Dive! Πώς τα βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης κέρδισαν τον πόλεμο στον Ειρηνικό

Σίγουρα ήθελε ατόφιο θάρρος για να βουτήξεις σε μια θάλασσα αντιαεροπορικών που έδειχναν να κατευθύνονται αποκλειστικά πάνω σου, με τις ζώνες ασφαλείας να είναι το μόνο που σε εμπόδιζε από το να βρεθείς έξω από το αεροπλάνο και τον στόχο να μεγαλώνει ανησυχητικά γρήγορα μπροστά από το αλεξήνεμο. Τέτοιο θάρρος τα πληρώματα των βομβαρδιστικών κάθετης εφόρμησης διέθεταν άφθονο. Και δεν είναι τυχαίο, όπως υποστηρίζουν σήμερα πολλοί ιστορικοί, ότι αυτή η ξεχωριστή ελίτ έκρινε τον πόλεμο με την Ιαπωνία.
Στο πρώτο κύμα των ιαπωνικών αεροσκαφών που χτύπησε το Περλ Χάρμπορ, τα βομβαρδιστικά Aichi D3A1 ‘Val’ κατάφεραν συντριπτικά πλήγματα. Ωστόσο δεν είχαν μόνο οι Ιάπωνες βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης. Μόλις πέντε μήνες μετά το Περλ, στην αεροναυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλίων (4-8 Μαΐου 1942) και έναν μήνα μετά από αυτήν, στο Midway (4-7 Ιουνίου 1942) τα αμερικανικά SBD Dauntless ανέτρεψαν τον ρου του πολέμου στον Ειρηνικό στερώντας από το Αυτοκρατορικό Ιαπωνικό Ναυτικό όχι μόνο πολύτιμα αεροπλανοφόρα αλλά κυρίως, δυσαναπλήρωτα έμπειρα πληρώματα αέρος και μηχανικούς.

Την σημερινή εποχή των «έξυπνων» όπλων ακριβείας, η τεχνική του κάθετου βομβαρδισμού δείχνει απελπιστικά ρετρό. Όμως στον Β΄ ΠΠ, η δυνατότητα να «φυτέψει» ένας πιλότος τις βόμβες του εκεί που σκόπευε και όχι… περίπου εκεί, έκρινε εκστρατείες. Τα dive bombers ήταν ολόκληρα ένα όπλο ακριβείας –για τα δεδομένα της εποχής– και η απαιτητική εκπαίδευση των πληρωμάτων τους τα καθιστούσε asset για τους σχεδιαστές μιας επιχείρησης.
Το βασικό αεροσκάφος καθέτου εφόρμησης των Αμερικανών στο θέατρο επιχειρήσεων του Ειρηνικού μέχρι το 1944 ήταν το σκληροτράχηλο Dauntless. Αυτό το απλό και στιβαρό αεροπλάνο διαδραμάτισε καίριο ρόλο στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο βομβαρδιστικό της κατηγορίας του, συμμαχικό ή του Άξονα. Στην αναμέτρηση της Θάλασσας των Κοραλλίων τα SBD απέδειξαν τι μπορούν να κάνουν, βυθίζοντας το ελαφρύ αεροπλανοφόρο Shōhō και υποχρεώνοντας το μεγαλύτερο Shōkaku να εγκαταλείψει με σοβαρές ζημιές, θέτοντάς το εκτός μάχης.

Αν και η συγκεκριμένη αεροναυμαχία δεν μπορεί να θεωρηθεί περιφανής νίκη των Συμμάχων, ωστόσο ήταν η πρώτη κατά την οποία οι Ιάπωνες έχασαν ένα από τα αεροπλανοφόρα τους. Τα Dauntless θα βελτίωναν το σκορ στο Midway: τέσσερα αεροπλανοφόρα (Akagi, Kaga, Hiryū, Sōryū) έπεσαν θύματα των αμερικανικών dive bombers, πέραν των άλλων μονάδων επιφανείας που έχασε ο ιαπωνικός Στόλος σε εκείνη την μάχη. Ήταν απώλειες που η Ιαπωνία δεν θα ξεπερνούσε ποτέ.
Μέσα σε μια ημέρα, τα βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης πέτυχαν να εξουδετερώσουν τέσσερα στρατηγικά assets του αντιπάλου (μαζί με τα αεροπλάνα τους) αποτρέποντας παράλληλα την επίτευξη του δικού του αντικειμενικού σκοπού –την κατάληψη του Midway. Για το ιαπωνικό Ναυτικό ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα του.

Τα αεροπλανοφόρα που απέμειναν στον ιαπωνικό Στόλο θα παρείχαν αργότερα υποστήριξη στις επιχειρήσεις στο Γκουανταλκανάλ και στα νησιά του Σολομώντος. Όμως τα Dauntless συνάντησαν και εκεί τα ιαπωνικά πλοία, σφυροκοπώντας σκάφη κάθε τύπου και εκτοπίσματος. Χωρίς επαρκείς ενισχύσεις και ανεφοδιασμό, οι Ιάπωνες δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να αποσυρθούν από το Γκουανταλκανάλ το 1943.
Η αντικατάσταση των SBD από το SB2C Helldiver ήταν μάλλον επεισοδιακή. Ο νέος τύπος είχε στην αρχή αρκετά προβλήματα και ατυχήματα. Πολλοί πιλότοι δεν έβλεπαν γιατί έπρεπε να αλλάξουν τα πιστά Dauntless με το «αναθεματισμένο της Curtiss». Αναμφίβολα το Helldiver ήταν δύσκολο αεροπλάνο αλλά ήταν ταχύτερο ενώ μπορούσε να εξοπλιστεί με ρουκέτες για την προσβολή ναυτικών και επιγείων στόχων.

Παρά τα… κοσμητικά επίθετα που το συνόδεψαν στην σταδιοδρομία του με το αμερικανικό Ναυτικό, το Helldiver υπήρξε ένα από τα εργαλεία της νίκης στις ναυμαχίες της Θάλασσας των Φιλιππίνων και του Λέϋτε το 1944. Από τα σπουδαιότερα τρόπαια των βομβαρδιστικών του τύπου ήταν τα υπερθωρηκτά Musashi και Yamato τα οποία συνιστούσαν απειλή πρώτου μεγέθους για τα πολεμικά πλοία των Συμμάχων. Όταν τελείωσαν μαζί τους τα SB2C-3 και τα τορπιλλοπλάνα του Ναυτικού δεν ήταν σε θέση να απειλούν τίποτα…
«Τραβούσες την λαβή για να ανοίξουν οι θυρίδες του διαμερίσματος βομβών κι έβλεπες το ιαπωνικό πλοίο να γλιστρά κάτω από το μέσον το αριστερού χείλους προσβολής της πτέρυγας» θυμάται ο Τσακ Ντάουνι. «Έκοβες στους 125 κόμβους για ανάπτυξη των dive brakes και εκτελούσες αριστερό split-S με χρήση πηδαλίου και aileron για να βάλεις το αεροπλάνο σε κάθετη βύθιση με μεγίστη ταχύτητα 350 κόμβων…»
Σκοπός ήταν το αεροπλάνο να καταλήξει σχεδόν κάθετα πάνω από το εχθρικό πλοίο και να φυτέψει τις βόμβες του κατά προτίμηση στην καπνοδόχο του. Εάν το πετύχαινε εκεί, θα κατέληξαν στο μηχανοστάσιο και τίποτα δεν θα μπορούσε να το σώσει. «Κρεμασμένος» από τις ζώνες ασφαλείας, ο πιλότος είχε χρόνο για διορθώσεις στην σκόπευσή του χρησιμοποιώντας elevators και ailerons καθώς ο στόχος μεγάλωνε όλο και περισσότερο στο αλεξήνεμο.

Η εξουδετέρωση του Yamato καθώς έπλεε προς την Οκινάουα σε μια απέλπιδα αποστολή αυτοκτονίας σήμανε την ώρα της δύσης του Ανατέλλοντος Ηλίου. Η Ιαπωνία θα βασιζόταν πλέον για την άμυνά της σε αποστολές Καμίκαζέ, μια ύστατη, απελπισμένη προσπάθεια να καθυστερήσει το αναπόφευκτο τέλος. Από τον Φεβρουάριο του ’45 τα Helldiver θα πετούσαν πάνω από την Ιαπωνία εκτελώντας τακτικές προσβολές αεροδρομίων και βιομηχανικών στόχων στα ιαπωνικά νησιά, συχνά οπλισμένα εκτός από βόμβες και με οκτώ ρουκέτες HVAR των 5 ιντσών.
Με την λήξη του πολέμου τα SB2C είχαν στείλει στον βυθό του Ειρηνικού κάπου 301 ιαπωνικά πλοία διαφόρων τύπων –όχι κι άσχημα για ένα αεροπλάνο που πολέμησε στην σκιά του θρυλικού Dauntless. Ο κάθετος βομβαρδισμός ξεπεράστηκε καθώς αναπτύσσονταν αεροσκάφη με ισχυρότερα και ακριβέστερα όπλα. Σημειωτέον ότι το Skyraider, ο διάδοχος του Dauntless, σχεδιάστηκε να μπορεί να εκτελεί κάθετο βομβαρδισμό αν και οι ρουκέτες τον καθιστούσαν πλέον αχρείαστο.

Πολλά έχουν γραφτεί για το τί «γονάτισε» την Ιαπωνία στον πόλεμο. Η βιομηχανική ισχύς των ΗΠΑ αναντίρρητα συνέβαλε στην ήττα της. Στον χρόνο που η Ιαπωνία χρειάστηκε για να ναυπηγήσει τρία αεροπλανοφόρα προς αναπλήρωση απωλειών μάχης, οι Αμερικανοί είχαν αποκτήσει πάνω από 20 μεγάλα σκάφη κλάσης Essex και ελαφρά αεροπλανοφόρα συνοδείας CVE. Ακόμη κι αν μπορούσαν οι Ιάπωνες να κάνουν το ίδιο, θα τους έλειπαν αεροπλάνα και έμπειρα πληρώματα αέρος.
Εξίσου κρίσιμη ήταν και η στρατηγική ‘island hopping’ –το «μονοπάτι» που οδήγησε τους Συμμάχους μέχρι το Τόκυο. Ορισμένοι ιστορικοί έχουν δηλώσει πως ό,τι και να έκανε η Ιαπωνία, από την στιγμή που ο Ναύαρχος Νίμιτς είχε θέσει γύρω της έναν «βρόγχο» υποβρυχίων που την στραγγάλιζε από στρατηγικά εφόδια μέρα με την μέρα, δεν είχε την παραμικρή ελπίδα. Το τέλος της ήταν θέμα χρόνου, ακόμη και χωρίς την ρίψη των ατομικών βομβών. Ενδεχομένως να είναι έτσι. Όμως η αρχή του τέλους γράφτηκε στο Midway, με τα dive bombers.
Αλέξανδρος Θεολόγου