλα τα ελικόπτερα της δύναμης αυτής, τα Yasur σήμερα είναι μονόχρωμα.

Ο Πόλεμος του Yom Kippur (1973) και η αποστρατεία

Τον Οκτώβριο του 1973, και με διοικητή της 103ης Μοίρας τον Αντισμήναρχο Eli Mor, τα 20 εναπομείναντα ισραηλινά Noratlas εισήλθαν στην τρίτη μείζονα σύρραξη της ένδοξης σταδιοδρομίας τους, τον Πόλεμο του Yom Kippur, επιτελώντας όλους τους συνήθεις ρόλους. Πλέον σε δεύτερο ρόλο μετά τις παραδόσεις των C-130E/H Hercules, διακρίθηκαν στη μεταφορά και ρίψη εφοδίων στις μονάδες που προωθούντο στο Σινά, και από κει στην Αφρική, μετά τη διάβαση της Διώρυγος από το Ισραήλ.

Πόλεμος του Yom Kippur, Οκτώβριος 1973: Noratlas στη “δεύτερη” τετράχρωμη παραλλαγή της Heyl Ha’ Avir δίπλα σε C-130E που μόλις έχει παραδοθεί από αμερικανικά αποθέματα και φέρει ακόμη την παραλλαγή “Βιετνάμ” της USAF, στο Jebel Livni του Σινά, μέγα κόμβο αερομεταφορών κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Τα συνήθη αεροδρόμια – κόμβοι του Σινά, El Arish, Rephidim-Bir Gifgafa, Bir Thamada & Jebel Livni, χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον, ακόμη περισσότερο όμως το καταληφθέν την 21.10.1973 αιγυπτιακό αεροδρόμιο του Fayid στη Δυτική Όχθη της Διώρυγος, 23 χλμ. νοτίως της Ισμαηλίας και 116 χλμ. βορειοανατολικά του Καϊρου. Ονομάστηκε “Βάση Nachson” και έγινε άμεσα το αεροπορικό προγεφύρωμα του Ισραήλ στην Αφρικανική Ήπειρο, με σμήνη ελαφρών αεροσκαφών και ελικοπτέρων συνδέσμου να εγκαθίστανται μονίμως, και με μεταγωγικά σε πραγματική αερογέφυρα.

Εκεί μεταφέρονταν δι’ αέρος καύσιμα και πυρομαχικά για τα ισραηλινά άρματα και άλλες προμήθειες αναγκαίες για την ταχύτατη προώθηση εντός της ηπειρωτικής Αιγύπτου, καθώς η μοναδική γέφυρα – θαύμα της τεχνικής δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει όλον τον όγκο της οδικής κυκλοφορίας εφοδιασμού – μεταφορών που η ταχύτητα της προώθησης επέβαλλε. Το Fayid χρησιμοποιήθηκε και για αναγκαστικές προσγειώσεις βληθέντων μαχητικών.

C-130E της Heyl Ha’ Avir σε αεροδιακομιδή τραυματιών από το καταληφθέν αιγυπτιακό αεροδρόμιο του Fayid, μόλις 116 χιλιόμετρα από το Κάιρο. Δυνάμεις που δεν διαθέτουν πληθώρα μεταγωγικών αεροσκαφών θα πληρώσουν βαρύτατο φόρο αίματος λόγω αδυναμίας έγκαιρης αεροδιακομιδής πολυτραυματιών σε μείζονες νοσοκομειακές μονάδες. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος, ακόμη στο καμουφλάζ “Βιετνάμ” της USAF, έχει παραχωρηθεί στο Ισραήλ μέρες μόνο (ή και ώρες) πριν την φωτογραφία, ως μέρους πακέτου 12 C-130E από ενεργές αμερικανικές μονάδες. Το Ισραήλ διέθετε ως τότε μόνο 2 C-130H νέας κατασκευής.

Τέλος, τα Noratlas χρησιμοποιήθηκαν, όχι για πρώτη φορά, ως εναέριοι σταθμοί αναμετάδοσης τηλεπικοινωνιών, αλλά και για μακρές περιπολίες πάνω από τα πεδία των μαχών και στα δύο μέτωπα, Σινά και Γκολάν, προς έγκαιρο εντοπισμό καταρριφθέντων ισραηλινών χειριστών.

Ήταν άλλωστε νωπό ακόμη το τραύμα των περιστάσεων της απώλειας του διοικητή της θρυλικής 101ης (“Πρώτης Μαχητικών”) Μοίρας, Avi Lanir: Στις 13.10.1973 το Mirage του κατερρίφθη από SA-6 στο Μέτωπο του Γκολάν, μια μόλις ημέρα αφού ο ίδιος είχε κατορθώσει να επιστρέψει το πληγέν από SA-7 αεροσκάφος του (το θρυλικό “58” των 13 καταρρίψεων!) στη βάση. Αν και εκτινάχθηκε πάνω από το Ισραήλ, ο άνεμος παρέσυρε το αλεξίπτωτο προς τη Συρία. Σε λίγες ώρες βρισκόταν στα υπόγεια της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Συριακής Αεροπορίας, ως και σήμερα κυρίου μέσου επιβολής του καθεστώτος Assad. Ο 33 ετών αντισμήναρχος ήταν ο μόνος αιχμάλωτος Ισραηλινός του οποίου η διαβάθμιση επέτρεπε να γνωρίζει για τα πυρηνικά όπλα της χώρας. Η Πρωθυπουργός Golda Meir ζήτησε από τον Henry Kissinger να ενημερώσει τον Assad ότι παραχωρεί το στρατηγικής σημασίας Όρος Hermon (!) στη Συρία έναντι άμεσης απελευθέρωσης των 28 αιχμαλώτων ιπταμένων αξιωματικών (το να ζητηθεί ειδικώς ο Lanir θα τον εξέθετε). Ο Assad όμως υποψιαζόταν ότι μπορεί να λάβει μια πληροφορία ακόμη σημαντικότερη. Ο Lanir βασανίσθηκε φρικτά μέχρι θανάτου στα συριακά σφαγεία, αλλά πήρε το μυστικό των “‘Οπλων του Ναού” μαζί του.

Χάρτης των επιχειρήσεων στο Μέτωπο του Σινά κατά τον Πόλεμο του Yom Kippur τον Οκτώβριο του 1973. Αριστερά η ισραηλινή αντεπίθεση στο Σινά, δεξιά η προώθηση εντός της Αφρικής.

Ο πόλεμος έληξε με δεινή ήττα της Συρίας και νίκη της Αιγύπτου: Παρά την ήττα της στο πεδίο από το Ισραήλ, η τελευταία διετήρησε στρατιωτική παρουσία ανατολικά της Διώρυγος μετά την εκεχειρία, και αφετηρίασε την αποκατάσταση της κυριαρχίας της. Το αντάλλαγμα που παρέσχε, ήτοι η αναγνώριση του Ισραήλ και η συνθήκη ειρήνης, ήταν προφανώς και δικαίωση του Πολέμου του 1967 για το Ισραήλ. Χρειάστηκαν δύο τιτανομαχίες στο Σινά για να καταλήξουν τα δύο κεντρικά dramatis personae της Μέσης Ανατολής στην ανάγκη ειρηνικής συμβίωσης, αφού οι ΗΠΑ προσεταιρίσθηκαν και την Αίγυπτο, αποσπώντας την από τη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ υπό περιστάσεις που το flight.com.gr έχει ιστορήσει σε άρθρο του.

Tales from the Phantom Diaries, vol. 3: Η Αίγυπτος αλλάζει στρατόπεδο και παίρνει το θρυλικό F-4

Με σημαντικούς αριθμούς C-130E/H “Karnaf” να έχουν πλέον παραδοθεί στο Ισραήλ (12 C-130E, 10 C-130H & 2 KC-130H), τα τελευταία εναπομείναντα Noratlas, καταπονημένα από ατέλειωτα χρόνια εντατικών επιχειρήσεων ειρηνικής και πολεμικής περιόδου, αποσύρθηκαν οριστικά τον Απρίλιο του 1978.

Ισραηλινό C-130H “Karnaf” σε βραχεία απογείωση με φιάλες JATO. Ασυνήθιστη η χρήση τακτικού αριθμού (420) αντί πολιτικού νηολογίου, και ακόμη πιο ασυνήθιστη η απουσία εθνοσήμων, που υποδηλοί πιθανή χρήση σε συγκεκαλυμμένες επιχειρήσεις. Το α/φ παραδόθηκε νέο το Μάρτιο του 1976 και έλαβε πολιτικό νηολόγιο 4X-FBQ.

Από τα 24 συνολικά αεροσκάφη του τύπου που υπηρέτησαν υπό τον Αστέρα του Δαυϊδ, τρία απωλέσθηκαν υπό τις ιστορούμενες παραπάνω συνθήκες, ένα ακόμη δεν ήταν πια διαθέσιμο (για αγνώστους λόγους) κατά τον Πόλεμο του 1973, έξι (αγνώστου νηολογίου) πωλήθηκαν χωρίς δημοσιότητα στην Ελλάδα το 1976 προς ενίσχυση του άκρως καταπονημένου δικού της στόλου Noratlas, ένα παραχωρήθηκε για δοκιμές στην ΙΑΙ από το 1977 ως το 1983 (το πρώην 4X-FAG, με νέο νηολόγιο 4X-AOS), τρία (4X-FAC, 4X-FAE & 4X-FAG) εκτίθενται στο Μουσείο της Heyl Ha’ Avir στο Hatzerim, το 4Χ-FAP πιθανότητα ευρίσκεται επίσης στο Hatzerim χωρίς να εκτίθεται.

Άλλα τέσσερα εκτίθενται σε διάφορους δημόσιους χώρους ή μονάδες στο Ισραήλ. Δύο ακόμη αεροσκαφών η τύχη αγνοείται. Η εμφάνιση ορισμένων ισραηλινών Noratlas με τα χρώματα της Ουγκάντα, σε μια εποχή κατά την οποία το Κράτος του Ισραήλ ανέπτυσσε παράξενες διαδρομές στην Αφρικανική Ήπειρο, και πάντως πριν από τον αντιδυτικό παροξυσμό του Idi Amin, δεν αποτελούσε πώληση.

Οι αναφορές στο διαδίκτυο για πώληση έξι Noratlas από το Ισραήλ στην Πορτογαλία κατά τη δεκαετία του ’60 για τις ανάγκες των αποικιακών της πολέμων στην Αφρική (Γουϊνέα, Αγκόλα, Μοζαμβίκη) είναι προφανώς ανακριβείς, διότι η μεσανατολική χώρα μόλις είχε παραλάβει το μεγαλύτερο μέρος του στόλου της από τη Γερμανία, δεν διέθετε άλλα, πιο αξιόλογα μεταγωγικά και είχε ανάγκη και το τελευταίο εν αναμονή νέου γύρου πολέμου. Το Ισραήλ συνεργαζόταν πάντως στρατιωτικά με την Πορτογαλία, πιθανώς και σε σχέση με τη συντήρηση ή την προμήθεια ανταλλακτικών για Noratlas, από τα οποία διατηρούσε τεράστια παρακαταθήκη, έχοντας “σκουπίσει” γαλλικές και γερμανικές αποθήκες.